Norðanfari - 30.09.1871, Síða 1

MllÁHEAlI.
10 ÍR.
AKUREYRI 30. SEPTEMBER 1871*
M 4©.—41.
FRUMVARP
j.. , (alþingia 1871)
1 stj<írnarskrár um hin sjerstaklegu málefni
Íslauds.
I.
, 1. gr., fruinvarpsins 1. gr.
1 nllum þeim málum sem varía Island
lerstaklega, hefir þab lhegjiíf, dóma og stjórn
“f fyrir sig, á þann liátt, a& löggjafarvaldifi
®r ‘'já konungi og alþingi í sameiningu, fraui-
^^ætndarvaldib hjá konungi, og dómsvaldif) hjá
^endunum.
2. gr., ný gr.
. Hin sjerstaklegu málefni Islands eru sjer
a8> þessi :
r Horgaraleg lög, hegningarlög og dómgæzla,
• Lögregltimálefni.
U Kirkju- og kennslumálefni,
Lækna- og heflbrig&ismálefni,
Sveita- og fátækramálefni,
b' Vegir og pÓ8tgöngur á Islandi og um-
hvcrfis þa&,
'■ Landbúnafcur, fiskiveibar, verzlun, sigling-
ar og afirir atvinnuvegir,
”■ Skattamál, beinlínis og óbeinlínis,
S- Þjófeignir, opinberar stofnanir og sjóbir.
, Um hin almennu rfkismál, eba hin ná-
*Ví®niari takmörk milli þeirra og hinna sjer-
®laklegu mála íslands, skal ekkert ákve&ib a&
Pví er ísland snertir, nema me& samþykki
alPingig.
3. gr. — frv. 2. gr.
Konungur hefir hi& æ&sta vald yfir öllum
lnum sjerstaklegu málefnuin Íslands, me& þeim
6lnUm takmörkunum, sem settar eru í stjórn-
arskrá þessari. Til a& framkvsema þetta vald
"'par konungur landstjóra, sem hafi a&setur
6,1,4 á Íolundt.
4. gr. - Ný gr.
Aínr en konungur tckur vi& rlkissfjórn,
!a' hann vinna ei& í rfkisrá&inu a& hinni sjer-
8t(*ku stjórnarskrá Islands. Af ei&staf kon-
,lngs skulu gjörð 2 samhljóf.a frumrit, og skal
arina& þeirra sent alþingi til geymslu, en hitt
kal gpyra(; ( leyndarskjalasafninu.
5, gr — Ný gr.
Konungur er ábyrg&arlaus; hann er heil-
a?ur 0g fri&helgur. Landstjórinn helir alla
.nyrg& á stjórninni Ábyrgð þessi skal ákveð-
,n me& lhgunt.
Undirskript konungs undir ákvar&anir, er
kuertíi löggjöf og stjórn, veitir þeim fullt gildi,
, er landstjórinn hefir rilað undir nte& bon-
,n’ °g er þá ákvör&unin á ábyrgð landstjóra
6 gr. — Ný gr.
Konungur skipar erindsreka fyrir Islands
^n"d. Hann flytur þegar tneb þarf málin lyrir
b0n,ungi af hendi landstjórans og í hans um-
7. gr. — Ný gr.
j. , Nú vill landstjóri sjálfur bera mál upp
^rir konungi, og skal honum þá heiinilt a&
k|Pa annan mann í sinn sta&, er f umbo&i og
b.yrg& hans anna=t um stjórnarstörfin á Is-
i,nu,^me&an hann flytur málin fyrir konungi.
J, n,d landstjóri eigí vera lengur utan en
aUbsyn krefur.
8 gr. — frv. 4 gr.
se ^ouungur vcitir öll þess konar embætti,
á nr hann hefir veitt hinga&til. Breytingu má
sk' ^u SÍöra me& lögum. Engan þann iná
hin^8 enibætt'8Iílann ® Islandi, sem ekki hefir
a'mennu rjettindi innborinna rnanna og
fiill á 0,an bebr pært snnnur á, a& hann hafi
k(1 IIÍR^1 ÞVL 8em fyrir er mælt í lögum um
“nátlu j niáli landsins. Sjerhver embæitis-
a l|r skal vinna ei& a& stjómarskránni.
S(! Konungur getur vikib þeim frá embætti,
Hj. bann hefir vett þa&. Eptirlaun embæltis-
Un^uu skulu ákve&in samkvæmt eptirlaunalög-
Konungur getur flutt embættismenn úr einu
j í®1*1 1 annab, þó svo, a& þcir missi einkis
ko„. ernbættistekjum , og a& þe,m SJU gefinn
bat, ,á ab hjósa, hvort þeir vilji heldur em-
cpr i kiptin eba Þá lausn írá enibæ,ti meb
,railnum þeiro, sem almennar reglnr ákve&a.
Me& lögum má undanskilja ýmsa embætt-
ismannaílokka auk embættismanna þeirra, sein
nel'ndir eru í 48 gr.
9. gr. — frv 5. gr.
Konungur stefnir saman reglulegu alþingi
anna&hvort ár. An samþykkis konungs má
þab eigi ciga setu lengur en 8 vikur.
Breyta má þessu me& lögum.
10. gr. — frv. 6 gr.
Konungur getur stefnt alþingi saraan til
aukafunda, og ræ&ur hann, hversu ianga setu
þa& þá skuli eiga.
11. gr. — frv. 7. gr.
Konungur getur frestab fundum hins reglu-
lega alþingis um tiltekinn tíma, en samt ekki
lengur en 4 vikur, nema alþingi samþykkist þa&
og ekki nema einu sinni á ári
12. gr. — frv. 8. gr.
Konungur getur slitið alþingi, og skal þá
stofnab til nýrra kosninga áíur tveir mámið-
ir sjeu li&nir, og alþingi stefut saman næsta
ár eptir.
13. gr. — frv 9. gr.
Konungur getur látib legeja fyrir alþingi
uppástungur tii laga og ályktana.
14. gr. — frv. 10. gr.
Samþykkis konungs þarf til þess, a& nokk-
ur ályktun alþingis geti fengib lagagildi. Kon-
ungur annast um, a& lögin sjeu birt og a&
þeim ver&i fullnægt. Hafi Konungur ekki sta&-
fest eitthvert lagafrumvarp, sem alþingi hefir
fallist á, á undan næsta reglulegu alþingi, er
þa& ni&ur falliö.
15. gr. — frv. 11. gr.
þegar brýn nau&syn ber tii, getur kon-
ungur gefib út brá&abyrg&alög milli alþinga;
eigi mega slík lög samt koma i bága vi& stiórn-
arskrána, og ætíb skulu þau lög& fyrir næsta
alþingi- á cptir.
16. gr. — frv. 12. gr.
Komtngur náíar menn og veitir almenna
uppgjöf á snkum, landstjórann getur hann því
a& eins ná&ab fyrir brot á stjórnarskránni, a&
ne&ri deild alþingis samþykki.
17. gr. — frv. 13. gr.
Konungur veitir sumpart beinlínis, stim-
part me& því. a& fela þa& bhita&eigandi stjórn-
arvöldum á hendur, leyfi þau og undanþágur
frá lögum, sem tí&kast liafa eptir reglum þeiui,
sem farib hefir veri& eptir hingab til.
II.
18. gr. — frv. 14 gr.
Á alþingi eiga sæti 30 þjó&kjörnir al-
þingismenn og 6 alþingismenn, sem konungur
kve&ur til þingsetu fyrir hvert nýtt alþing.
þessu má breyta me& lögum.
19. gr. — frv. 15. gr.
Alþingi skíptist í tvær deildir, efri þing-
deild og re&ri þingdeild I efri deildinni sitja
12 þingmenn, f ne&ri deildinni 24. þessu má
breyta nie& lögum.
20 gr. — frv. 16 gr.
Hinir konungkjörnu alþingismenn eiga all-
ir sæti í efri þingdcildinni. Hina þingmennina
í efri deildinn: kýs alþingi me& óbttndnum
kosningum úr flokki binna þjó&kjörnu al-
þingÍ8manna til 6 ára í fyreta sinn, er þa&
kemnr saman eptir a& nýjar kostiingar hafa
farib fram. Nú ver&ur sæti þjó&kjörins þing-
manns f efri þingdeild laust, á me&an á
kjörtíma stendur, og kjósa þá báfcar þingdeild-
ir í sameiningu þingmann úr ne&ri þingdeild-
inni f sæti hans.
21. gr. — frv. 17. gr.
Kosningarrjett til alþingis bafa:
а, allir bændtir, sem hafa grasnyt og gjalda
nokkuð til allra stjetta, þó skulu þeir, sem
me& sjerstaklegu lagaboði kynni a& vera
nndanskildir einhverju þegnskyldugjaldi,
ekki fyrir þa& missa kosningarriett sinn;
б, kaupsta&aiborgarar, ef þeir gjalda til sveit-
ar a& minnsta kosti 4 rd. á ári;
c, þnrrabú&armenn, ef þeir gjalda til sveitar
a& minnsta kosti 6 rd. á ári;
'd, embættismenn, sem anna&hvort liafa kon-
unglegt veitingarbrjef e&a eru skipa&ir af
því yfirvaldi, sem konungur hefir veitt
heimild til þessa;
— 83 —
e, þeir, sem tekib hafa lærdómspróf vi& há-
skólann, e&a embættispróf vi& prestaskól-
ann í Reykjavík, e&a eitthvei t annað þe&s-
háttar opinbert próf, sem nú er e&a kann
a& ver&a sett, þó ekki sjeu þeir f em-
bættum, ef þeir eru ekki ö&rum há&ir.
þar a& auki getur enginn átt kosningar-
rjett, nema hann sje or&inn fullra 25 ára a&
aklri, þegar kosningin fer fram. bafi óflekk-
ab mannorð, liafi verib Jieimilisfastur í um-
dæminu eitt ár, sje ekki lagt af sveit e&a, hafi
fiann þá& sveitarstyrk, a& hann þá hafi endur-
goldb hann, e&a honum hafi veri& gefinn hann
upp,
22. gr. — frv, 18. gr.
Kjörgengur til alþingis er hver sá, sem
hefir kosnirigarrjett samkvæmt því, sem nú
var sagt, ef a& hann:
1. ekki er þegn annars ríkis, e&a a& ö&ru
leyti er í þjónustu þess;
2 hefir a& minnsta kosti f sí&ustn 5 ár ver-
i& í löndum þeim í nor&urálfunni sem líggja
undir Danaveldi; og
3. sje or&inn fullra 30 ára a& aldri þegar
kosningin fer frara.
Kosningar þjó&kjðrinna alþingismanna gilda
um 6 ár. Hinar nákvæmari reglur um kosn-
ingaruar vcr&a settar í kosningariögunum.
III.
23. gr. — frv. 19 gr.
Hib reglulega alþingi skal koma saman
fyrsta vlrkan dag í júlímánu&i anna&hvort ár,
hafi konungur ekki tiltekib annan samkomu-
dag sama ár.
24 gr. — frv 20 gr.
Samkomusta&ur alþingis er jafna&arlega [f
Reykjavík.
25. gr. — frv. 21. gr.
Hvor alþingisdeildin um sig á rjett á a&
stfnga upp á lagabo&um og samþykkja þan
fyrir sitt leyti, einnig má hvor þingdeildin fyr»
ir sig senda konungi ávörp.
26. gr. — frv. 22. gr.
Hvor þingdeildin fyrir sig getur sett nefnd-
ir af þingmönnum til þess, me&an þingib stend-
ur yfir, a& rannsaka málefni, sem eru áríöandi
fyrir almenning. þiugdeildiu getur veitt nefnd-
um þessum rjett á ab heimta skýrslur, munn-
legar og brjeflegar, bæ&i áf enibættismönnum
og einstökum m'nnnnm
27. gr. — frv. 23. gr
Engan skatt má á leggja, nje breyta, njo
af taka nema me& Iagabo&i; ckki má heldur
taka lán, er skuldbindi Island, nje selja e&a
me& ö&ru móti láta af hendi neina af fasteign-
um landsins, nema slíkt sje meb iagabo&i á-
kve&i&.
28. gr. (í st. f. frv. 24. gr.) ný grcin.
Fyrir hvert reglulegt alþingi skal leggja
frumvarp til laga um fjárhag Islands um tvö
hin næstu árin, er í liönd fara, og skul í frum-
varpinu vera áætlun um tekjur og gjöld lands-
ins á þessu tfmabili.
Fjárhagsáætlunina skal fyrst leggja fyrir
ne&ri deild alþingis.
29. gr. — frv. 25. gr.
Engan skatt má heimta fyrr en fjárhags-
áætlunin er samþykkt. Ekkert gjahl má grei&a
af hendi, nema heimild sje til þess í fjár-
hagslögunum
30. gr. — frv. 26 gr.
Hver þingdeild kýs yfirsko&unarmann, og
skuln þeim veitt laun fyrir starfa sinn. Yfir-
sko&unarmenn þessir eiga a& gagnsko&a hina
árlegu reikninga um tekjur Og gjöld landsins,
og gæta þess, a& tekjur landsins sjcu þar all-
ar taldar, og a& engu fje hafi verib varib árt
hcimildar. þeir geta krafizt a& fá allar skyrsl-
ur þær og skjöl, sem þeim þykir þurfa. Sí&-
an skal safna þessum ársreikníngum fyrir hvert
tveggja ára fjárhagstímabil í einn reikning og
leggja hann fyrir alþingi ásamt me& athuga-
semdutn yfirsko&unarmanna, og skal því næst
samþykkja hann me& lagabo&i.
31. gr. — frv. 27. gr.
Ekkert lagafrumvarp má samþykkja til
fullna&ar fyr en þa& hefir verib rætt þiisvar