Norðanfari - 13.07.1871, Page 1

io. ill
AKUREYRI 13. JÚLÍ 1871.
M t®.—30
ÆTTJARÐARÁST herra J. n í REYKJAVÍK.
Einn af hinum mörgu og fögru votturn
Ðm œttjarharást landa vors, herra J. H. í
Reykjavík er eflaust brjef þab, er hann sendi
hinum dönsku bræÖrum vorum í hanst, þeim
til uppfræfcingar, huggunar og uppörfunar í
baráttunni vib oss vanþakkláta, heimska og
Þverbrotna íslendinga. Brjcf þetta stendur í
Berlingatíbindum 17. n<5v, f. á., og er svo-
látandi:
„Reykjavík 12. okt. 1870“.
Bæbi sibastlibib sumar og haustib, sem nú
6r þegar á enda, heíir verib mjög gott iijer á
landi. Hitinn var dvenjuiega mikill, og jafn-
''el þótt næstum sífelldar þokur og rigningar
bnekktu heyskapnurn nokkub, varb hann þó
aHgóí)ur, því a& í iok ágústmánabar Ijetti rign-
bigunum, og í septembermánubi var mjög
bægileg og hlý vefcrátta; á Norburlandi varb
beyskapur jafnvel meö bezta rnóti, því ab þar
Verbur jafnan minna af rigningunum, meb sunn-
anátt en á Suburlandi, og valda fjöllin því:
þau liggja í útnorbur og austur, og dregst
bví rcgngufan frá sjónum sunnan ab þeim og
a þab sjer og stab í öllum löndum, þar sem fjöll-
in liggja í austur og vestur eba í útnorbur
og landsubur. Hin stöbugu, hlýindi og miklu
'igningar á heitasta tíma árs hafa gjört þab
ab verkum, ab menn muna eigi til ab svo vel
haii leyst af fjöJIum sem í sumar. Hitinn í
®jónum var og í meira lagi (í ágústm. komst
bann upp í 12° R.), og hefir hann sjálfsagt
bnnib talsvert á hafísnum frá Grænlandi, sem
'anur er ab liggja í stórum spildum norban
•yt'ir landinu.
Fiskiafli var í vor víba óvenjulega mikill,
má kalla, ab fiskiveibar hafi yfir höfub ab
*ala heppnazt hjer mjög vel þetta ár. Verzl-
ánin helir og verib gób landsbúnm, ab svo
't'iklu leyti sem hún getur nokkurntíma vcrib
bab cins og nú er varib efnahag landsbúa og
stjórnarástandi, því ab gób í raun og veru
getur verzlunin tæplega nokkurn tíma heitib,
þar sem úr landinu eru fiuttar ómissandi naub-
synjavörur, en I stab þess hrúgab inn í þab
allskonar mtinabarvöru, scm landsbúum er eigi
ab eins ab -engum sönnurft notum, heldur jafn-
vel til mesta nibnrdreps, bæbi efnaliag og sib-
^eibi manna. Vjer eigum vib hina sívaxandi
hrennivínsdrykkju og nautn annara áfengra
drykkja, sem því er mibur ab flytjast svo úr
hófi keyrir, og langt of margir neyta, sjálfum
sjcr og öbrum til stórtjóns og efnahag lands-
ins til mesta niburdreps. þab varb árangurs-
laust, ab stjórnin reyndi til afc reisa skorfcur
vib vanbrúkun þessari, meb því ab stingaupp
S vib alþingi ab lagbur væri mjög lítilfjörleg-
hr tollur á þesskonar vöru, og jafnvel þótt
sunium þingmönnnm virtist tollurinn langt um
uf lítill, og ætti ab vera miltlu hærri, varb þó
áifcurstaban sú, ab alþybuleibtogarnir, sem jafn-
an rába lögum og lofum á þessu þingi, fengu
únýtt frumvarp stjórnarinnar.
Verzlunarkeppni hefir aukist talsvert hjer
1 sumar, einkum vib þafc, afc verzlunarfjelag
citt í Björgvin er í tilbúningi meb ab koma
hjer á fót verzlun, og hefir hæbi hjer í Reykja-
vik, í Hafnarfirbi og í Stykkishólmi Blagt ttpp*
°g sclt nokkub af vörum. Fyrir Bkörnmu
síban sendi þab hingab gufuskip mefc vörur,
scm voru fluttar hjer í land til útsölu í vetur,
og er mælt ab fjelag þetta ætli afc liafa meira
um sig ab snmri.
Meb gufuskipi þessu komu norsk blöb, og
sjáum vjer af þeim, eins og vjer höfum áfcur
fengib þef af, afc Norbmenn þykjast fullkunn-
ugir stjórnarástandi voru og efnahag, og er í
blöbum þeirra nóg af greinum um þess konar
efni, eigi ab eins frá Kaupmannahöfn, heldur
og frá Reykjavík Vjer ætlnm eigi ab þessu
sinni ab fara ab tala um andann í þessum
greinum, eba kippa oss upp vifc þab, þótt ís-
lenzkir einbættisnienn sjeu sæmdir öbrum eins
nöfnum og „þefrakkar (Spytslikkere) stjórnar-
innar“, jafnvel þótt slíkt orbaiag sje lítt sæm-
andi blabamönnum, sem vilja sýna vöndunar-
semi í deilugreinum sínum, enda mun þafc eiga
til ættar ab telja hjá einum flokki, eba rjettara
sagt, hjá þeim flokksmönnum, sem þessi hin
sífcustu árin hala eigi skirrzt vifc ab uppræta
alla hlýfcni og undirgefni undir lög og embætt-
ismenn hjer á landi. Oss getur eigi annab
en þótt þab fallegt af bræbrum vorunt í Nor-
egi, ab þcir vilja hjarga frændum sínum á
íslandi, og tækist þeim ab koma á gufuskips-
ferbum milli íslands og Noregs, álítum vjer
þab einkar nytsamlegt og æskilegt, en vjer
liöldum þeim ejáist hýsna mikib yfir, ef þeir
gjöra sjer í hugarlutid, ab þeir bjargi landinu
eins og nú stendur á meb því ab stybja sjer-
plægnisfull heiptráb eins flokks gegn reglubund-
inni landstjórn hjer. Hinir íslenzku embættis-
menn ciga vib ramman reip ab draga þar sem er
gamall rótgróinn landsvani, sem því er mifcur ab
freniur fer ab vilja einstakra manna en al-
mennings gagni; liefir þab verib Islandi til
mestu bölvunar um margar aldir, og þab er
mikill misskilningur, ef hinir norsku hræbur
vorir hyggjast vinna landinu gagn meb þvíab
blása ab þeim kolunum, efca stybja þá og feta
í fótspor þeirra manna, sem allt af eru ab
níba embættismenn stjórnarinnar og uppræta
allt traust alþýbu á þeim.
Öllum sem kunnugir eru liögnm Islands, og
vilja því vel af einlægum hug en búa eigi yfir
sjerplægnisfullum launrábum, hlytur ab renna til
rifja mefcferb sú, er hin mannúfclegu bob stjórn-
arinnar í Danmörku um skipun á vibskiptum og
sambandi Íslendinga vib Dani hafa orfcib ab
sæta af eintitn ílckki hjer. Vjer cigum sjer f
lagi vib þá skipun mála þessara, er stjórnin ljet
fulltnía sinn, Finsen stiptamtmann, bjóba al-
þirigi 1867, en sem ónýttist fyrir klaufaskap
þingsins. f>afc voru sannlega eigi embættis-
mennirnir, heldtir hinir svonefndu, þjófcarleifc-
togar, sem spilltu málinu og urbu þannig þess
valdandi, ab bofc stjórnarinnar og öll frammi-
staba Finsens stiptamtmanns sem lýsti stakri
ættjarbarást og velvild til Islands, urbu árang-
urslaus. Bræfcur vorir í Noregi ættu reyndar
afc fara varlega ab hafa þá menn fyrir leib-
toga, sem allt til þessa hafa stabib öndverfcir
gegn stjórninni í Danmörku. og spornab af al-
efli gegn hinum ágæta tilgangi hennar meb
skipan vorra mála, því ab meb þvímótimunu
þeir aldrei vinna neitt sannarlegt gagn. Hjer
í landi er lýbveldisflokkur, sem vinnur sjálf-
um sjer og öbrum tjón óafvitandi, og allt af
er öndverfctir gegn stjórninni f öllum málum.
Oforsjálleg lýfcveldisstjórn hefir hingab til
orfcib til tjóns og bölvunar í hverju landi í
norburálfunni, og hvernig skyldu menn þá geta
ímyndab sjer ab hún muni verba framförum
Islands til eflingar ? Islendingar eru reyndar
skynsamir menn í mörgum greinum, en þeir
geta eigi litib á neitt óhábum augum og skort-
ir alla þekkingu í sljórnvísindum; en á þessu
hvorutveggja þurfa þeir ab halda, sem færir
eiga ab vera um afc koma landinu áfram til
menntunar og menningar. þafc sem til er á
Islandi af eiginlegri andlegri menntun og þekk-
ingu (Intelligents) er enn svo afc segja ein-
göngu hjá emhættismannastjettinni, enda helbi
hún getab komib eigi alllitlum framforum til
leibar, hefbu eigi nokkrir sjervitrir og sjer-
plægnir málrófsmenn, er eingöngu hugsa um
sjálfa sig, sem þcim þykir vænst um, og vinna
sjer í haginn f laumi, en telja þjóbinni trú
um afc þeir sjeu ab vinna henni í hag, verifc
því til fyrirstöbu. I öllum löndum á alþýb-
an sína ginningarmenn (Demagoger), og hví
skildi Island þá vera laust vib þá?
Eigi landstjórn ab geta komifc fram því
ætlunarverki, sem er og á ab vera mark og
mib hverrar landstjórnar, ab efla framfarir
landshúa í andlegunt og veraldlegum efnum,
er þafc vitaskuld, ab hún verfcur ab hafa bein
í hendi tll þess afc geta leyst þetta ætlunar-
verk. Eins og nú er hjer ástatt, afc allt er á
ringulreib. er þab meb öilu óvinnandi, því afc
innanlandsstjórnin hefir ekkert fje yfir afc rába.
Hún getur ekki lagt á neina aukatolla og
verbur ab sitja hjá og horfa á, afc landib er
rúb helztu lífsbjörg þess, og f stafc þess hrúg-
ab inn f þafc alls konar munabarvöru, Ai-
þingi 1867 var svo barnalegt, ab þafc vildi alls
eigi þiggja sjálfsforræfci sem skattland mefc
fullkomnu skattveitingarvaldi, nema þafc fengi
líka framkvæmd á kenningum sínum um ráb-
gjafa áhyrgb og þing meb 2 málstofum, og
alþingi 1869 fetafci dyggilcga f fótspor þess,
— allt eptir ginningum þessa gamla flokks,
einsog aubvitafc er —, og er þab eflaust eins-
dæmi þess, ab menn hafi látib stjórn bjóba
sjer skattveitingarvald og eigi þegib. Afleib-
inga slíks athæfis mun eigi beldur langt afc
bíba, en nú er svo, ab efnahagur landsbúa fer
jafnt og þjett Imignandi, en eigi batnandi.
Sjest þab bezt á því, ab örhirgb fer sívaxandi,
og í sumum hjeruburo svo mjög, afc sveitarútsvör
hækka á hverju ári, svo ab þeir sem enn þá
hafa nokknr efni — þvf um aublegb er eigi
afc tala á Islandi — rýjíast sraátt og smátt,
unz allir verba jafn aumir, en peningaskortur
eykst allt af f landinu.
Til sönnunar því, ab efnahagur vor er f
raun og veru eins og vjer lýsura honum hjer,
má nefna, ab sveitar útsvör hafa hina sífcustu
tugi ára víbast hvar aukizt um helming, og er
þab eflaust einnig orsök þcss, ab landsbúar
hafa heldur fækkab en fjölgafc hin sífcustu árin
og hefir heilsufar þó verib einstaklega
gott þessi ár. fietta vesnar líka alt af; óhóf
og munabur, sem fer sívaxandi, og þar af
leifcandi hóflaus eyfcsla, og sömul. barnaleg
kaup á ónýtu úilendu glíngri elur og eflir ör-
— 61