Norðri - 30.05.1859, Side 7

55
áskilif) ab mega koma vi & á
Austurlandi á útferfiinni,
4. ----Kaupmannab. 10. júní.
----Reykjavík 29. —
meb sama skilorbi.
5. ----Kaupmannah. 16. júlí
----Reykjavík 2. ágúst.
áskilib a'ö mega koma vib á Austfjörb-
um á utanferbinni.
6. ----Kaupmannah. 27. ágúst.
----Reykjavík 15. september.
meb sama skiior&i.
7. ----Kaupmannah. 10. okttíbcr.
— — Reykjavík 18. —
Athugasemdir:
Fimmtu ferbina vill gufuskipaeigandi Kocli
gjöra út eptir eigin hentugleiknm annabhvort frá
Livorpool eba þangab frá Islandi eba alls ekki.
Ekki kvebst hann heldur geta bundib sig rib fressa
ákvebnu daga, því þab sje undir vebráttu komib
hvort skipaferbir fái gengib svo greitt, en bibur
mn ab póstsendrngar liggi á þessum tímum á
reibum liöndum í Reykjavík.
(Ab « « n t).
Iisi ksígiúiis isverjsitst þttu eági
ad falla.
I vibauka vib þingtíbindin seinustu fáum vjer
bændur ab lesa áiit nefndar þeirrar, er sctt var
ti! ab ræba uni málib um ásaubarkúgildin á þing-
inu 1857, og af því ab mái þetta gat ekki þá
ortib útkljáb á þingi, og kemur þvf líklega apt-
ur fyrir í sunsar, þá ætla jeg ab fara nokkrum
orbum um þab í fávizku minni, því þ<5 ab jeg
geti nú engan vegin hrakib ástæbur hinnar lærbu
þingnefndar, þá líka mjer þó ekki alls kostar
tillögur hennar og mjer finnst þab engan veginn
rjett ab ábyrgb á ásaubarkúgildunum, sem drep-
ast úr hinum pestnæma fjárklába, eigi ab hvíla á
leigulibanum; og finnst mjer þetta því fremur ó-
sanngjarnt, sem jeg álít kúgildin illa skyldukvöb
á leigulibanum, sem öll naubsyn væri ab hann
losabist vib, og sem heldur aldrei hefir verib byggb
á neinum vissum lagaskipuuum, en er smátt og
smátt smcygt inn seinast á 14. og á 15. öid.
f>ab vantar nú ekki, ab jarbaeigendur, prest-
ar, og abrir er kúgildalcigur taka, vilji láta þab
í vebri vaka, ab okkur leigulitunum sje alira-
mesti hagur í þessum kúgildum, rjett eins og
jarbaeigendnrnir, scm byggja jarbirnar fyrir sati5a-
gjaid, þykjast í rauninni vilna okkur í meb þií,
vegna þess ab vife þurfum þá ekki ab láta peninga,
sem vib eigum einatt bágt meb ab fá. Mjer hef-
ir nú ætíb fundizt þetta hvorttveggja jafnsatt, þ<5
Saubagjaldib sje ef til vill enn verra ab sínu leyt-
inu fyrir okkur leigulibana. Jeg hcfi nú íhönd-
um skrifaba skruddu meb hinum og þessuni rit-
gjörbum um þetta efni eptir þá Bjarna sýslumann
Halldórsson, Svein Ingmann Sölvason, Finn bysk-
up Jónsson og Olaf amtinann Stephánsson, og
eru þessar ritgjörbir skrifabar um þab leyti ab
fjárklálinn gekk lijer á 18. öld, og þegar jeg sje
þab nú af ritum þessara löglærbn höfbingja, ab
sitt þykir hverjum, þá er nú ekld nein furbaþó
ab mjer, sem ekki hefi nema bóndavit mitt vib
ab stybjast, þyki nokkub tvísýnt hvernig þetta
mál eigi rjett ab álítast.
þeir sem mæla meb kúgildunum, segja ab
landsdrottnar liafi í harbindunum undan eba þó
cinkum eptir svartadauba orfeife ab taka málnytu-
pening í landskuidir sínar, því fdlksfæbin hafi
verib svo mikil, ab landsetar hafi ekki getab unn-
ib þau vanalegu vabnOl í gjöld n af jörfeinni, og
liafi sro landsdrottnar neybzt til ab láta þau fylgja
jörbinni, og hafi þá Iandskuldir, fyrir og cptir
1400, fallife um helming, svo ekki hafi orbib nema
liundrabs landskuld af 20 liundrala jörb þar sem
þab ab forngildu hafi verib 2 hundrub, og hafi því
kúgildin smámsaman verib sctt á jarbirnar til þess
ab landsdrottnar gætu þó náb upp dálitlu aptur
af því er jarbirriar voru fallnar. Enn fremur
segja þeir, ab landsdrottnum hafi verib naubug-
ur einn kostur ab láta kógildi fylgja jörbunum,
því annars hefbu þær ekki orbib byggbar fyrir
neitt eptir hallærin; en af kúgildum hafi margur
leiguliti grætt allt bú sitt og orbib fjábur inabur.
þetta getur nú satt verib, ab sumir gagnsmenn
hafi haft töluverb not af jarbarkúgildum í byrjuu
búskapar síns til þess ab koma upp skepnum en
ekki mun þetta gjöra hin föstu jarfeakúgildi betri en
Ieigufje var mönnum í gamla, daga og ólíka bet-
ur kann jeg vib þá lagagrein, ab gjöra þeiin, sem
meiri búsmale hafa en svo, ab þeir þurfi hans
alls á eigin búi, þab ab skyldu ab selja ær sínar á
leigu, heidur en gjöra hinum fátæku leigulibum þab
ab skyldu, ab halda innstæbufje alla sína búskapar-
tíb; því þó ab margt megi færa því til sönnim-
ar, ab fátækir frumbýlingar, eba þeir sem jarbir
taka í hartindum, hafi not af ab fá skepnustofn