Ný tíðindi - 28.06.1852, Blaðsíða 5
57
Grasbrestur kemur annaðhvort afþví, a&gras-
veginn skortir gróðrarefni handa grösunum;
eða gróðrarefnin, {)ó þau sjeu nógu niikil,
eru ekki svo ásigkomin, eða ekki svo sam-
blönduð sín á milii, að grösin geti haft not
af jieini. Grösunum er svo varið, að fiau jiurfa
mörg gróðrarefni; en eru ólik í því, hvað mik-
ið þau þurfa af hverju efni fyrir sig, og það
svo, að eitt grasið sprettur upp á það bezta,
þar sem annað getur ekki gróið. Allstaðar út
um hagann breytist graslagið eptir landslaginu,
og það sýnir ijósast, að landslagið, eða jarð-
efnin ráði graslaginu. Menn ránnsaka því
þrennt í jarðveginum : fyrst, hvert jarðveginn
vanti ekki neitt af gróðrarefnum; í öðru lagi,
hvert ásigkomulag efnanna sje grösunum
samboðið; og í þriðja lagi, hvert hæfilega
mikið sje af hverju efni fyrir sig. Eptir
þessu hljóta menn, að haga sjer þegar á að
rækta jörðina, einkum með áburðinn; því ann-
ars er við því búið, að ekki yrði hitt á, að bera
þann áburð á, sem jarðveginn vantar, ellegar
það verði borið á sent annaðhvort spillir, eða
er gagnslaust. Um þetta ber raun vitni þar,
sem ein áburðartegund er borin á og ekkert
sprettur undan henni, en þegar sami áburður
var borinn á annarstaðar sprettur ágæta vel;
og sú jörð, sem ekkert, sprettur undan ein-
um áburði, sprettur ákaflega undan öðrum. Af
þessu er auðsætt, að menn hljóta að þekkja
jarðveginn til að geta hagað áburðinum eptir
jarðefnunum og grastegundunum, ef vel á að
fara. En þetta kennir jarðyrkjufræðin. Hún
kennir að jarðvegurinn er ólíkur að efnúnum
til: sýnir að hann vantar sum efni; að hann hef-
ur ofmikið af sumum efnum og oflítið af sum-
um. Efnafræðin kennir mönnum, að þekkja
eðli áburðarins, og veljaþann áburð, sem bezt
á við hvern jarðveg og hverja grastegund,
sein menn þurfa að rækta; og hún kennir
líka, hvernig með áburðinn skuli farasvohanu
geti orðið grösunum og jarðveginum að sem
beztum notum. Að endingu kennir efnafræð-
in, að velja grösin eptir jarðveginum; ept.ir
áburðinum; og eptir fóðurmagni þeirra fyrir
menn og skepnur. En undir eins og efnafræð-
in veitir mönnum þekkingu til að afla sjer
fullkomins og varanlegs gróða af jörðinni,
kennir hún þeim líka ráð til, aö nota hann,
sem haganlegast bæði til fæðis og klteðis.
i Af því íslendinga vantar þekkingu þá seni
nú var um getið, fara þeir á mis við þann
hagnaö, sem hún getur veitt, og þá framför
sem henni fylgir; en af þeirri framför og
kunnáttu flýtur góð og varanleg frjófsemi
jarðarinnar. En ef það er ekki ofhermt, að
rækt og áburður efli gróður jarðarinnar, þá er
óhætt að fullyrða, að það getur hvergi orðið
að þriðjungs notum ef efnafræðin eða jarð-
yrkjufræðin er vanrækt; því eitt. er það að bónd-
inn spillir fyrir sjer ógrynni af áburði á liverju
ári: haugarnir brenna nærri því til ösku
og allur kraptbezti áburðurinn leysist upp
og rýkur upp í loptiö, og úr sumuin rennur
það, sem mest gróðrarmagn er í; áburðurinn
ur, eða loptið leysir liann upp. Jetta kemur
allt af illri meðferð og vankunnáttu.
(Frainhaldið síðar).
Hraunyerdishrepps framskurharfjelap.
Vorið 1845 gjörðu allir búandi menn í
Hraungerðislirepp fjelag með sjer, er þeir
nefndu ofanrituðu nafiii, með lögum þeim, er
þeir urðu ásáttir um. Völdu þeir úr flokki
sínum forseta fjelagsins, aukaforseta og fjóra
aðstoðarmenn. Tilgangur fjelagsins var með
frainskurðum og fyrirbleðslum (vatnagörðum)
að afstýra þeiin liinum mikla vatnsyfirgangi,
sem öll mýrarsvæði sveitarinnar eru undir-
orpin í rosaárum. En af mýrunum er það
sem flest allir sveitarbúar eiga að taka allau
heyskap sinn utantúns, og hafa fjenaðarbeit
sína. jiótti því öllum vatnsaginn vera sveit-
inni eitthvert hið mesta bjargræðistjón, og
þess vegna hlyti bót á því að ganga fyrir
öllum öðrum jarðabótum þar. — Var það í
lög leitt hjá fjelaginu að á ári hverju skyldi
hver búandi maður vinna' eitt dagsverk að
verki þessu fyrir sig og livert verkfært karl-
mannsbjú sitt frá 18 til 60 ára aldurs. Skyldi
þetta dagsverk unnið á þfeim stað og tíma,
er fjelagsstjórnin á kvæði, og undir leiðsögn
hennar. Enginn skyldi ganga úr fjelaginu,
á ineðan hann væri búsettur í sveitinni, fyr
en ætlunarverki þess væri lokið. (Hafa og
jafnan síðan allir gengið í Qelagið, sem íluttst
hafa inn í sveitina búferlum). En þegar ætl-
unarverki Qelagsins væri lokið, þá var það