Norðanfari - 06.04.1869, Qupperneq 4

og var ílitin iidg sitylda ; svo var og lijá fe?r-
um vorum, scrn mtindi og hafa þótt lítilfjör-
legt, aí> seija næturgreifca einuni manni, og vjer
Islendingar höfum IiingaS tii haft á oss orb,
me&al erlendra þjó&a, fyrir gestrisni. I fjölbyggír—
um löndum og borgum eru gestgjafahtísin naub-
synleg, því þar þekkjast svo fáir, og þar get-
nr greifcasalan orbib ab vissum atvJnnuvegi, en
þab getur aldrci oriib bjá oss f svcitunum;
vjer tínum ab eins rneb henni orbstýr vorum
og seijuin dyggbina fyrir smáskildinga.
Ilvab artla menn yfir höfub ab vinna meb
greibasölu í sveilum ? þab er, í orti kvebnu,
ab venja menn af óþarfa-ferbum. En hverjir
eru þat lielzt, sein gefa sig vib þesskonar feria-
lögum? þab eru fátækir, sem lítib liafa heima-
fyrir, og hvat hafa þeir abgreiba? Ekki ann-
ab enn vetlingana af höndunum eba spjörina
utanaí sjcr. Menn cru sjálfviljugir ab geía
greibann, segja menn, en þá ná menn ekki
tilganginum, nl. ab koma af óþarfagöngunum,
því þegar menn vona ab sjer verbi gelinn greib-
inn, fara þeir af stab f þeirri von, ogóþaifa-
göngurnar verba samar og áfur.
Vjcr vcríum ab líta á hvernig kringum-
stæbnnum cr varib lijá oss. Skotsilfur er ekki
fyrir hcndi; en vjer þurfum at hafa afskipti
iivcrjir vit atra, sýslna og amta á railli og þurf-
um því opt at vera í ferbalögum, sækja til
kaupstaba, til rjetta, til mannfunda og margs
fleira. Ilversu mikit mundu nú ekki þessi
fertalög kosta fáiækan mann, ef hann ælti ab
borga greiba hvar sem hann kynni at koma.
Ileimilib, sem hann ketnur á, munar ekkert um
ináltítina eba næturgistinguna, en iiann mun-
ar um útlátin f peningum, og hefir ekki pen-
ingana til, eins og nú gjörist. Jeg vil taka
til eitt dæmi: Pje vort er tíbum í vanskiluni
á liaustum; nú frjettir fátækur bóndi til kind-
av, sem hann á, í annari sýsiu; hann langar
til ab nálgnst hana, cn cigi hann ab borga
greita á liverjum bæ, meb töfum þeim, scra
fytir kunna ab koma, kann þab ab verba kind-
arverbib. Alla bæina, sein hann kann ab gista
á, nuinar þó ekki um máltíbarnar, en bann
munar um kindina þegar hann er heim kom-
inn meb Iiana. Eba ætti fátæklingurinn ab
sitja heima og ekki leita sjer læknishjálpar
þegar hann þarf þess, af því ab hann hati
ekkei t til ab borga greiba meb á bæunum, þar
sem læknirinn kann ab gefa honurn meíulin
þegar til lians er komib. Hvab verbur meb
þessum bætti um kristilegan bróburkærleika.
Jeg veit dæroi um mann, er kom á bæ, livar
húsbóndinn haffei auglýst greibasölu, og sat
þar ( skómaskoti hríbartepptur nærii sólar-
hring og sá matiun á sínum tímum innborinn
til lieimilisfóiksins, án þess nokkru væri ab
lionum btigab. Var nú þetta sambobib kristi-
legum kæileika, eba kristilegri trú yfir höfub,
þegar heibingjarnir sögbu: ekkert manníegt á-
líl jeg mjer óvibkomandi.
Ju'gar greibasala er ákvebin, verbur hún
ab vera almenn, því óvinsælt verbur ab beita
henni ab eins vib vissa nienn; nú hefir þab
verib álitin einlivcr hin helzta skcmmtan hjer
á landi ab kom á bak og íinna kunningja sfna;
en þessi þjóbskemmtan missir alveg yndi sitt
meb almcnnri grcibasölu, því þab verbur alltaf
eitthvab ógebfellt vib, ab konia þar, scm menn
vita, ab greibi er seldur, og góbgjörbirnar eru
frambornar npp á víst verb, e?a lieldur í von
um yfirdrifib verb, en ekki af velvild eba gesta-
vináttu, og þó húsbóndinn segi, er vjer förurn:
vertn ekki ab borga mjer þab, kunningil jeg
lield ab jeg tuki þab út hjá þjer aptur, þá er
óvíst hvert þetta er mciní og góbgjörbirnar
eru búnar ab mlssa gestristninnar þægilega
smekk, og vjer komum eíbur til bans aptur,
af því vjcr finntim ab hann álítur oss sfna
skuldanauta, og liversu óyndislegra er ekki ab
koma þar, sem mabur veit ab allt er mælt á
járnkvarba eigingirninnar, heldur en þar sem
vinsemd og kærleikur kryddar þab, sem fram
cr borib.
Hvab sern menn eru ab auglýsa f þessu
tilliti mun sú raun á verba, ab fáiæklingar
munu 'fcngan grciba borga, bæbi af þvf, ab
þeir hafa ekki borgunina til, og af því vib-
komendur hafa eigi samvizku til ab láta þá
svelta eba taka vib borgun af þcim, svoabþab
yrbu þá liinir efnabri, sem borguin, en þetta
mun aldrei þykja þjóilegt, eplir því sem til-
hagar hjá oss, og brábum sækja í hib forna
og cblilega horfib, ab menn heimsækja hverjir
abra sjer til ánægju án imgsunar um nokkra
borgun fyrir greiba, heldur þakki iuísbændur
gestum ab skilnabi fyrir þaruomuna og glebji
sig vib ab koma aptnr til þeirra í gestavináttu
skyni. Menn sækja tíbast ab hiiiuni svoköll-
ubu góbu bæum, svo cfnamennn eru tíbast
hverjir iijá öbrum og kemur þelta svo hjertim-
bil jafnt nibur á víxl, og yrbi því greibasala
þeirra á railli þýbingarlítil og ekki til annars
euii eyba trausti og velvilja manna á milli og
gjöra lífib ab eigingirniimar og smásmugleg-
heitanna þurru eybimörku.
lljer er allt öbru máli ab gegna um frí-
viljugar gjafir, er spretta af höfbinglyndi gesla,
eba þá efnamenn njóta greiba hjá fáiæklingum
er laka nærri sjer ab greiba þeim beina, þvf
þá cr þab sibferbisleg skylda, ab láta slikt ckki
ólaunab, enn, af frjálsum vilja. '
Menn tala mikib mn, hver naubsyn sje á,
ab selja greiba á þeim bæum, sem eru í þjób-
brautum í sveitum, og þó hefir þab verib al-
inenn reynsla hingab til, ab fáir liafi orbib fá-
tækir fyrir þab, hafi ekki abrar orsakir verib
til, og mun það sannast, ab giiísblessan hafi
hvergi lýst sjer eins áþrcifanlega eins og á
mörgum þeim heimilum, hvar ölluro var aub-
sýnd gestrisni af sönnum manukærleika.
J>ab er aptur álit mitt ab greibasala eigi
vib á bæum undir heibuin, þar sem mjng fjöl-
farib er ylir og í kauptúnum, af því menn ein-
mitt þar geta gjört sjer liana ab sönnum at-
vinnúvegi, sem hafi sinn rjett gagnvart öbrum
atvinnuvegum í þjóffjelaginu, og sje þá viss
taxti á hverju cinu, svo ab hib gamla klyngi
eigi: „jeg set ekkert upp, en þú ræbur hvab
þú lætur þab vera“, sero þýbir saina og ab vilja
fá fyrir sitt miklu meira enn þab er vert.
J>ab væri því sannalega óskandi", ab allir
sveitamenn hættu apiur vib greibasöluna, þar
hún bæbi verbur þýbingarlaus í sjálfu sjer og
stríbir á rnóti bobam kristindómsins, treystandi
því, ab Drottinn muni eins blessa menn hjer
eptir eins og hingab til, þótt þeir hýsi bræbur
sína borgunarlaust og leggi ekki þá dyggbina
fyrir óbal, sem liiugab til hefir verib livab bezt
rækt vor á mebal og verib oss jafnt til sóma
8em verbskuldunar f kristilegum skilningi. Jeg
álít ab hinir efnabri geti meb fáum hætti varib
efnum sínum beiur enn leggja þau í sjób gest-
risninnar, og þó hinir fátækari kunni ástund-
um ab taka nærri sjer, til ab fullnægja löng-
uii sinni og þörf vegfarandans, þá geta þeir
glatt sig vib vitnisburb þann, er ekkjan fjekk,
er lagbi smápeninginn í gnbskistuna.
Húnvetningur.
STUTT YFIRLIT YFIR UPPSKERIJNA í NORÐ-
URÁLFUNNI OG AMERÍKU 1808 (sem skráb
er eptir verzlunarblafi í Bremen á þýzkal).
.4 Stóra-Bretlandi var hveiti uppskeran
næetl. sumar ríkulegri heldur en í fyrra. Korn-
ib er líka kjarnmcira og betra. Uppskeran af
bygginu er í betra inebal lagi, Hafrar baunir
og ertur hafa sprottib í minna mebal lagi. Af
jarbeplum varb lítil uppskera, neras á Irlandi,
livar þau hafa sprotiib vel. Humlarnir hafa
sprottib ágætlega, þar á móti liafa fóburteg-
uudir, sprottib illa mjög. Úr ýmsnm hjeruð-
um á Hollaudi, eru ab eins góbar frjettir. I
Belgíu liefir kornuppskeran verib mikil, þar á
mót hafa hunilar sprottib illa og jarbepli langt
mibur erin i mebal ári. Bæbi á Spáni og f
Portúijal, hefir verib uppskeru brestiir, svo
bæbi þessi Iönd þarfnast stórra abflutninga. .4
Italíu hafa hin norblægu hjerub brugbisl mjög,
meb kornvöxtinn. Ab sönnu hetir maiskomib
sprottib vel. 4 subur ftalíu hafa stórrigning-
ar og engisprettur spillt þar mjög öllum gróba
jarbar. Einnig hefir uppskeran á Sikiley eigi
verib ab óskuni, I Scliweiiz hefir verib góð
nppskera á öllum villialdinuin og fóbnrtegund-
um. Svíþjób og Noregur liafa fengib mebal
nppskeru af rúgi, og einkar góban. 4 megr-
ingsjörbum, varb vöxturinn vegna þurrkanna
lítill en allgóbur á velyrktri jörb. Jarbeplin
spruttn illa. Meb tilliti til uppskerunnar í
BandafyIkjunum, lúta hinar opinberu skýrslur
ab því, ab hveiti uppskeran hati verib þar tiin
ríkulegasta, og eins hafi verib meb rúg, hafra
og bygg í 300 miljónir akres af landi var
sáb maiskorni rneir en ab undanförnu, er spratt
ágætlega. NorburbandafyIkin hafa þvf yfir-
höftib gnægb af kornvöru og miklu meir en
þau þurfa. I blabinu BPost“ cr þab sagt: ab
í öllum löndum þar sem hveiii sprettur iiafi
nppskeran vcrift gób, rúguppskera í inebal lagi,
bygguppskcra í minna mebal lagi, liafrar og
belgíarávextir í mebal lagi, jarbepli í ininna
lagi. þessi lönd þarfnast abflutninga: Preuss-
en, Galizia, mikill hluti af Rússlandi, einlcum
austurumdæmin, Svíaríki og Noregur, Subur-
Italía, Spánn, Portúgal og Su'ur-Frakkland
Vib þetta bætizt Schweiz og Engiand, er æf-
inlega þurfa ab kaupa korn. Hvab verbib á
korninu snertir, þá lítur út fyrir, ab af því
uppskeran á hveiti hefir verib mikil, ab þau
lönd er mest afla þessarar vöru get-i selt mikib
og ab verbifc lækki töluvert, einkum þá Vestur-
heirnshveitib kemur á markabi NorBurálfunnar.
Verbib á rúgnum lækkar vart mikib, af því að
rúguppskeran er ekkert meiri enn f mebal ári.
í hitium stærslu hjeiui'um á Prússlandi og
snmstabar annarstabar hefir sprottib mjög illa.
Einnig verbur sama meb bygg og hafra, því
uppskeran af bábum þessum kornlegundum
hefir brugbist mjög.
Úr brjefi frá Reykjavík d 12. febr. 1869.
(mebtekib 31.—3.- 69).
„Cand. tlieol. Jónasi Björnssyni á Borb-
eyri var í fyrradag (10 febr) veittur Rípur
f Skagafjarbarsýslu; abrir sóitu eigi 4uk
þessa liefir ekkcrt braub verib veitt síban póst-
ur fór norbur.
Veburátia cr gób og svo heiibrigbi manna,
en hart cr sagt um bjargræbi víba í sveitum;
afli crnokkur subur í Höfnum. Nýlega strand-
abi þar skip ; mennirnir komust allir af; en
jafnskjótt og þeir yfirgáfu skipib, losnabi það
og rak út á haf; á því hafði verið, að sögn,
mikib af blöbnm og brjefum frá úilöndum.
Skipbrotsmennirnir geta þaft eitt sagt, aft þeir
hali mikib heyrt talab um stríb, og leppfa verzl-
un, cu hvar í veröldinni þab var vita þeir
eigi“.
+ 3. þ. m fi jettizt hingab sá sorgar atburb-
ur, ab hinn mikli ágætismabur Jóhannes sýslu-
maftur Guftmundsson á Hjarðarholti í Mýra-
sýslu hafi orðið úti í stórhríð ásamt fylgdar-
manni sínum, á tímabilinu frá 7—11 f. m.
þá hríbina birti upp 12 s. m. sást hestnrinu
skammt frá túninu í Hjarb.arbolti, var þá far-
ib þangab og íannst sýslumaburinn þar og hest-
urinn bundinn vib fóiinn á honum. Hverkji
fylgdarmaburinn nje liestur hans var fundinn.
Sýslum. liafbi komib úr nppbobsferb vestan af
Mýrum Mælt er aft skip bafi týnzt um 6ömu
mundir, meb 15 mönnum, á leibinni af Akra-
nesi subur í Reykjavík; er sagt.aft margir af
þessuin mnnnuin haii verib norblendingar sem
ætlubu subur tii sjóróbra.
10 Enskur sveitamabur kærbi annan fyrir ab
hann hefbi stolib frá sjer rekutini sinni, oa leiddi
þar ab eitt vitni, sem hefbi sjeb þaft- 0! seg-
ir ákærbi, jeg get útvegað 20 vitni, sem ekki
hafa sjeð þaft. 20 vitni segir dómarinn, gilda
meir enn eilt viini, þjer eruft þvf eýkn.
Eitjandi- og dhyrgdarmadur BjÖMl J Ó II S S 0 II.
Frentaft í prentsm. á Akureyri. J. Sveinsson.