Norðanfari - 18.04.1871, Blaðsíða 3

V/
—r&fr—
hinn innlendi standa á baki hinum átlenda í
þvi aí) tala máli landsins og þjábarinnar, þar
sem um hin heigustu rjettindi er ab ræba.
0nnur virbist oss þá raunin hafa á orfeií), og
viljnm vjer í því tilliti benda fyrst og fremst
á grein þá, er st(S& í „Nor&anfara* 27. ágúst
f siimar sem leib eptir Carl Rosenberg, og í
annan stab á ræ&ur Gríms á alþingi í hitt i&
fyrra í málinu ,um stöfu íslands í ríkinu*.
þessar ræfcur Gríms má lesa í alþingistífínd-
unum. Ilann segir þar afdráttarlaust á ein-
um stab (bls. 568) a&árit) 166 2 hafi
ísland o r í) i t> allteins partur af
Danmörkn, einsogJútland, Fjón
o s. frv.; en af öllum vorum mörgu andstæí)-
ingum eru þeir sannarlega fáir, ef þeir eru
nokkrir. er svo djúpt hafa tekife í árinni Kon-
rá& Maurer trúir eigi at> til sje svo ram-
danskur ma&ur, ab hann geti ætlaí) a& Island
sje danskt hjera& eins og einhver af eyjunum
í sjálfri Danmörku, (sbr. *Nf‘. 1870 bls. 99),
en af alþingistí&indunum Iiefir þó herraMaur-
er geta& sje&, a& vjer eigum a& vísu einn svo
ramdanskan Islending. Hin verulegasta á-
stæ&a Gríms fyrir því, a& ísland sje or&i&
skekkill af Danmörku er sú, a& Island sje
eigi nefnt í konungstitlinum framar en Jót-
land, Fjón, Sjáland o. s. frv. þar í móti á-
lítur Grímur án efa Stórmæri og þjettmersbi
vera sjerstök þjó&lönd, af því sem þau eru talin
upp í tiilinum; og þá 4er ekki umtalsmál,
hva& margfalt meiri þjó&rjettindi hann hlýtur
a& álíta Vindur og Gauta hafa í ríki Dana-
konungs heldur en Islendinga.
Allt ö&ruvísi ályktar Carl Rosenberg, þar
sem hann segir me&al annars: „I þjó&legum
skilningi eru Islendingar og hafa ætí& veri&
sjerstök þjó&, en ekki hluti úr hinni dönsku ;
þvf þeir hafa tungumál og öll skilyr&i fjelags-
lífsins sjáitir út af fyrir sig. I stjórnarlegu
tilUti hafa þeir þess vegna rjett ti! þess,
hvorkia&vera parturaf danska
rfkinu nje a&þola, a& fari& sje
me& þáeins og þeir væru þa&,
heldur til a& vera RIKI FYRIR SIG,
því þa&, a& þeir eru fáir og máttlitlir, getur
í sjállit sjer ekki svipt þá þessum rjetti. Gu&
komi til me& oss Dönum, ef þeirri reglu ætti
a& beita vi& oss af þeim, sem oss eru yfir-
sterkari*.
Vjer skulurn a& sí&ustu geta þess, a& bá&-
ir þessir inenn, er vjer höfum nú leyl't oss a&
bera saman, hafa fengi& or& fyrir a& vera
hvor í sinn sta& mjög fram um þa&, a& öll
Nor&urlönd sameinu&ust sem nákvæmast. Ros-
enberg hefir veri& forseti í norrænu fjelagi,
er hefir þann tilgang, a& tengja allar þjólirn-
ar á Nor&urlöndum sem traustustu bræ&rabandi,
Gríms hefir veri& geti& í dönsku tímariti á
þessa leifc:
Leve Tran og leve Tælle,
Leve Konst og Poesie.
Vorde Faar til ej at tælle,
Island levef vorde fri,
Leve Nordens Kjæmpeaand,
Leve GRIMUR THORGRIMSSON.
Hvor hann end sit Liv ska! ende
Overalt paa vores Jord,
Efterslægten dog skal kjende
Hvad han virkede i Nord ;
Der skal ristes paa hans Grav:
ISLAÐS FÖRSTE SLANDINAV.
— Vi& hurtfararprófi& í sjómannaskóla hins
eyfirzka ábyrg&arfjclags þann 23. marz 1871,
voru 8 lærisveinar og fengu 6 af þeim bezta
Vitnisburö nefnil.
Sigur&ur Sigur&sson frá Holti h æ f u r
Jóhannes Finnbogason frá Haganesi —■—
Júlfus Ilallgrímsson frá Grund ----
A&albjörn Joakimsson frá Húsavík----------
þorlákur þorgeirsson frá Sau&anesi--------
þorlákur Hallgrímss. frá Ilámundarst ;----
en 2 annann vitnisburö nefnil.:
OIi Hannesson frá Hálsi, ekki óhæfur
Jón Oddson frá Dagver&areyri —------------
Stjórn hins eyfirzka ábyrg&arfjelags.
REIKNINGUR,
yfir tekjur og útgjöld hins eyfirzka ábyrg&ar-
fjelags fyrir ári& 18f|.
T e lc j u r.
rd. sk.
Eptirstö&var frá fyrra reikningsári 2645 64
Ábyrg&arkaup frá Eyjafir&i . . . 1412 65
Ábyrg&arkaup frá Siglufir&i . . 766 64
Leigur af ógoldnnm tillögum og
af ve&skuldabrjefum .... 90 88
Samtals 4,916 89
Ýmisleg Útgjöld Utgjöld.
Eptirstö&var : rd. sk.
Ógoldin ábyrg&arkaup 840 60
Ve&skuldabrjef 3700 »
I sjó&i . . . . 300 93 4841 57
Samtals 4,916 89
Stjórn hins eyfirzka ábyrg&arfjelags.
FRJETTIR HWH3I.IEI1IIÍAK.
London, 6. marzm. 1871.
Nú er þá li&i& bi& minnisver&asta ár, er
saga Nor&urálfunnar hefir þekkt sí&an Lo&vík
16. var af-höf&a&ur. Hi& mesta stríð er heim-
urinn hefrr nokkru sinni sje& er á enda. Sig-
urvegarinn situr yfir hlut ens fallna eins harb-
snúinn eins og skotvjelar hans sátu yfir lífi
hinna hamingjulausu hermanna. Frakkland,
hi& au&ga og hrausta, hi& fjöruga og fjölskrúö-
uga liggur í rústum fyrir fótum þý&verskra
sigurvegara, annarsvegar, hins vegar á bón-
björgum sem kararma&ur vi& dyr Nor&uráif-
unnar, því hungur og seyra, klæ&leysi, vol-
æ&i og dau&i ríkir nú þar sem á&ur var glaum-
ur og hverskonar mnna&ur á bá&ar hendur;
þar sem atorka fé&ranna ól mæ&ur og börn
af nægtahorni (ri&samrar atvinnu, þar er nú
dau&i og vonleysi og ótæmaniegar nægtir tára
og andvarpana, sárs sakna&ar og tímanlegrar
örvæntingar. Hinar indælu lendur þar sem
gæzka skaparans hafbi lagt í skaut jar&arinn-
ar óúttæmanlegt frjólífi og skrýtt blessa&a
náltúruna í endalaust fegur&arskrúÖ a& una&i
hverju auga er yfir hanarenndi sjónum, liggja
au&ar og or&nar a& tra&ki hesta og hælþungra
óvina. Borgir og þorp hafa fariö hinn sama
hörmulega rústaveg, og hefir eldgangur óvin-
arins ví&a sje& fyrir því sem brotæ&i hans
haf&i leyft. Kirkjur og kapellur, rá&-
hús og þingsalir, Ieikhús og gildaskálar eru
fyllt herfólki flakandi í sárum, kryplu&u hálf-
dau&u og dau&vona; atvinnukraptar lý&sins
eru gengnir til grafar, en skjálfandi hendur
mæ&ra og unglinga eiga nú að sjá fyrir hinu
mikia starfi, aö ala hálfa stórþjó& er stendur
í svelti. En þó landau&nir og borgahrun og
bæjarbrennur hafi ollað aufn mikilli í landinu,
þá tekur þó innsigli fri&arins öllum hinum ó-
förunum fram, er Frakkar ver&a a& láta El-
satz og einn fimmta hluta af Lothringen og
þar me& hiö traustasta virki f Nor&urálfunni,
Metz, (enda bu&u Frakkar Prússum þúund
miiliónir franka tii a& mega haida kastalan-
um), scm ekki ver&ur unnin me& vopnum og
eigi getur gefist upp ncma af hungri. Með
þessum Jandskika, sem reyndar er nd býsna
stór, fylgir böggull, en þa& er herkostna&ur-
inn sem nemur binni dæmalausu uppæö;
átján hundruö milliónum dala, og er hið þyngsta
útlag er nokkurri þjó& hefir gjört veri& ofan
á stórvægan landamissi. Frakkar hafa sjeð
sjer nau&ugaa einn kost a& ganga a& þessu,
þó þannig, a& peningaskuldina skuli grei&a á
þremur árum; skulu þýzkir herfiokkar halda
löndum í Nor&urfrakklandi a& ve&i fyrir skuld
jnni unz allt er goldið , en þolcast smatt og
smátt yfir a& landamærnm þjó&verja eptir því
sem skuldin gelst og hafa stigið yfir landa-
mærin er hinn sí&ast peningur er goldinn, er
greiddur skal.ekki sí&ar en gamal árs kvöid
1873. þa& ver&ur víst ekki metið til pen-
inga sem Frakkar hafa látið me& öllu og öllu
þetta ár, og hefir engin þjó& í Nor&urálfunni
átt ö&ru eins hruni a& sæta á jafnstuttum
tíma. 011 saga þessa herna&ar er lærdómsrík,
svipleg, og þar me& flókin, og ver&ur , varla
sögð greiniiega enn sem komið er, því allt
hefir verið á einlægu tjái og tundri um Norð-
ur- Austur- Vestur- og Mið-Frakkland í fulla
sjö mánu&i. Jeg fcr því fljótt yfir sögu og
get a& eins enna helztu stórvi&burða. Mig
uiinnir a& jeg seg&i y&ur seinast frá umsátr-
inu um Parísarborg er hófst skömmu eptir
bardagann við Sedan. þá hjelt og enn á-
fram umsátrinu um Metz frá 18. ágúst a&
Bazaine vav hrakinn aptnr þangað me& megin-
li&ið og keisara líf-vör&inn. Um sama leytí
voru Frakkar a& heyja sjer nýjar hersveitir.
Á þreta stö&um var hermanna-efnum stefnt
saman; einum hernum skyldi koma upp í
Normandy, voru stö&var hans um Amiens og
nærliggjandi hjeruð. Annar herinn safna&ist
á nor&urbökknm Loire nm Orleans og enn
þri&ji austur lengra í hjeru&unum nor&ur af
Besaneon og var honum ætla& a& rá&ast inn
á þýzkaland. Nú var öll heill Frakklands
undir því komin a& Metz gæti haldizt vi&
þangaö til þessar þrennar hersveitir væri svo
vígbúnar a& þær gæti rá&izt ötult á þjá&verja
er sátu um París. En hjer fór sem fyrr, a&
Frökkum var& alit a& óláni. Bazaine gafst
upp 27. október me& 173,000 hermanna og
voru þar á me&al þrír marskálkar, 66 yfir-
foringjar (generalar) og 6000 foringjar (offi-
cerar) og þannig bættist þjó&verjum nýr her, ailt
a& 200,000 manns að töiu er þeir gátu hleypt á
hersveitir þær er stefndu a& sunnan og vesta
an og nor&an til a& rjúfa umsátrið um París
og koma þjó&verjum inn á milli tveggja elda
Reyndar höf&uQþjó&verjar sigrast á Frökkum
su&ur vi& Orleans og austur við Bezaneon
hvað eptír annað; en Frakkar Ijetu hvergi
hiiast þó farir þeirra væru sífelldar ófarir, en
hjeldu áfram allt er þeir gátu a& búa sig út
sem bezt og læra sem bezt þeir gátu á hin-
um stutta tíma allar hermanna íþróttir og siöu:
En nú kom þa& fyrir ekki þjó&verjar sendu
óvígann her inn í Normandy undir forustu
Manteuffels og voru vi&skipti hans við Frakka
fremur óiatog og eitingaleikur, ''en har&snúinn
vopnavi&skipti þangað til hershöf&ingi Von
Goeben var fengin forustan og skipti þá svo
um á fám dögum, a& nor&ur safna&ur þessí
var sundra&ur og ónýttur til allrar sóknar.
Um þær sömu mundir hjeidu þjó&verjar sig-
urfarir sínar ni&ur eptir Loiredalnum og Ijetu
Frakkar síga undan til að venjast við hersi&u
þjó&verja og hart hermannslíf um hávetur. Sá
hjet Chanzy er nú rjeð fyrir þessum safna&i;
haf&i hann tekiö vi& forustu yfir Loire-Ii&inu
eptir gamlan a&alsmann d’ Áurelle de Paladine
er unnið haf&i nokkurn hug á þjó&verjum
(Bayurum) undir forustu von der Tann í önd-
verðum október, en sí&an or&i& a& láta síga