Norðanfari - 06.04.1869, Qupperneq 2

— þá vjer { 5,— 6. l)Taf>i Nf. þ. á. (ókum |
kafiann dr brjefinu frá Kanpmannahöfn, sem
ðagsett er 24. nóv. 1868, kom oss alls eigi
til hugar, a& s!ík þýting mundi vería lögh í
hann hvah stórkanpmann H A. Clausen snert-
ir, eins og brjekaflinn frá Strandasýsiu drcp-
nr á bls. 32 hjer ab framan. einnig greinin
irá „X Norblendingar“ talar um. I brjefkafl-
anum frá Kaupmannaliöfn er þannig konúzt
aö orbi: „Menn segja hjer sumir, ab sam-
skot þessi sje stofnuh fyrir tilatnblun agents
Clausens, sem kvab speculera í, ab hinir skuld-
ugu skiptavinir hans geti fengib gób kornkaup,
og verbi þess færari um ab borgaskuldir sín-
ar næsta ár. Mælt er ab Clauscn standi á
veikum fæti og gjöri allt til ab lieimta inn
sknldir*. Ekkert af þessu, getur ab vorri
hyggju, álitizt meb rjettu, sem „mibur gób-
gjarnlega talab“, og enn síbursem „illsæmandi
gersakir“, í tilliti til agents Clausens. Hjer
er ab cins verib ab segja frá því, ab gjafa-
safnib sje fyrir tilstublun Clausens, ab iiann
sje ab speeulera í því ab fá gób kornkaup, ab
hann standi á veikum fæti og gjöri allt til ab
heimta inn skuldir. Yjer höldum þab venju-
legt og eblilegt, ab agent Clausen eins og abr-
ir kaupmemi „speculeri“ í góbnm kaupum, og
þótt ab hann gjöri allt til ab heimta inn skuld-
ir. þctta hefir vibgengizt síban verzlun fyrst
hófst, og mun haldast meban þessi heimur
stendur,
Oss virbist, ab þab sje fyrst tími til, ab
Islendingar votti hinum vcglyndu forgöngu'-
mönnum gjafasafnsins og gefendunum þakk-
Ireti sitt, eins og þeir sannlega eiga skilib, þá
gjafasafninn er lokib, og árangurinn af því
kominn til hlutabeigcnda.
Vegna þess ab hjer ab ofan er verib ab
minnast á gjafasafnib, þykir oss vel hlýba ab
tengja hjer vib 2 greinum, er vjer nýskeb höf-
um lesib f danska blabinu „Ðags Telegrafen“
og eru á íslenzku svo bítandi:
HIN MIKLA NEYÐ Á ÍSLÁNDI.
Af eptirfyigjandi áskorun, frá 8 mikils-
virtum og kunnugum mönnum, sjá landar vor-
jr (Danir) meb mikilli hryggb og iiarmi hve
ærin er naubin á íslandi, og hve óttaleg hún
getur orbib, ef ab eigi þegar er látin mikil og
íljót hjálp í tje. Vjer ætlum ekki ab ieitast
vib ab sanna, hve brýn skylda vor þab er ab
hjálpa löndum vorum, en vjer viljum ab eins
slnttlega minna á, hve mikib vjer Norburlanda-
húar erurn skyldiigir þjób þeirri, er meb dugn-
abi og mannást liefir geymt fjársjóbu fornald-
arinnar, sem vjer megum þykjast af og vera
glabir yfir. Hjartab slær jafnan hlýtt í brjóst-
um Dana, þá getib er þeirra sem bágt eiga,
'og vjer viljum nti allir vib þetta tækifæri, sýna
þab í vcrkinu; auk þes3 scm þab er kristileg
skyida vor ab hjálpa náunganum, ogþvíheld-
nr, sem þab etu landar vorir, sem nú eiga
hhit ab; vjer höfum líka svo rnikla þakklætis-
skuld ab greiba þeiin. Giefib þá allir, sem
hafib efni á því, og minnist þess: Bab sá sem
gefur fijótt, hann gefur tvisvar“.
BÁSKORUN“.
þegar kringomstæbur íslendinga, fóru ept-
ir fjárklábann, er fyrir 10 árum sítan herjabi
á landib, einkttm Suburiand, aptur ab rjetta
vib, hafa hörkitvetrar meb óvenju harbvitrum
og snjóum dunib yfir, og þab eptir þann tíma
ab búib var ab sleppa fjenabinum út og gjafa-
líminn sj'ndist á enda. Ofan á þetta hefir
hafísinn girt allar 'strendur á Norburlandi. Af
þessu hefir leitt ab fjenaburinn tiefir fallife
hrönnum saman, sem þó velfarnan íslendinga
er undir komino: fjenafearliölduntim. Ofan á
þetta brást heyskapurinn í fyrra sumar (1867),
svo heyin urfeu lítil mjög, og mikln þurfti afe
fækka af fjepu. þegar næstlibinn vetur (1867
— 68), urfett aflcifeingarnar skortur og neyb, og
hinir betur megandi bændor höffeu veturinn
yfir, ymist fleiri efea færri þurfamenn á heiin
ilum sínum, er þeir þurftu ab veita tramfærzhi,
af því ab matarskorturinn hafbi á heimilum
aumingjanna, knúbmargan þeirratil ab ganga frá.
Bágindin hafa líka aukizt fyrir fiskaflaleysib,
er orbib iiefir í mörgum sveitum, svo varla
hefir aflast daglega til matar, enn síbur ab
menn gætu átt nokkub til liaustsins og vetr-
arins; menn kvíba því vetrinum mjög, því þab
getur eigi lijá því farib, ab á honum verbi
eigi ab eins nrikill skortur og neyb Ireldiir og
liungur, hvers úttalegu afieibingar racnn liræb-
ast, ef ab eigi hjálp, allt livab unnt er, er
látin í tje. Vjer höíum einkum tillit til hins
í liönd faranda vetrar, því þá vorar, er lield-
ur von um ab voraflinn bæti úr hiiini sárustu
naub. En bregbist nú voraflinn næsta ár,
verbtir víst hin vobalegasta hungursnaub, sem
líka átti sjer uæstl. vetur dæmi á stöku stöb-
uin, en þá hlýtur ab verba ahnenn.
Nokkrir af okkur undirskiifubum, hölum
meb veru vorri næstl. sumar á Islandi, kom-
izt ab raun um, ab ástandib þar, er cins og
vjer segjum iijer frá. Vjer höfum og fengib
áskorun frá kunnugum og áreibaniegum maniii
á Islandi, um þab ab skora á menn í þessu
tilliti til hjálpar. Vjer vonum þess heldur ab
velgjörbasemin verbi fiisari á ab láta lijálp
sína af hendi, sem naubsynin nú er brýnari,
en þá stundum ábur hetir verib leitab hjálpar.
þab er einkum handa hinum bágstöddu í Sub-
ur- og Vesturunidæniinu vjer beifeumst lijálpar.
Vjer höfuni í hyggju, s\o fljótt sem okk-
ur er mögulegt, afe fá korn keypt fyrir gjafir
þær sem safnast, og senda þab siban til á-
reiíanlegra manria á Islandi, sein jafnframt og
þeir mefe fulltyngi hlutabeigandi ylirvalda, út-
býta, til þess afe lijálpin komi sem haganleg-
ast nifeur og hætt verfei úr bágindunuin, afe
því leyti kostur er á.
Kaupmannahöfn 19. september 1868.
II. A. Clausen.
J. Adolph, L. J. Grön, G. D. A. Petersen,
N. C. Havsteen, J. R. Z. Lefolii, Nic. Knud-
zon, A. Sandholt.
FÁEIN ORÐ UM FYRIRMYNDARBÚ EÐA
BÚNAÐARSKÓLA í HÚNAVATNSöÝSLU.
(Nifeurlag).
Vjer gjörurn nú ráö fyrir afe á búina væri
ekki færri enn 3 kennslupiltar árlega til afe
læra búnafe og jarfcyrkju, og afe þeir gefi ekki
annafe meb sjer enn vinnu gína, er ab mestu
verbur innifalin í jarbabóta-störfum nema
um sláttartíman. En nú heíir verib gjört
ráb fyrir ab bústjórinn nyti alls ágóba af bú-
inu í laun sín, hvar af leibir ab hann hlýtur
ab fá fulla mebgjöf meb piltunum, ebaborgun
fyrir jarbahæturnar, ab minnsta kosti í 5 fyratu
árin, meban endurbæturnar eru ab byrja og
ekki er ab gjöra ráfe fyrirþær gefi af sjer þann
arfe er síbar mætti vænta, auk þess sem ýms-
ar nýar tilraunir geta misheppnast, afe miklu
efeur öllu ; oss virfeist því ekki um of afc ætla
300 rd. til þessa. Sömu skoíunar hljótum vjer
afe vera um þafe afc bústjóri eigi rjetta heimt-
ingu á afe fá fje til vifchalds jarcyrkju verk-
færum, því þau iiljóta afc slitna mikifc, en færa
bústjóra í raunhini lítinn arfc, og virfeist 'því
ekki of raikifc afe til þessa sje ætlaö allt afe
100 rd. árlega.
þegar mí búinu er ætlafe ab gjöra miklar
endurbætur, og vera til fyrirmyndar, ekki ein-
ungis mefe byggingu á íbúfear- og bæarhúsum
lieldur einnig peningshúsum, er aubsætt ab tals-
vcrbti fje þarf afc vcrja til þess árlega, afc
minnsta kosti fyrstum sinn, efca á mcfcan bús-
in væru ab komast í þab lag er gæti verib til
veruiegrar fyrirmyndar, og ætlum vjer ab alls
ekki niegi ætla minna til þess enn 300 rd. á
ári. Annars hlýtur þetta ab fara eptir árleg-
um reikningnm bústjórans, og vera háb sjer-
staklegu eptirliti nefndar þeirrar er sjálfsagt
hiýtur ab veljast til ab hafa yfir umsjón bús-
ins á liendi.
Meb þessu fyrirkomulagi álítum vjer abbúife
geti fyrst nokkurnvegin vibiinanlega svarafc til
síns augnamibs sem fy rinnyndarbú og búnabar-
skóli; en af þessu leifeir afe búib þarf ab vera mefe
stærri búum, svo þab geti fætt talsverfcan mann-
afla, og svarab til síns augnamibs í sjeriivei ju
tilliti. þab má ennfremur gjöra ráb fyrir afe
margir, auk þeirra er fcngife gcta ársveru á
stofnuninni, viiji njóta einhverrar kennslu og til-
sagnar í ýmsum greinum búnabarins, og þafe
máske vítsvegar ab, bæbi haust og vor, og
þurfa því ab vera ástæfcur til afe geta veitt sem
flestum afegöngu, og blýtur því búifc afc hafa,
ekki einungis talsverfcan bústofn í iifandipen-
ingi, beldur þarf einnig afc leggja talsvert fje
til ýmsra búshluta utan og innan húss, og all-
mikil verkfæri af ýmsu tagi; einnig virbist ó-
missandi ab búib eigi alfæra smibju mefc öllum
helztu járn- og trje-smífcatólum, til þess afe
þar mætti gjöra vifc öll jarfcyrkju verkfœri,
sömuleibis smíba ab nýju þau sem hægt væri
ab smífca bjer á landi; er þetta því ómisaan-
legra sem liinn væntanlegi bústjóri vor er gófc-
ur sinifcur bæfci á trje og járn.
Ef nú búifc ætti afc vera þannig úr garfci
gjört inundi ekki veita af 2000 rd. tiústofni í
lifandi peningi, 1000 rd. til afc kaupa fyrir alls-
konar búsahnld utan og innan stokks, og eptir
áætlun Torfa sjálfs þarf 1000 rd. auk 200 rd.
er liib konunglega danska landbústjórnarfjelag
iiefir gcfib til verkfæra kaupa, til ab kaupa fyr-
ir næg jarfcyrkju verkfæri, halla- og landmæl-
ingartól, samt áhöld til allra annara starfaut-
anbæar, og alfæra smifcju efca siníbatól.
Samkvæmt framanskrifufcu verbur því
meining vor, ab til afc reisa fyrirmyndarbúib er
einnig gæti verib búnabarskóli meb nokkurn-
vegin vifcunanlegu fyrirkomulagi þurfi þetta fje:
1. Allur bústofninn meb nægum jarbyrkju
verkfærum..................... 4000 rd.
2. árlegt tillag fyrst um sinn í
5 ár :
a. til jarfcabóta . . 300 rd.
b. lil vifehaids jarfeyrkju
verkfærum 100 -
c. til húsabygginga 300 -
þafc er 700 rd. á ári í 5 ár = 3500 -
Alls 7,500^~
Af því nú sem stendur, er ekki um að
gjöra afc leigulaus uinbofcsjörb fáist handa stofn-
uninni, þá leggjast ennfremur á fje stofnnnar-1
irinar, árleg útgjöld í eptirgjaldi jarfcarinnar,
efca jörfcin lilýtur afc kaupast, og álítum vjer
þafc ekki skofcunarmál ef elnin leyffcu, því vart
er afc htigsa til afc endurbætnr þærsem unnar
væru yrfcu sanngjarnlega endurgoldnar, eins og
ekki er heldur ab vænta ab einstakra manna
jarbir fáist til þessarar briikmiar um aldur og
æfi. þó vjer verfeum afe álíta Gunnsteinsstabi
meb bentugri jörfeum undir stofnun þessa þeg-
ar á allt er litib, ímyndum vjer oss afc þó sjeu
þær jarfcir til er hæfari kynnu ab álítast, og
teljum vjer víst ab stjómarnefnd búnafcarfje-
lagsins vaki yfir því ef tækifæri gæfist á þessu
tímabili. þab er þvíallsekki hægt afe ákvefca
mefe vissu hversu dýr sú jörb kynni afc verba
er stofnunin sífear kynni afc vería reist á; en
þó má ætla lnín yrfci ekki minna enn allt afe
3000 rd, yrfei þá heila upphæfcin 10,500 r<l.