Norðanfari - 30.03.1869, Síða 2

— 30
frara títveguS nokliiirnvegin vissa fyrir þvf, aS \
jöríiin væri fáanleg, og áleit fundurinn þá jörfe
a?> mörguleyti vel iagaba til þessa augnamibs.
Fár nú fundurinn því fram vib Torfa aí> hann
reisti búiíi meí) áminnstum efnum, hverju hann
neitabi, nema því ab eins, ab fundurinn ábyrgb-
ist aíi á næstu 5 árum yrbi bústofninn aukin
tii 4000 rd., og á hverju ári (í 5 ár) iagbir
300 rd. til jarbabóta, 300 rd. til húsabygginga
og 100 rd. til vibhalds jarbyrkju verkfærum.
En þessu sá fundurinn sjer ekki hægt ab lofa
á þessttm erfibu og á ýmsan hátt abþrengjandi
tímum sfst hvab árs tiliagib snerti. þeirri
uppástungu var einnig hreift á fundinum, ab
Torfi reisti meb eigin efnum bú á Gunnsteins-
stöbum á næstkomandi vori, fengi jörbina og
2400 rd. tii leigulausrar brúkunar í 5 ár, og
reisti síban fyrirmyndarbúib. En sökum þess,
ab Torfi fjekk ekki ab heldur ábyrgb fyrir því
ab sú af honum áskylda upphæb 4000 rd, og
sjer í lagi ekki árstillagib 700 rd. fengist,
neilabi hann bobi þessu; Ijet hann jafnframt
f ljdsi, ab litlar líkur væri til, ab hann einn
treysti þeirri veiku von er fundurinn gæfi nm
fjártiliagib, þar sem svo rnargir menn þyrbn
ekki ab ábyrgjast þab; meb því iíka þeim væri
lítt trystandi til fjár útvega er álitu kröfur
sínar ofiiáar, hvab árs tillagib snerti; mætti
þó öllum vera skiljanlegt ab fyrirmyndarbú er
einnig ætti ab vera nokkurskonar búnabarskóli
hlyti ab reisast meb þeim krapti ab þab væri
fært um ab veita í hib minnsta — eptir sem
rábgjört hefbi veiib — þremur piltum kennslu
á ári hverju, í flestum greinum búnabarins,
annars kæmi stofnun þessi í fyrirlitningu og
fjelii þannig ab fullu og öllu, landinn til ómet-
anlegs skaba og vanvirbu. En til þess ab fyr-
irlækib þyrfti ekki ab ónýtast vegna nú vant-
aridi peninga, baub hann ab köma aptur ab 3
árum libnmn til ab takast á h'önður stjðrn fyr-
irnryndarbús, upp á ábursagba skilmála mcb 8.
mánaba fyrirvara. En vegna þess ab ýmsir
fundarmenn álitu ab Torfi rnundi reyndar vilja
komast hjá ab takast þenna starfa á höndur
lá vib ab fundiinim sliti meb fáleikum. Til ab
taka af öli tvímæii í því efni, hefir Torfi gefib
oss skriílegt loforb um ab yfirgefa bú sitt ab
3. ánim libnum eba vorib 1872, og takast á
höndur stjórn fyiirmyndarbúsins, ef hib um-
rædda fje væri þá tii, einnig ab búnabarfje-
lagib megi nú strax í vor fullgjöra vib sig alla
þar ab lútandi samninga í tilliti til skyldnaog
rjettindaá bábar sífur, svo engin þurfi ab ætia
ab liann síbar komi meb ný skilyrbi eba afar-
kosti er hindra kynnu málib eba eybileggja.
Hvab hin lofubu tiilög til þessa fyrirtækis á-
hrærir, var hinum merkari mönnum úr hverj-
um hrepp falib ab halda þeim saman, og ákvab
fundurinn ab síbar yrbi ritab um þab nákvæm-
ar í alla hreppa sýslunnar.
j>ab kann nú mörgum virbast, ab Torfi
bafi verib ærib harbur í kröfuin sínum, og ab
betra hefbi verib ab hann hefbi byrjab strax í
vor meb þeim stofni er frambobin var, og er
óneitanlegt ab mikib mælir meb því, og þab
er harbla ieibinlegt fyrir þá sem mest hafa unn-
ib ab málinu, og eru sannfasrbir um nytsemi
þess, ab verba nú enn ab bíba eptir byrjun
stofnunarinnar um fleiri ár. Helztu ástæbur
fundarmanna voru þær, ab þegar byrjunin væri
ákomin mundu fleiri verba fúsir til ab styrkja
fyrirtækib, þótt þeir sæju ab litlu yrbi afkast-
ab sökum efnaleysisins; en aptur mundi bibin
draga mjög úr áhuga manna, og gæti þab orb-
ib til þess ab máiib færist fyrir. þar á móti
hjelt Torfi því fast fram ab þab gæti engan-
vegin talist scm fyrirmyndarbú er ekki væri
eins vel ab efnum koinib og bcztu bændabú,
þab þyrfti ab vera sjálffært í sjcrhverju tiiliti.
Ef búib ynni lítib yrbi lítib á því ab græba,
þab kæmist í fyrirlitningu, og cngin vildi fram-
ar styrkja tii eflingar þess. þetta cru þær ó-
líku meiningar er hjer rjebu málalokum, og er
áríbandi ab skoba þær ítarlega; en til ab geta
þab þurfa menn ab gjöra sjer ljósa hugmynd
um fyrirkomulag og ætlunarverk fyrirmyndar-
bús og búnabarskóla, og viljum vjer nú leit-
ast vib ab láta í ljósi meiningu vora um þetta
efni.
Oss virbist ab ætlunarverk fyrirmyndar-
bús og búnabarskóla sje einkum iunifalib í
tvennu.
1, Ab vera fyrirmynd í allskonar jarbyrkju,
jarbabótum, kvikfjárrækt og húsabygging-
um, gjöra nýjar tilraunir og tilbreytingar
á því, ab því leyti er til hagnabar kynni
- ab vera, og sýna meb nákvæmum skýrsl-
um og reikningum tilkostnab og hagsmuni
af iiverju fyij/ sig, svo hver einn geti sjeb
hvab hjer á vib, og horfa má til hagnab-
ar og framfara í búnabinum.
2, Ab veita ungum mönnum verklega kennslu
í öllum jarbabótastörfum, og annari bún-
abar abferb, samt bókiega undirvísun ab
vetrinum.
Til þess ab búib geti svarab til þessa
augnamibs þarf þab ab standa á þeirri jörb er
strax getur framfært gott bú, og sem gefur
tækifæri til ailra þcirra jarbyrkju tilrauna er
hugsandi væri ab lijer gætu átt vib, og má
einkum nefna til þess: plægingu, þúfnasljett-
un, gyvbingar, framskurbi, vatnaveitingar og
niaturtarækt. Álítum vjer ab af sjerhverjum
þessum jarbabótategundum fyrir sig ætti ab
starfa nokkub árlega, og þab svo mikib ab
kennslupiltar gætu fengib nokkra verklega æf-
ingu í hverju einu; og meb því nú bústjórn-
in ætti árlega ab gjöra reikning yfir tilkostn-
a?) og ágópa af jarbaböiunum, pá atlieimtist aö
talsvert sje unnib, svo greinilegt yfirlit fáist;
meb því líka ýmsar jarbabætur geta engan á-
góba sýnt, nema mikib sje ab þeim unnib, svo
sem gyrbingar, og opt og tíbum fratnskurbir
og vatnaveitingar. Vjer ætlum því ab aldrei
mætti starfa minna ab þessu öllu til samans
enn 200 dagsverk á ári. Hjer ab auk þarf
árlcga ab starfa ýmislegt ab umhirbingu til-
reibslu og hagnýtingu allskonar áburbar teg-
unda, gjöra safngrafir, haujstæbi o. fli. ; einn-
ig taka upp nægiiegan mó tii eldivibar, svo
allt saubatab verbi notab til áburtar, og getur
þetta kostab mikib erfibi og langan tíina ef mó-
tak er erfitt, Menn hafa iengi fundib til þess
hve riaubsynlegt væri ab geta byggt úr steini,
álítum vjer því einkar áríbandi ab á fyrirmynd-
arbúinu væri reynt hvert steinbúsabyggingar
gætu ekki eins þrifist hjer og í öbrurn lönd-
um, og hvert ekki mætti byggja þau meb þoi-
anlegum kostnabi, samt brúka smibjumó og
ieir cins og Skotar í stabin fyrir kalk, ab meira
eba minna leyti, og þó ekki væri gjört mikib
ab þessu árlega, þyrfti þó ætíb ab verja tals-
verbum tíma til ab afla grjóts og undirbúa þab,
einnig draga ab ieir og Iím, fyrir utan ab hlaba
og önnur byggingarstörf. (Pramh. s).
ÁMINNING.
þab er alkunnugt, ab Misiingaveikin, er
komin hingab í Eyjafjörb. Hvernig ab sýki
þessari er varib og hversu næm hún er og skableg,
vita svo margir af gamalli reynslu; einnig
hefir mönntrm nú gefist kostur á ab kynna
sjer ebli hennar og abferb, og jafnframt meb-
ferb af ritkorni því, er læknir vor þ. Tómas-
son hefir samib, og nú er þegar tvívegis prent-
ab, og ab iíkindum komib í margra manria
hendur. þótt ab vjer stöndum svona vel ab
vígi, gegn sýki þessari, getur Iiún, samt sem
ábur orbib oss skeinuhætt, mebfram ebur mest
af varúbarleysi því er oss svo mjög
hættir vib, í mörgum efnum; og hversu er
varúbarleysib eklu hryggileg yfirsjón, þegar
um líf og heilbrig?i er ab tefla, ekki einungis
einstakra manna, beldur margra hjeraba, og
máske landsins yfir höfub ab tala Meb ná-
kvæmri varúb er vonandi, ab sýki þessi, fái
ekki rábrúm til ab útbreibast lengra, svo ab
vjer eigi þurfum ab hýsa þenna hvumleifa
vetrargest, á næstkomandi sumri, og gjalda
honum kanp. „Heilsan er fátækra manna
fasteign“, segir orbshátturinn, og mun þab
satt vera. þab er aubvitab ab mikib er undir
því komib ab heilbrigbisnefndirnar, neyti krapta
sinna og gegni skyldu sinni vcl og rækilega,
en samt álítum vjer starfa þeirra mjög örb-
ugan og næstum óvinnandi, nema svo ab eins,
ab allir men«, hver fyrir sig, í þeirn hjcrub-
um sem veikindin eru, gjörbu sjer far um,
sameiginlega varúb, þcss konar heilbrigbisnefnd
gæti rniklu góbu til vegar komib. Reynslan
hefir svo margsannab, ab næmar sóttir t. d.
kvefveiki og taugaveiki, m. (1., bafa borizt
mllli hjeraba og landsfjóríunga, meb flökku-
mönnum og landeybura, sem opt eru í þokka-
bót óknyttamenn.
Nú í þetta sinn íluttust misiingarnir aust-
an af landi, meb landeybu nokkurri, er Magn-
ús heitir, og kaliabur er Eyfjörb; ferb han9
austur mun tæplega hafa verib, livorki til
einstakra et ur almennra hagsmuna, nema hann
hafi ætiab ab leita sjer fjár og berja á tröllum
eius og fornmcnn, er þeir herjubu í Austur-
veg forbum daga. Eins og getib er um í
„Norbanfara“ nr. 11 —12., nam förunautur
Magnúsar stabar á Grund í Eyjaíirbi, og fór
síban ab húsvitja á nokkrum bæjum þar í
grennd. Af því ab kirkjustabur er á Gruud,
og af því ab þar er rausnarheimili, er en þá
hættara vib útbreibslu sýkinnar, en ella, því
eins og fiestir munu viburkenna er þab rót-
gróin venja, þó Ijótt sje frá ab segja, ab þar
sem hræib er, þangab safnast ernirnir, og jafn-
abarlega er þab á kirkjustöbum ab söfnubur-
inn (messufólkib) streymir, eptir Bessaleyfi og
lögmáli, inn í babstofu, sumir af vana, sumir
þar á móti í von eíur vissu úm ab eptir muni
vera í katlinum, og gott er ab fá í bollanum.
Vjer álítum óumflýjanlega naubsyn, ab ekki
sje messab á Grund fyrst um sinn, og ab ura
leib verbi sjeb um, ab fólk af þeim bæjum
sem vcikin er ekki, sæki aörar kirkjur, ebur
flakki nokkub ab þarflausu. Vjer ímyndum
oss flesta bæi svo efnum búna af húslestrar-
bókum ab þær hrökkvi í bráb, til sabningar
vorum andlegu þörfum.
Vjer vonum og óskum ab iínur þessar,
verbi ekki misskildar, heldur ab þær sam-
kvæmt tilgangi sínum, festi áhuga manna á
því, s a m t a k a, ab sporna vib útbreibslu misl»
inganna.
Skriíab 21. marz 1869.
A—O.
UR BRJEFI frá Reykjavík, d. 21. okt. 1868,
sein prentab er í Beriingatíb. nr. 262 s á.
„Enda þótt sumarib yfir liöfub hafi mátt
kallast hagstætt fyrir landib, þar sem hey-
skapurinn hefir víbast hvar verib mikill og
gótur, og heyib komib þurrt í garb, þá er
samt ástandib ískyggilegt rnjög, og getur orb-
ib hættulegt, þar sem á abal-kaupstöbum lands-
ins, cr ab kalla gjörsamlega kornlaust, og yfir
höfub lítib af allri sábvöru. Verbib á korninu
þetta árib hefir ieikib á 11—14 rd. fyrir eina
tunnu hjer í Rv., en nú seinast ekki ab fá