Norðanfari - 31.05.1871, Blaðsíða 1

io. An
MKIANIARI.
DOKTORA DRÁPA.
Ó þú þjú&holl þríeining,
þú meh glæstan doktors hattinn,
Happ ab komstu heil á þing,
Ah heimta’ af Dönnm rjettar-skattinn.
ísienzkt bl<5& í æbum rennur,
Islenzk gi<5& f hjarta brennurl!
2. Doktorsvana þróttlaus þjób
þrekast hlyti’ í mála-deilum;
En þín málsvörn giid og góö
Glæhir hug í brjóstuin veilum. •
Komi Ðanir þeir ef þora,
þreyti afl vií) kappa voral!
3. þaí) var einstakt þjóbar-lán
þessum nú á rauna tífcum —
þá er Danir rjettar-rán
Rammir búa íslands lýíium —
AÍ þú skyldir uppi vera,
Aldarijós á grundu frera!!
4. Oska barna æ&sti krans
Isafoldar, þjer sje hróíiur!
Vel þú bjargar lý&I lands,
Launar þinni göfgu móíiur,
þig er hefur ástúb’g alib,
Og þjer viöreisn hlýra fali&I!
5. Ingólfs stöíivum á þú býr,
Ingólís nibja prýftin dygga;
Ingólfs þjóbin þjökub flýr
þinn í verndarfaíminn trygga,
Veit hún þar f hollu hjarta
Hcilög þjóöarást mun skartalt
6. þangaí) mæna augu öll
Islendfnga, þar sem vitur
þjó&ar-garpa þrenning snjöll
þjóíarmál af kappi flytur.
Islendingar mega muna
Makalausu þrcnninguna!!
7 Doktorinn á danskri lób,
Doktorinn á þýskri moldu,
Ylna finna útlent blób,
Er þeir hyggja’ aí) vorri foldu —
Hvaí) er þab vii blossann bjarta
Brenna’ er náir þjer f bjarta!!
8. „0 þú þingkæn þríeining“,
þína prýbi Norbrib kennir.
Meban Ægir allt um kring
Eyna hvítu faílmi spennir,
Geymi Sögu-dísin dýra
DOKTORANNA vegsemd skýra!!
Nokkrar athugasemdir um stjórn-
ARBÓTARMÁLIÐ.
(Framh). Látum oss nú sjá hvernig þetta
kemur heim vib stjórnarfyrirkomulag sem vjer
höfum átt kost á ab fá. Vjer skulum taka
þab sem næst er hendinni, nefnilega stjórn-
arbótarfrumvörpin, sem lögb voru fyrir al-
þingi 1869, tii samanburbar. Ai) vísu er
þetta enginn hægbarleikur, því ab f tjebum
frumvörpum, er svo meistaralega blandab sam-
an því sem á ai> vera sameiginlegt fyrir allt
konungsríkib og sjerstaklegt fyrir ísland , ai)
eigi er nema fyrir rammkunnuga, ab hætta
Bjer inn f slíkt völundarhús. þannig er aub-
«ætt ab 1. og 2. gr. stjórnarstöbufrumvarpsins
1869, og mestur hluti 7. greinar eiga bein-
línis inn i bina sjerstöku stjórnarskrá ís-
AKUREYRI 31. MAÍ 1871.
lands1; en tökum nú þetta eins og þab er,
og sjáum hvernig þab tekur sig út í stjórnar-
legu tilliti. I 2. gr. frumvarpsins segir svo:
„Konungur ákvebur hverjum af rábgjöfum
hans sljórn hinna sjerstaklegu fslenzku mál-
efna skal fengin í hendur. Jafnt og hinir
abrir rá&gjafar ríkisins, á rábgjafinn fyrir ís-
land sæti f rfkisrábinu, og hefir ábyrgb á
stjórninni samkvæmt hinum yfirskobubu grund-
vallarlögum Danmerkurríkis dags. 5. júním.
1849. Vilji alþingi koma slíkri ábyrgb fram
á hendur rábgjafanum fer þab þess á leit vib
fólksþingib og sje fóiksþingib því samþykkt,
gjörir þab þær rábstafanir sem meb þarf“.
í frumvarpinu til hinnar sjerstöku stjórnarskrár
íslands, er enn fremur gjört ab hib æbsta
vaid hjer innanlands, verbur á ábyrgb ráb-
gjafans fcngib landstjóra í hendur (sbr. 2, gr.
fruinv.). þab er meb öbrnm orbum, ab ráb-
gjafinn á ab hafa handlangara sinn út hjer.
Ab vísu er gjört ráb fyrir ab landstjóri þessi
hafi ábyrgb I þeim stjórnarstörfum, sem hann
fær sjerstaka heimild frá konungi til ab
framkvæma, (sbr. 2. og 3 gr. frumv), en af
ástæbum frumv. er IjÓst, ab hjer er alls eigi
meint nein stjórniagaábyrgb, heldur
ab eins sú ábyrgb, sem hvflir á konungiegum
embættismönnum yfir höfub ab tala (sbr alþt.
1869 II, bis. 37.). Af þessu getum vjer nú
sjeb, hvernig æbsta stjórn vorra sjerstökumáia
á ab verba háttab. Hún skal f hendur feng-
in einhverjum af rábgjöfum konungs — lík-
iega þeim sem minnst hefir ab gjöra — og
bann á ab hafa stjórnarábyrgbina; ekki í raun
og veru fyrir alþingi, heídur fyrir hinu danska
ríkisþingi. Landstjórinn á ab vera ábyrgbar-
laus, og má álítast öllu heldur sem þjónn
rábgjafans, en embættismabur konnngs.
Vjer fáum nú eigi betur sjeb, en ab
framkvæmdarstjórninni í vorum sjerstöku mál-
um, sem hjer er verib ab ræba um, verbi
naumast skipub á oss óhagfelldari hátt en hjer
er gjört. Rábgjafinn sem á ab hafa ailar ab-
ai 8tjórnarframkvæmdirnar á hendi, er bdsett-
ur í 300 mílna fjarlægb frá fslandi, hefir má-
ske aidrei sjeb þab og þekkir þab naumast
nema ab nafninn til. Hann er máske marg-
földum önnum kafinn og hlýtur þess vegna
ab hafa afgreifcslu máiefna vorra í hjáverkum
Og þegar nú skiptir um rábgjafa á árs eba
missirisfresti, eins og alltftt er f Ðanmörku,
má nærri geta, ab þessir hlaupa rábgjafar
þekkja harla lftib til Islands sjerstöku málefna
og frábrugbna ásigkomulags, og ab þeir muni
leggja litla alúb vib þau. Hvab stjórnará-
byrgbina snertir, þá getur hjer eigi verib um
annafc ab tala, en hina lagalegu ábyrgb,
því hin sibferbislega ábyrgfcin hverfur meb ölln,
þar sem engin samvinna getur átt sjer stab,
inilli ráfcgjafans og alþingis, og ekkert virb-
1) I þessu tilliti er stjórnarstöbu frumvarp
Krigers mun betra en stöfcufrumvarpib 1869.
I hinu fyrrnefnda, eru glögg lakmörk sett á
milli hinna sameiginlegu og sjerstöku mála, og
ekkert þar í, sem ekki eigi meb rjettu heima
í slíku frumvarpi. En hvernig þafc frumparp
verbur, sera vjer ab líkindum eigum í vænd-
um frá sama rábgjafa, til sjerstakrar stjórn-
arskrár fyrir Island, mun tíminn einn geta
leitt f Ijós.

ingar eba velvildarband getur tengzt þar á
milli1, En lagaábyrgb rábgjafans — eins og
henni er hjer fyrirkomib — mun reynast gæs
í lopti, en ekki f lófa fyrir oss ; því hvab
slobar oss þab, þó oss sje heimilafcur rjettur
til ab kæra rábgjafann fyrir hinu danska
fólksþingi ? Vjer höfum reynsluna fyrir oss
í þvf efni. Hversu opt hefir eigi alþingi sent
bænir sínar og kvartanir um umbætur á hinu
öfuga stjórnarfyrirkomulagi hjer, um fje til
ymsra nytsamra stofnana, sem oss hefir nærri
legib lífib á, og fl. og fl , og þessar bænir
sem stubst hafa vib mesta rjettlæti, og óyggj-
andi ástæbur, hafa ástnndum verib lagbar fyr-
ir ríkisþingib, og sjálfsagt æfinlega verib því
fullkunnar. Og hver hafa svörin verib ? Ab
vjer byggbura kærur vorar og kröfur á röng-
um stjórnarhugmyndum, einstrengingslegum
skobunum o 8. frv. Skyldu nú eigi svörin
verba hin sömu, þott vjer færum ab kæra
hinn danska rábgjafa. Og væri nú rábgjafinu
dugandi mabur fyrir konungsríkib, þó hann
máske reyndist lítt nýtur í okkar sjerstöku
málum, og ináske hallabi rjetti vorum ríkinu
í hag, þá þarf enginn að ætla, ab fólksþingib
mundi fara ab höffca sök á hendur honum,
einungis fyrir vora hönd, og eptir eintómum
kærum frá alþingi. Meira ab segja, eru mest-
ar lík“r ‘>l» ab ef rábgjafinn hallabi á hluta
vorn, konungsríkinu í hag, þá mundi þab ein-
mitt verba tii ab festa hann f vöidunum, og
gjöra hann vinsælli hjá sínum eigin lands-
mönnum.
Engu betur verbnm vjer farnir meb fram-
kvæmdarstjórnina hjer innanlands, nema mib-
ur sje. Vjer eigum ab fá þenna landsrjdra,
ábyrgbarlausann, og rjettlausann leiksopp J
höndur ráfcgjafans. Staba hans verbur hin
versta, og ófær hverjum frjálslyndum og sam-
vizkusömum manni Hann á ab framkvæma
þær stjórnarráfcstafanir, sem rábgjafinn skipar
honnm og máske eitthvab fleira, sem konung-
ur felur honum á hendur meb sjerstakri tiL
skipun. Hann á ab mæta á alþingi, þegar
hann vill og þarf, líklega til ab forsvara gjörb-
ir ráfcgjafans og sínar fyrir þinginn. Hafi
hann nú nefib fyrir neban augun, sem menn
segja, mun hann bera af sjer föllin, fyrir þa&
sem aflaga kann ab fara f landstjórninni, yfir
á rábgjafann, sem ebiilegt er, þar sem hann
er ábyrg&arlaus, og ráfcgjafinn á ab hafa alia
1) þab verbur eigi meb orbum skýrt, hve
heillarík áhrif róleg sarnvinna þings og stjórn-
ar, hefir á úrslit málanna, þegar hvorutveggju
standa jafnt ab. þar mætast þessir forvfgis-
menn þjóbfjelagsins á mibri leib, til ab vinna
saman ab heill þess og framförum ; rábgjaf-
arnir meb framkvæmdarvaldifc, og þjóbfulltrú-
amir meb þjófcviljann og almenningsálitib. þab
er næstum ótrúlegt, hvab þessi bróburlega
samvjnna og samræfcur, utan þings og innun
geta lafcafc mann hvorn afc öbrum og styrkt
andann til dábar og dugnabar. Hib lifandi
orfcifc, sem flýtur af vöruniim, er margfailt
kröptugra en hinn daufci bókstafur á papp-
írnum, til afc sameina hinar sundurleitu skob-
anir manna, auk þess sem menn vib því lík
tækifæri tengjast ýmislega lögubum vináttu-og
kunningsskaparböndum, sem aptur hefir hin
beztu áhrif á sátt manna og samlyndi i hinum
almennu máium. Hjer kemur hin sibferbilega
ábyrgb fram, I sinni Ijósustu og fegurstu
mynd.
— 47 —