Norðanfari - 17.03.1871, Page 1

KORÐMFARI.
to. ÁR.
BÆNARSKRÁ NORÐLENDINGA.
J>a& hefir vakií) rajiig miklar áhyggjur hjer
á landi, a?) minnsta kosti norhanlands, er hing-
afc bárust þær frjettir meb síímstu póstskips-
ferb árií) sem leib, aí> dómsmálastjdrinn danski
setiabi ab láta hib danska ríkisþing semja lög
um sambandib milli Ðanmerkur og fslands,
án þess ab vjer fslendingar tækjum tiltöluleg-
an þátt í setningu laga þessara. Fyrir þess-
ar sakir hafa mörg hundrub bsenda og em-
bættismanna á Norfcurlandi sent bænarskrár til
konungs, þar sem þeir leiba hans bátign fyrir
sjónir, ab Island hafi jafnan verib og sje meb
fullum rjetti enn þá sjerstaklegt þjóbland eía
TÍki (o: Stat) f sambandi vib Danmörku, ab
■sínu leyii e>ns og Noregtir var ábur, og er nú
'‘vib Svíþjób; þar sem á hinn bóginn margir
S)anir — eigi samt allir — berja þab fram
lblákalt, ab vjer sjeum ekki sjerstakt þjóbfje-
'lag, heldur þáttur úr þjóbfjelaginu danska.
®jcr í blabinu hefir ábur verib Ijóslega sýnt,
hve órjett og ógilt þab væri, ef Danir einir
igjöra samning um samband íslands og Dan-
'merkur, og þab jafnvcl, þótt danska skobnnin
rnm 'þetta atribi væri rjettari en hin íslenzka.
Annars vonum vjer ab enginn óvilhallur dóm-
ari álíti, ab Danir hafi f þessu máli á rjettara
ab standa, en vjer. Bænarskráin til konungs
er svo dátandi:
þab eru nú libin meir en 20 ár, sfb-
an Fribrik konungur hinn sjöundi afsalabi
sjer >tt> ‘Jsegna einna hluttöku ‘ í löggjöfinni,
og rábum yfir fjárhagnum, og hafa hinir
dönsku samþegnar vorir alla þessa stund notib
þeirra hagsmuna, sem stjórnarfrelsib hefir f
för meb sjer fyrir þjóbirnar. En allan þenn
an tíma höfum vjer ísténdingat þar f móti
mátt sakna þess, ab fá ab njóta hinna sömu
rjettinda og sömu heilla, er vjer þó hljótum
ab álfta öldwngis naubsynlegt skilyrbi fyrir
þvf, ab vor fámenna og afskekkta þjób geti
náb eblilegum framförum, eptir því sem af-
etaba, atvinnuvegir og annab ásigkomulag lands
vors getur leyft.
T2 Á þcssu langa tfmabili hafa þó verib
gjörbar nokkrar tilraunir til ab semja um frjáls-
legra fyririrkomulag á stjórnarmálefnum ís-
lands, en allar slíkar tilraunir hafa orbib árang-
urslausar. Abal orsökin til þessa hefir verib
«ú, ab Döntim og íslendingum hefireigi komib
saman um, hver ab væru landsrjettindi íslands.
Bábar þessar bræbra þjóbir, sem um langan
Rma hafa verib sameinabar undir sama yfir-
herra, greinir á um þab, hver staba landsins
®je orbin fyrir rás vibburbanna. Vjer skilj-
íni rás vibburbanna á þessa ieib:
Eptir ab Island byggbist stofnubu forfebnr
vorir hjer líbstjórnarríki, er stób öldum saman
án þess ab vera í sambandi vib neitt annab
ríki. þar cptir gekk þetta ríki meb frjálsu
samkomulagi f 8amband vib Noreg, hib næsta
og skyldasta ríkife £ NorburlSndum, og sfban
gengu þessi tvö sameinubu lönd í samband
"\ib Danmörku. En þetta samband og sam-
eining alira landanna haggaí,j þvj ekkl í nokk-
orn máta ab hvert landib fyrir sig væri eptir
sem ábur sjerstakt ríki, ab þvf er snerti inn-
lend mál, þó þati, eins og hvert annab banda-
rfki, kæmu fram gagnvart öbrum útlendum
ríkjum eins og eitt rfki. ísland haffci, engu
AKUHEYRI 17. MARZ 1871.
síbur en hvert hinna annara sameinubu Norb-
urlandaríkja, sitt þjóbþing og sín lög; þab
hjelt áfram ab vera sjerstakt ríki, þó grnnd-
vallarlög þess hefbu í ýmsum atribum orbib
ab breytast, þá er þab gekk f samband viö
hin bræbra ríkin. þegar hinn samciginlegi
konungur allra þessara bandaríkja gjörbist al-
valdur ár 1G60—1662, gjörbist hann þab f
öllum ríkjunum, en þetta hafbi engin áhrif á
tölu þeirra eba takmörk, þau hjeldu jafnt ept-
ir sem ábur áfram ab vera sjerstök ríki
hvort fyrir sig í innlendum og sjerlegum
málum. og höfbu hvert fyrir sig sín sjerstak-
legu lög, þó sami væri löggjafinn allra. þann-
ig hefir Island, hversu sem stjórnarskipun þess
liefir breytzt, jafnt og stöbugt haldib áfram ab
vera sjerstakt rfki sfban á tíundn öld, er þab
var fyrst stofnab af forfebrum vorum, og þjób
vor hefir aldrei nokkurn tfma afsalab sjer
þeim rjetti, ab vera rfki fyrir sig, í tilliti til
sinna eigin innlendu mála. Eigi hefir heldur
nokkurn tíma nokkurt annab rfki brotib land
vort undir sig meb herskildi, og þannig svipt
þab rjetti til ab vera rfki.
Af þessari skoban vorri leibir eblilega þab,
ab nú, er gjöra þarf vegna stjórnarbreytingar-
innar nýja og skýra ákvörbun um sambandib
milli hinnar dönsku og liinnar íslenzku þjób-
ar, milil hins danska og hins fslenzka ríkis, þá
hljótum vjer Islendingar ab krefjast jafnra
rjettinda vib hina dönsku bræbraþjób vora f
þessu málf. Vjer hljótum ab standa á því, ab
eíns og málinu verbur eigi rábib til lykta á
löglegan hátt nema meb samþykki þess rfkis-
þings, sem hefir löggjafarvald í Danmörku,
eins verbi málinu heldur eigi rábib til lykta
nema meb samþykki íslenzks fulltrúaþings, er
hafi jafnfullkomib frelsi og vald f máli þessu,
sem ríkisþingib danska. Vjer hijótum ab standa
á því, ab hjer sje um samning ab ræba milli
tveggja máhabila, milli tveggja bræbraþjóba,
er hvor um sig hefir jafnan rjett tii sam-
komulags, þó þær sje eigi jafnar ab mætti
ebur mannfjölda; þær eru hvortig annari
undirgefin á nokkurn hátt, en bábar jafnt und-
irgefnar Ybar Konunglegu Hátlgn.
Hin danska þjób, vorir dönsku bræbur,
virbast eigi ab vilja viburkenna, ab vjer höf-
um verib og sjeum enn sjerstakt þjóbfjelag
ebur sjerstakt rfki, heldur einn hluti úr þeirra
þjóbfjelagi og þeirra rfki, og sarakvæmt því
álykta þeir svo, ab ríkib, sem ein heild, hafi
rjett og vald til ab setja Islandi lög, svo sem
einum parti þessarar heildar. En sje Island
partur úr Danmerkurríki, þá er Danmörk, ab
Islandi fráskildu, heldur eigi nema partur af
því rfki, og Island hefir þá, svo scm rfkis-
hluti verib nú meir en 20 ár og er enn ó-
rjettilega útilokabur frá hluttekningu f lög-
gjafarvaldi ríkisheildarinnar, og hinn danski
Iiluti ríkisins hefir engan rjett ab heldur til ab
setja hinum íslenzka hluta lög, nema f sam-
einingu vib hann.(
Nú hafa oss borizt hingab til vors Ijar-
læga lands áreibanlegar fregnirl nm þab, ab
stjórn Ybar Hátignar hafi f haust lagt fyrir
hib danska rfkisþing frumvarp til laga um
stjórnarstöbu Islands og samband þess vib
Danmörku me& því áformi, ab ríkisþingib, án
nokkurrar hluttekningar frá vorrí hálfu, skuli
— 27 —
M 13.-14.
setja um þetta efni lög, er sfban skuli álftast
gild og skuldbindandi fyrir oss.
þó vjer nú álftum sumar greinir frum-
varps þessa sanngjarnar, þá er þab hvortveggja,
ab vjer höfum enga vissu fyrir þvf, hvernig
lög þau kunna ab verba, er rfkisþingib sam-
þykkir, og í annan stab getum vjer eigi
kannazt vib, ab vorir dönsku bræbur hafi rjett
til ab setja lög fyrir land vort, án þess vjer
tökum tilhlýbilegan og fullan þátt í setning
laganna meb þeim. Vjer álítum Dani bræbur
vora; vjer álftum oss bræbur þeirra; vjer
skobum þá og oss eins og börn hins sama
konunglega landsföbur, þegna hins sama allra
mildasta konungs. Vjer getum skobab Daní
sem eldri bræbur, og oss sem hina yngri; cn
vjer getum aldrei álitib þá eina mynduga, en
oss ómynduga, eba þá eina skilgetna, en oss
óskilgetna, svo þeir skuii einir rába hinum
sameiginlega arfi. Hinn hásæli fyrirrennari
Ybar Konunglegu Hátignar befir af náb sinni
gefib þegnum sfnum, bæbi dönskum og ís-
ienzkum, stjórnarlegt frelsi; þcssum arfi hina
konunglega frelsisgjafa eigum vjer Ðanir og Is-
lendingar, ab skipta meb oss eins og bræbur, eptir
því sem oss hvorumtveggja hagar bezt, undir
yfirnmsjón Ybar Konunglegu Hátignar. Vjer
fulltreystum því, ab Ybar Konunglega föburauga
vaki jafnt og stöbugt yfir jafnrjetti þegnanna,
og f þvf örugga trausti leyfum vjer oss ab
bera fram fyrir veldisstól Ybar Hátignar þá
allra þegnsamlegustu og innilegustu bæn
vora:
Ab engin ný Iðg um stjórnarstöbu Is-
lands ebur samband þess vib Danmörku
verbi gjörb gildandi, nema því ab eins,
ab Islendingar bafi ábur samþykkt þau
á ísienzku fulltrúaþingi meb ályktarvaldi.
MÁLSBÓT.
I Ganglera,'1. árgangi, 2 hepti, var skýrt
frá prentsmibjufundi, sem haldinn var á Ak-
ureyri í sumar, og var getib þeirrar fundar-
ályktunar, ab umbobsmabur prentsmibjunnar
mætti búast vib, ab skila prentsmibju-umbobi
sínu / á næstkomandi sumri. Vjer vit-
um ekki betur, en ab fundargjörb þessi sje
mörgum fremur ógebfelld. Vjer sjáum og
ekki brýna ástæbu til ab vfsa ritstjóra
vorum úr því sæti, þar sem hann hefir set-
ib bæbi tengi og vel. Engum manni
á norbienzka prentsmibjan jafn-
mikibabþakka, sem honum. Muna
mega menn ab hann er höfundur hennar (
fyrstu; muna mega menn, ab hann tók vib
henni í annab sinn á þeim tíma, þegar útleit
fyrir, ab prentsmibjan mundi verba ab hætta
störfum sínum fyrir forstjóra skorti. Vjer
vitum og ekki betur, en ab blab hans hafi bæbi
fyrr og síbar verib f vinsælla lagi um allt
land. Og þrátt fyrir dóna-skammir þjóbólfs
um Norbanfara f sumar og optar, getur þjób-
ólfs-fabirinn verib viss um, ab þjóbólfur hans
hefir lengi þótt, og þykir enn, standa langt ah
baki bróbur hans, sem hann fyrirlítur. þah er
alls óvíst, ab vjer Norblendingar hlaupum of-
an á jafnmikinn föburlandsvin og
dugnabarmann fyrir ritstjóra Nf. sem