Norðanfari - 01.05.1863, Qupperneq 6

s
þeirrar ákvörímnar, scm þegnslryldunnar 1 kapítuli inni
heldnr, unz tilskipanin frá 16. nóvember 1764 um löggmzlu-
sjóöin, gjörÖi þar á þá breyiingu , ab þessi iiluti þingfarar-
kaups, sem þá reiknabist alls yfir árlega , 136 rdiir 49|-sk ,
skildi renna inn í hann, enn nr iionurn greibast aptur farar-
eyrir Ingrjettuniannanna, (hverra tilhögun jafnl'ramt var
nokkub brjálab) og þab sem vibþurfti til liigrjrttu hússins
byggingar og viímrhalds hver ákvörbun ab gvlti til næstlibinna
aldamóta, þá alþing samkvasmt konungs brjefi frá 1 1. júlí
1800 leiS undir lok , og þingfararkaupib ,— er sýslumennirnir
liöfbu notib, meb þeirri afgreibslu sem lögbókin vottar —, fjell
algjörlega, ebur afgreibslulaust til þeirra, I fornöld var lög-
sögumaburinn valinn, og hafbi samkvæmt ákvörbun í Grácás,
rhvert surnar tvö hundrub vabmála af lögrjettufjam (líklega
þingfararkaupinu, fyrir starf sitt og útlegbir allarhálfar, þær
er á alþingi voru dæmdar“; enn seinna á tíbiim, eptir ab
landib var skattgilt orbib undir Noregs konunga, var álcvebib, t.
a. m. árib 1319, þá Magnús konungnr Eiríksson var hyiltnr,
ab lögmennirnir skyldu vera tveir, einn sunnanlands. ogannar
norbatiiands, og meb brjeíi konungs Christjáns V. I'rá 7 aprflis
1688, var lögmannstollurinn lagbur á lanrisbúa, og er eun
goldmn, þótt þjóbin haii nú ylir 60 ár sjeb lögniörinunum
á bak. T/öginenn þessir fengu einnig hjá hyrbstjórtii um, sem
köllubust síbar höfubstnenn, umbob sýslna, og eptir sita-
skiptin einnig klaustra, og voru sumir stóraubugir. Lög-
þingisskrifarar voru síban lögbobnir, meb kongsb jefi frá 4
maí 1593. og í krapti kongsbrjefsins frá 27 maíl638, skilriu
þeir hafa sín litlu laun, ákvöri ub frá sýslnmi nuum, klanstra-
höldurum, og öbrum konimglegum unibobsmönniim, m. fl
svo almenninai var ekkert í þyngt meb þeim. þannig var
Iiib forna alþing, þjóbinni ekki dýrkeypt, og gjöldin til halds
þess spörub mjög, því til dæmis ab t>ka, fengu fyrrum
eptir þingfarabálks 2 kapitnla, lögrjettumennirnir ór Múla-
þingi, hvor um sig 18 aura af hinu forna þingfarar kaupi,
er nú samsvara hjer um bil 27 rdlum; hvar á nióti til sýn—
ishorns upp á, hversu alþingi er nú dýrkevpt þjó iimi, íhug-
ast má, ab þingmanninum ór Suburniúlasýslu, hlntna!'i“t ab
njóta sumarib 1861 fyrir þingseíu sína 427 rd., þar ;af
154 rd í ferbakostnab; einnig var fyrrum lögliobib í sama
bálks 2 kapitula, rab valdsmenn allir sjeu skyldir til þings ab
koma ebur skilríkir umbobsmenn þeirra, og taka erigan far-
areyrir“, en nú ern þeini konungkjörnu þingmönnum í Reykja-
vik, 6em virbast þó hafa drjúga launa upphæb, og munu '
geta gegnt embættum sínum jafnframt þingstörfununi, borg-
abir fæhispeningar 3 rdlir um daginn, eins og sjerhverjum
hinna þjóbkjörnu , og þótt flestir þeirra hafi reyrist starfsamirog
liyggnir, snmir eii nig óhlutdrægliir, t. a. m. varaþingmabur-
inn á seinasta þinginu, virbist samt ekki, eptir þingtíbind- I
tintim í eiburnar ab rá?a, svo mikib kveba ab framtal.sscmi
þeirra þjóbhagnum til vibreisnar, ab þeir hefbu ekki inátt
vera, þar svona ástób, yfir liöfub í haldnir, hver um sig
rneb 2 rd um daginn, eins og líka nokkrir, er hlul áttu ab
máli í fyrstn, vildu iáta vera ákvebin laun, livors eins þing-
inanns. þessi mismunur rýr:r reyndar iítib alþingisko'ti’a?-
inn, en samt mundu menn hala álitib þab lýsa veglyndi
þessara konung kjornu, ef þeir heíbu sjálfkra'a komib sjer
saman um, ab eptir geia þió'inni þannig áriega þribjungin
af hinum sjer lögheimiiubu fæbispeningum.
Aí þessu sein jeg hjer ab framan ávikib hi-fi, er au'- j
sætt, ab sá nýji alþingis tollnr er beinlínis ný álaga á iandib,
sem aileina er slengt á jarbeigendur ab þremur fjórbu lilut-
unum, er stundiiin hcfir uppsvelgt 4 pCt., enn í eitt skiptib
8 pCt., af öllum þvílíkum ágóba þeirra, — og á lausafjár-
tfundina ab einum fjórba hluta, — svo tollnrinn til jafnabar-
sjóbsins (sem á seinui tíb er líka lögákvebinn) er hjer norban-
lands oriinn ár eptir ár, 10 sk. af hverju lausufjár tfundar j
hundrabi, án þess reynt hafi verib til ab minka hann. ebur
láta í því tiiliti, ab hann kæmi jafnara ni?ur, þar sem al-
þingib á þó ab vera öllum stjettunum til gagnserni, einnig
preeta, er kiikju jarbir hafa undir vörzlum til ar?s sier sem
og abra embættisrnenn, eptir tiltölu launasinna, líka timbur-
liúsa eigendur á verzhinarstöbum, taka sameigitilegann og
sanngjarnan þátt í honurn; ab jeg ei tali tun ab ékki hefir
verib gripib til þess úrræbis, svo nokknrt skarb vrbi þar meÖ
liöggvib í hann, ab fá hæfilegann tol! löglcga lagban á þau
hjer landi og lyb, til margs konar óhags og sibferbis spjalla,
árlega oIFrekt keyptu ölföng, sem verzlunarstjórarnir skyidu-
standa skil á, vib lok hvers árs til jafnabarsjóbatina, og úr
þeim verjastsíban til Ijettis í iiinni áviknu alþingistolls gre.iblsu.
Svo leyfi jeg mjer enn freinnr til ítiugiinar iiin þetta
tnálefni, minnast þess, ab samkvæmt 39. greiti alþingi's til-
skipunarinnar frá 8 marz 1843. „Skyldi alþing byrjafyista
rúmlielgan dag í Júlíinánubi, og haldast 4 vikur, nemá kon-
ungur vilji þessu einhverra hluta vegna breitt hafa“ ogi iná
þab virba-t eptirtekta vert, ab kostnabur tveggja fyrstu þing-
anna. er talinn í alþingistíbindunum:
Fyrir árib 1845 .....................lijer um bil 6,635 rd.
— — 1847, þá þingib \ar þó
lengt til 7, ágúst — — — 6,723 rd.
en tveggja hinna seinustu þinganna:
Fyrir árib 1S59, þá þab var lengt
lil 18. ágúst ... — — — 11,090 rd.
— — 1861, þá þab \ar haldlb
til 19 ágúst . . . eptir áætlun, 10,900 rd.
Jiessi mikla liækknn alþingishalds kostnabarins, nú á
tveimur hinum seinustu þingunum, frá því á tveimur þeim
fyislu yfir 4 þúsundir rfkisdala í hvort skiptib, stingur svo
mikib í augun, ab framvegis jiarf ab reysa meb hyggindum
skorfur vib þvíííkri, þar eb liún er mjög ísjárverb, einkum
nær litib er á eina hlib, til fijóbarinnar biígborua liags á
þesstlm tíbum, bæbi vegna abþrengjandi árferbis, og þess
meira ebtir minna nibiirdreps á saubfjenabarins bjargræbis-
stofni, sem erlendis kynjaba klábalaraldrib, lielir liaft í för
nieb sjer, einnig þeirra eptir kasta, t. a m. undirokandi
sveitar þvngda, sem offreisib ab iindanfornu, í ymsum inn-
byrbis jtjórnseminnar greinum, hefir bakab lireppunum, en
á liina abra hlibina, til nokkurs konar samkynjabs fyrirbota
um, ab pótt þingib kynni lá eptirleibis fjarhags gjæ^lu vaidib
í hendu.r, livers reyndar er ab vænta, mundi því jiá, ef til
viidi ktinna skjátlast, í ab verja landsins fje, tneb svo mikilli
sparsemi og hagsýni, sem þjóbarinnar rýra efnahag sambybi,
ebur verba svo vorkunsamt og nærgætib vib almenning í
gjaldakiöfunuin, sern þörf lians fyrir jiar ab Iútandi vægb,
■ kynni útlieimta; enda til hveis inún nú allareibu fyriifrain
f þar ab lútandi tilliti mega álítast berida, sú margbrotria,
j sumstabar ekki aubskilda, og tölnvert í þyngjandi nýja vega-
lióta tilskípan, sem þingib hefir þó nokkub úr garbi gjört?
því verbur ab sönuu ekki neitab, ab alþing liati verib,
! og sju en. sUipab svo ab mestu leyti úrvalsmönnum þjóbar-
! innar. ab ekki helir rlulist fyrir almenningi, hversu hálærbir
hinir konungkjörnu haii verib og sjeu, einnig ílestir þjói-
ræmdir ágætismenn, og ab skylt sje eigi síbur verbugum og
veelegúm orbstýr flestra hinna þjóbkjörnu, lærbra, sem leik-
marina, á lopti ab halda, þótt fram úr hafi þótt skara, ívii-
taks mabti'inn skjalavörbur Jón Sigurbsson, höfbingi sinnar
tíbar prófastur Hanties sálugi Stephensen, og einstöktt lleiri
únefudir; en á hiun bóginn upp á þab, hvcrju þingib, sem
rábaefandi, liafi saint getab óorkab, þjóbinni til heimgjalda
fyrir kostnab sinn því tii lianda, — nær æbarfugls fiibhelg-
in og vcrzlunarfrelsib, meb lleiru smávaxnara, eru frátulin,
strn árangur af því — ; mtin mega virbast ab drepklába-
málib sje nokknrskonar sýnishorn, þar sem þab, þvílíkt vel-
ferbar mál Iandsins, hefir stabib yíir í 6 ár, óótkljáb cnn, og
er búib þannig - auk ails annars tjóns ab kosta þjó?-
ina tnluvert fje ; hvar fyrir ekki sýnist leyna sjer, ab fyrir
þingib liali verib og sje, ýmsar brínar hvatir til, ab íhuga,
hversu þab er afl lítib, og lialda sjer því meb tímalengdina,
svo mikib innan sinna löglegu vebanda, sem í hvort skiptib
gefst kostnr á.
Mjer hvarflar því í huga, sú spurn: hvert eigi mnndi
mega stubla nokkub þar til, þau úrræbi:
Fyrst og frómst, ab hin konuuglegu frumvörp væru fyr-