Norðanfari - 30.04.1867, Page 1

lölflMFAli
AKUHEYRI 30. APlíÍL 1867.
ÍS. ÁR.
ÁVARP GEGN ÁVARPI
(Sairanber Noríianfara 23. júlf 18GG).
Ilói nzlingur minn !
Jeg liefi eigi önntir ráb cn sívarph þig
nieii þessn tignarlega (!) nafni, sem þú gefur
vinum Hórazít skálcls og er þaí) varia upp-
nefni aö kalla þig svo. .Tcg hefi sannfrjett
aíi þýöara Friöþjófssögu þykir sleggjudóms-
ávarpib þitt í Norfanfara a!Is eigi svaravert,
sem varia er von, er þú hefir eigi reynt til
ab hrinda einu einasta orbi hans meb nokkr-
um skynsamlcgum röluim; en meb því ab þjcr
er svo annt um ab fá svar, þá vil jeg þjer
ti! luiggnunar sýna þjer þann súma ab svara
þjcr nokkrum orbum.
í upphafi ávarps þfns lýkur þú maklegu
iofsorbi á Fribþjófssögú eptir Tegner og þýb-
jntni hennar eptir MaUias Juknmson, j>ú vib-
urkennir, ab þýbingin sje „sniildarlega“ nf
hendi lcyst og munu ailir hieypidómslausir
menn, er vit hafa á, vera þjer samdóma. þú
hveíur þjóbina til ab Uaupa hana og er þab ab
minni liyggju sannarlegt lieilræbi; enda er þtb
ólíklegt, ab íslendingar sje svo tilfinningar-
iausir í skáldlegum efnum, ab þeir eigi taki
fegins hendi vib slíkri bók. En fremur kailar
þú l'rumkvæbib vhicl inilcla iMaverk /ieiiminsa
og játar meb því, ab höfundur Fribþjófssögu
sje h e i m s s k á 1 d og kannast vib alhcims-
legt gildi hinnar nýju skáldikaparstefnu. þctta
er ve! mælt og sambobib menntubum manni á
19. öld:
En brátt stingur mjög í stúfana hjá þjer,
svo aubsælt er, ab annabhvort, er formálinn
fyrir ávarpi þínu eintómir gullhamrar eba þú
hefir enga fasta ætiun í skáldskapar efnum og
rausar eitthvab út í loptib. En livab um þab!
alllir þvsettingur þinn um Hórazinm er iíkast-
ur því, sem liann væri eptir sjervitran, hálf-
æran, lijátníaifullan og hálfheibinn grábróbnr
eba galdrasnáp á miböldunum, er væri vanur
ab þy Ija „Hóiazií-sallarau (!) sptur á bak tii
særinga eba annara töfrabragba og bæri því
nokkurs konar [iúkalotningu fyrir honum. þetta
er minn dóinur og fáir munu gjöra betra róm
ab ávarpi þínu. þú þolir ekki ab lieyra hinn
nýja kvebskap tekinn tii jafns vib liinn forna,
og Iiinn frjálslega og.hleypidómslausa dóm, scm
þýbari Frieþjófssögu leggur á Ilóiazinm kallar
þú „yoclyáu og Ilórazius verbur hjá þjer nokk-
urs konar gubgjörvingur í «;»orlíki meb ýms-
um skrípa nöfnum, en þó getur þú ekki til-
fært neina liáleitari eba fegri Inigmynd úr salt-
aianuiii þínum, en þctta daunilla vísubrot:
nmingere in fotrios cineresa, En hvab fegurb-
artilfinningin þín er næm I
Jeg er engan veginn f andskotaflokki JIó-
razií, þó ab jeg trúi ekki á liann, og þýbari
Fribþjófssögu er þab ekki heldur. Hann hefir
jafnvel þýtt sum kvæbi cptir hann á íslcnzka
tungu og í ávarpi sínn fyrir Fi ibþjófssögu tcl-
ur hann fíóiazíum ná g æ t t s k á 1 d“ (hls IX )
og „o r b h a g a n, I i p r a n o g 1 æ r b a n“
(bls. XII.) og kallar kvæbi lians „á g æ t og
ó m e t a n d i 1 i s t a v e r k“ (bls X). Kallar
þú þetta níb? Mjer er nær ab kaila þab of-
lof. Hann segir ab vísu ab Ilórazíus hafi ver-
ib „lítib cba ekki skál d“, cn samband-
ib sýnir Ijóslcga, ab hann á þar vib skáld í
sönnustu merkingu eba skapanndi skáld;
og hann er eigi frumuppkvöbull þessa dóms
því þab er almennt viburkennt, ab Hórazius
liafi Tnjög snibib kvæbi sín eptir grískum fyr-
irmytidum, og þó ab jeg ekki þekki sjálfur
fyrirmyndir hans mebal Grikkja, þá hefi jeg
enga orsök til ab vefcngja þcnna almenna
dóm, sem mebal annars er ab nokkrn leyti
kvebinn npp í bókmcnntasögn Rómverja eplir
P. II. Tregder, sem kennd er í Reykjavíkurs.
skóla og inig misminnir þab varla, ab á dóm
þenna fjellist kennari minu vib skólann í þeim
fræbum, sem manna bezt licfir vit á slíku og
sannlega skortir hvorki vilja nje áræbi til ab finna
ab dönskum axarsköptum í þcim bókum cr
hann notar vib kcnnsluna. En livort sem
Ilórazi'is er skapandi skáld (skapsnillingnr,
frumyrki) eba cigi, þá er þýbara Fribþjófs-
sögu alls ekki gefandi sök á dómi sínum um
liann, og ab svo núklu leyti, sem jeg hcfi vit
á, er jeg Iiontmi sammála í því, ab Hórazias
sje fremur heiinspekingur en skáld (viblika og
Eggert Oiafsson mebal vor), þó ab sannarlega
skáldlegum hugmyndutn bregbi óneilanlega
víba fyrir í kvæbtim Iians.
Jhí virbist og hneyxlast á því, Hórazling-
vr minn! ab þýbari Fribþjófssögu tckur ný-
aldarskáldin nú fram yfir fornalclarskáldm, og
þykir skáldgobinu þfnn misbobib meb þvf.
Hann leibir þó svo Ijós rök fyrir því, sem
unnt er í fám orbum, Hann sýnir mcb dæm-
uni ab nýtt liugmyndakerfi er runnib upp fyrir
oss, scni fornskáldin gat ei^i órab fyrir. Ab
vísu bærast líkar tilfinningar nú sem þá í
mannlegum brjóstum, og ab þvf leyti getur
lýsing fornskáldanna á mannlegmn tilfinning-
um snortib strengi bjaitna vorra. En skáld-
skapurinn er eigi tóm t i 1 fi n n i n g , en verb-
ur árallt ab stybjast vib r e y n s 1 u n a. Ann-
ars verbur hann áþekknr mýrarljósi, og leibir
menn í andlcgar gönur; og þótt nokluirs kon-
ar lnighob felist í snnnuni skáldskap, þá sjer
þó skáldib aldrci nema í þoku fram í veginn.
Reynslan er mí á dögitm búin ab uppleysa f
hugmyndir ýinsa þokumökkva, er fornskáldin
eygbu í anda, og þvf meir sem hnginynda-
svibib eykst, þá hljóla skáldin ab sjá nýjar
og fieiri hugmyndaþokur í himim mikla hug-
niyndageimi, og starfsvib andans lilýlur ab
víkka; og reeb því ab vjer erttm eldri og reynd-
ari < andlegu tilliti en Ilórazíus var, svo fram-
arlega sem tfminn líbur eigi aptur á bak og
hcimurinn eigi gengur cilífan krabbagang þá
er þab eblilegt, ab sjónar auki anda vors sje
betri og fulikomnari en fornskáldanna. Af
þeseu er aubsætt, ab Ilórazius og fornskáldin
liafa eigi celeris paribns sjefe eins langt fram
í veginn og vjer, sem nú lifum, eba þckkt
oss og vort líf, eins vel og vjer sjálfir,
og ab þab nær engri átf, ab uppsprelta skáld-
legra hngmynda sje þegar tæmd af fornskáld-
nnum, cins og sumir hafa láiib sjer um munn
fara þ>a& virbist a& vísu vera nokkurs konar
cldngangur í skáldskapnum, ein öldin vir&ist
skáldiegri og skáldau&gari en önnur, og 19.
öldin er, ef til vill, lítil skáldaöld, en hva&
sem því líbur, þ;i geta fornskáldin aldrei ab
öllu leyti jal'nast vib nýskáldin nje átt nema
ab nokkru leyti vib hugsunarhátt vorra tíina,
og ef hinn forni kvc&skapur á a& konia ab
sönnum notum þarf hann a& kasta ellibelgn-
um. Annars kostar teppir bann fremur en
eílir eblilegar framfarir andans, því þab er
— 33 —
M S2.-S8.
sannarlega ekki hans e&li, a& standa í slab og
þvf síbur a& cinblína allt af aptur fyrir sig
og stara á fornöldina eins og tröll á himna-
líki; og hversu skáldlegur sem sallarinn þinn
kann ab vera í sjálfu sjer, e&a þegar liann er
miba&ur vi& sinn tíina, þá verbur orbrjett þýb-
ing bans á íslcnzka tnngu varla eba aldrei
eins vi&felidinn og notasæl fyrir almenning
eiris og „sálarbru&ningur* cptir Ijelegustu liús-
gangsrímna-skáld, þvf auk þess sem þab ligg-
nr í skáldskaparins c&li, seni ábur er sýnt, þá
lilýtur Hóraziain ab vanta hinn þjóblega blæ,
sem ríimirnar liafa, cn sá kvebskapur, sem
eigi grundvaliast á þjóberninu, verbur öllum
þorra manna bneyxsli cba lieimska Ilvcrnig
list þjor annars á pýdingu brjefa Hórazar frá
bóknienntafjelaginn? þa& mun vera gób bók
og þjer þóknanleg, djásn fslenzkra bókmennta-
Ijós alþýbunnar, og bókmenntafjelaginu eilda-
laiIS (!) minnisvar&i I .Jeg segi þetta Æigi til
þess a& nibra Ilórazió og fiillyr&i enganveg-
inn, a& vjer höfum betri skáld nú frá sjónar-
mibi vorrar aldar, en bann var á sinni, hcld-
ur vil jeg meb línum þessum bcra s a n n -
1 e i k a n u m og r e y n s I u n n i vitni.
(Niburlag síbar)
HUGVEK.TA
fyrir undirdeild bókmenntafjelagsins.
Hve lcngi ætlar u n d i r deild hókmennta-
fjelagsins ab halda uppi þeim iila vana a&
draga mestalla peninga fjelagsins til Kaup-
mannahafnar og verja þeim þar? Hversu
mikill skabi er þab ekki fyrir ísland árlega?
Eptir rcikningunum er abalsjó&urinn 8,500 rd.
og leigurnar (4g) þá 340 rd.; ritlaun og próf-
arkalestur eru talin 960 rd.; bókaprentun 952
rd ; bókband 473 rd ; lann sendiboba fjelags-
ins 60 rd ; snlulaun og hókaflutningur 140 rd.
og skriptir og skrifföng 185 rd.; þetta er til
samans 3,108 rd ; ýmislegt fleira mætti lil
tfna svo óhætt mundi a& segja, ab þab verji
3,500 rd. árlega erlendis og dragi þannig frá
Islandi allan arb af því fje, sem þab ætti og
gæti notib. þetta ætti forseti þess, föburlands-
vinnrinn Jón Sigurctsson a& v i 1 j a sjá og s j á
og þab ættu fleiri ab sjá sem eru þar ytra f
þessari góbu undirdeild, sem sumir kalla
og einkum ættu þeir ab sjl þab, sem gjöra
sjer ab vana a& árnæla Ðönum fyrir hvab lít-
ib þeir hlynna a& Iandinu; þeir skyldu þá ekki
verba landinu verri cba meir til niburdreps
sjálfir þeir góbu menn! þeir geta sannarlega
eigi meb rjettu hcitib m i k 1 i r fö&urlandsvipir,
sem þannig gjöra sjer far um ab draga pen-
inga-aílib út úr landinu eba meb ö&rnm orb-
um a& draga þab afl buríu, er ætti a& vera
til ab lanna þá vinnu, er fengist geturíland-
inu. Er þab ekki allt a& því, a& sjúga og
kúga hiób og merg úr ættjörbu sinni? Stofn-
endur bókmenntafjelagsins og lög þess hafa
aldrci ætlast til a& meginkraptur þess væri hjá
u n d i r dcildinni í Kaupmannahöfn , heldur
þvert á móti. þcir eiga því, ef rjett er ab-
gáb, a!!s engar þakkir skilib af liálfu lands-
manna, sem stritast vi& a& draga meginkrapt
þessa fjclags burtu og gjöra þab eins og út-
I e n t — a& gjöra þab danskt bókmennta-
fjelag fyrir ísland. Ættu þelr ekki miklu
fremur skilib mestu vanþakkir? — Jeg kippi