Norðanfari - 20.12.1871, Side 1
M 48.—49,
tO. 1R.
AKUREYRI 20. DESEMBER 1871.
EIGI ER SOPIÐ KÁLIÐ þÓTT í AUSUNA
SJE KOMIÐ,
(NiSurlag). Enginn fær neitaí) því a& „brjefib
góta“ hljóUi ura hin helztu og dýrmætustu
tjóíunálefni vor, er allan alraenning varía.
Erjefsefni& er því ab rjettu lagi al-
^cnningseign, en engin einkaeign einstakra
^nanna, á sinn hátt sem vatnih í læknum og
VlI'daldan í loptinu. I einu or&i, ef þú skil-
1)1 ab þin mál sje þín eign, þá ættirbu og aí>
Scta skiliíi aí> þjóbmál sje þjóbeign. En þab
er eigi aí> eins brjefs e f n i & er hjer kemur
greina, heldur og brjefib sjálft.
fcfjeíib er frá hinum síveranda forseta þings-
lns til 16 þingmanna ; brjefib hefir ekki eiiska-
fciál ab geyma, hcldur hefir þab ölln fremur
® sjer alþingislegan forsetablæ. Alþingi skal
^aldib í heyranda hljdbi og brjef forseta á al-
t'ngi skulu prentub. Svo segir hverr mabur,
heimtar þab óvægur sem helgan þjóbrjett.
En hvernig getur þab þá heilib þjófna&ur, óbdta-
^ál u&ur ddábaverk, þjdbrán ebur þjóbsvik ab
Prenta forsetabrjef skrifab utanþings? fab
gengur yfir minn skilning. Ef menn þá vilja,
af fróbleiksást, en eigi af óhæfilegri forvitni,
v*ta hverja heimild jeg iiafi liaft til ab láta
Prenta brjefib, þá svara jeg: heimild mín er
,6'gin í þeirri skyldu, ab allt þab er almenning
't'arbar s k a 1 vera heyrum kunnugt, og í þeim
tjóbrjetti landa minna ab heimta eign sína af
hendi þess er hfifir, þá er fullsjeb mátti virb-
ast ab þeir heibursmenn, er brjefib var sent.
®etlubu sjer „ab ræna náungann sínum rjetti
sannleikann sínum heibri“.
En livers vegna ætli nú herra Jón á Gaut-
'öndum hafi tekib mjer auglýsingu „brjefsins
góba“ svo úrstinnt upp ? Eigi þarf lengi
a^ leita eptir orsökinni. Kunnugt er, ab list
Sn hefir lengi verib framin , ab „gób brjef“
e^Ur „bólur“ hafa komib frá Kaupmannahöfn
ýmsra manna út hjer víbs vegar urn land.
^'btökumennirnir hafa snarab #bólunum“ ofan
1 yr«r brjóstib, og lagt svo dul á þær ; en af
Bkorti á sjálffærri hugsun og þekkingu, hafa
l'C'r selt þeim upp aptur, gjört úr þeim bæn-
arskrár til alþingis Og fengib menn til ab und-
^skrifa1, og endirinn á leiknum hefir orbib sá,
a^ Jdnungar hafa utan þings og innan borib
^essa uppsölu sína á borb sem einskæran
lllerg þjóbviljans. Tilberasmjörib hefir ab vísu
fyr'r löngu fundizt í bænardömlunum á þing-
korbnnum ; en áskrifendurnir, er meb fyrsta
höfbu látib ginnast sem músin , er nartabi í
6tnjörib á tungunni í fjalakettinum, Ijetu eigi á
8jer kræla, sem nærri má geta. „þögn er
8amþy kk i“ hrópubu Jónungar, „þarna sjáib
l'jer þjdbviljann og a!menningsálitib“. List
P®ssi er óneitanlega kænleg, en hreinskilin er
Un eigi, göfug nje Iofsverb.
En þótt jeg geti nú fullvel skilib í því,
a^ herra Jón á Gautlöndum yrbi því sárreib-
Uri ab „brjefib góba“ skyldi þannig koma í
°Pua skjöldu á þcssari laumu-list, og því viijab
verba fyrri ab bragbi til ab bregba mjer um
»óeinlægni“, í þcirri von, ab alls ckki, eba þá
l^'klu minna, bæri á ólucinskilni þeirri er
1 s t i n n i fylgir, þá er þó annab í abferb
j>afi
etlgib.
1) Eigi er þab svo ab skilja sem þetta
allir þingmenn gjört, er „bólur“ hafa
hans, er mjer er alveg óskiljanlegt, og þab er,
ab hann hefir heimildarlaust tekib nafn
Tryggva Gunnarssonar undir grein sína í Norb»
anfara 17 —18. Mjer er óskiljanlegt, jafnvel
hversu vel sem honum kann ab vera „1 i s t-
in“ lagin, ab hann skyldi þó leyfa sjer slíkt
gjörtæki, einmitt þá er hann var sem ákafast
ab rekast í vanheimild minni til ab auglýsa
„brjefib góba“. þessu til sönnunar set jeg
hjer nokkur orb úr brjefi Tryggva til mín í
vor: „Jeg er mjög gramur Jóni á Gautl.,
*og þótti þab vesta kjaftshögg, er jeg Ias í
„Kaupmh. fáum dögum ábnr jeg fór þaban sem
hann hefir lagt mitt nafn til, því þab er al-
„veg heimildarlaust frá mjer. Jeg segi þjer
„hiklaust, ab þetta er gjört án minnar vitund-
„ar og heimildar“. Eptir þessum málavöxt-
um finn jeg mjer skylt ab taka aptur orb þau
í svari mínu (Nf. 21—-22), er jeg stiklabi til
herra Tryggva, og get jeg sagt meb sönnu,
ab snerpa sú er finnst í þessu svari mínu kom
einkum af því, ab mjer sárnabi mjög ab sjá
undir næsta dvinveiitri grein til mín (Norbf.
17 —18) nafn þess manns, er f sömu andránni,
sem hann befbi átt ab samþykkja efni grein-
arinnar og ljá nafn sitt undir hana, hafbi
kvatt mig blíbum vinarorbum; en þab gat
jeg eigi leitt mjer í hug, ab herra Jón á
Gautl. mundi stelandi hendi nafn hans tekib
hafa.
þá er herra Jón á iíhutl. næsta fjölorb-
ur um tilgang minn meb prentun brjefs-
ins. Hann segir mebal annars „ab ekkert
hefbi getab verib í móti því (o : ab prenta brjefib),
ef þab hefbi verib gjört f tíma“. þetta hlýtur
svo ab skiljast, ab þab hefbi verib gjört ábur
en stöbu-frumvarpib kom út hingab, því ab
rjett á eptir segir hann, ab mál vor hafi kom-
izt í öfugt horf, ,,svo ab hin velvildarfullu ráb
hins góbfræga brjefritara gátu elikileng-
ur orbib ab tilætlubu lib i‘‘. En
allt þetta hjal um tilgang og tilgangsleysi er
aubsjáanlega eintdmur fyrirsláttur. því þótt
nú herra Jdn á Gautl. aldrei nema vilji vilj-
ugur naubugur meb þessum orbum sínum gefa
f skyn, ab ,,hin velvildarfullu ráb hins gób-
fræga brjefritara11 hafi verib svo skamsýn eb-
ur svo ónýt, ab þau gæti eigi orbib ab libi
síban sambandslagafrumvarpib kom út (Norbf.
1—2), þá hefir þó ab minnsta kosti kjósend-
um hans sýnzt annab, er þeir sömdu bæn-
arskrá, stna til konungs, þá er þeir köllubu
„bænarskrá NorbIendinga“ (Norbf. 13—14).
Bænarskráin er samin síbar en frumvarpib
kom hingab norbur, og svo kom bún í Norbanf.
nokkru síbar en „brjefib gdba“. Enn fremur
hefir og flestum, ef eigi öllum þingeyingum
öbrum en herra Jdni sjálfum , já meira ab
segja ein mi tt og hcrra Jóni sjálfum, sýnzt
annab, þá er þeir sömdu bænarskrá sína í vor til
alþingis, og eigi síbur á amtsfundinum. I öll-
um þessum bænarskrám hafa þingeyingar og
margir fleiri fylgt svo fast sem unnt var þeim
fyrstu tveim „velvildarfullu rábum hins gób-
fræga brjefritara“. Og látum oss sjá, hvert
menn eigi greypilega framkvæma nú þribja
,,rábib“ ; en hinu fjórba er þeim jafnan inn-
anhandar ab fylgja, En jeg skal eigi fara
lengra út í „brjefib góba“. enda verbur naum-
ast meira heimtab af mjer en þessi vörn er
— 99 —
jeg nú hefi framfærba gegn svigurmælum
herra Jóns á Gautl. um skamsýni „hins
góbfræga brjefritara" í stjdrnarmálum.
Herra Jón á Gautiöndum lætur sjer sæma
ab setja mig í fiokk meb „þeim ómennum, er
fyrir „bleybisakir ebur annara enn aubvirbilegri
„orsaka hafa ílúib undan merkjum þeirra af
„landsins sonum, sem meb þreki og djörfung
„hafa barizt fyrir rjettindum þess og heibri“.
Fáryrbum þessum vil jeg eigi svara. Fyrst
er þab, ab jeg veit eigi hverja menn honum
þóknast ab kalla „ómenni“ , og jeg veit því
heldur eigi, nema þeir hinir sömu kunni ab
vera enda miklu fremri sjálfum Jdni á Gaut-
löndum ab sönnu frjálslyndi, menntun og
kurteysi. Annab hitt, ab í fúkyrbum þessum
liggur a.nnars vegar hin mesta sjálfhælni og
gort, þótt undarlegt megi öllum þykja, þeim
er þekkja herra Jón á Gautl., ab slíkt geti
komib úr þeim stab ; en samt er þab svo.
því sjáib, Jón á Gautlöndum hlýtur ab telja
sjálfan sig einn af þessum „landsins sonum“,
„meb ómennum“ telur hann sig eigi. Allt
þab hrós og öll sú Iofdýrb, er hann setur upp
á sinn flokk, verbur þá í raun rjettri jafn-
framt sjálfshrds og sjálfsdýrb. þetta er hyggi-
lega gjört, því ab hann má segja: „ef jeg
lofa mig eigi sjálfur, þá er mín dýrb engin“.
Jeg skal því ab eins minnast á þab eitt,
er hann segir ab almenningi hafi .bobib vib
ab bergja á „kertaforms-greinum mfnum f
Norbanf. 1867“. Jeg hefi þó ástæbu til ab ef-
ast um ab svo hafi verib, og skal jeg f þvf
skyni leyfa mjer ab rifja upp fyrir „hinum gób-
fræga höfundi“ á Gautlöndurn kaíla úr brjefí,
er jeg fjekk um þær mundir er greinjr mínar
komu út í Norbanfara. Kaflinn er þessi: „Vel
líka mjer greinir þínar í Norbanfara, og kalla
„jeg þar engu orbi ofaukib, en ekki munu allir
„kveba vib sama tdn. En hvab er ab tala um
„slfkt, þab verbur ab segja svo hverja sögu sem
„er, eigi sannleikurinn í ljós ab leibast, og hjer
„á vib málshátturinn: segirbu aldrei nema satt,
„verburbu hverjum manni kvumleibur. Ekki
„held jeg sje ráblegtab fara ab hrekja reikn-
„ingskröfur Jóns Sigurbssonar
„eba sýna fram á ásíæðuleysi
„þeirra, því engansem nokkurt
„skynber áþab mál, hefjeg heyrt
rþora að tal&a þær í forsivar*. þann-
ig skrifabi mabur sá, er í öllu er svo jafn-
snjallur herra Jdni á Gautlöndum, ab þeirra
gjörir enginn mun. Hann er rammstækur
Jónungi, og hann hefir síban verib fremst-
ur í flokki í „stöbu“frumvarpsnefndinni á al
þingi 1869 meb ab „þ o r a ab taka á-
stæbuleysi þeirra í forsvar*.
„Hinn góbfrægi höfundur® á Gautlöndum hlýtur
því ab taka þessi orb mannsins gób og gild.
Að lyktum vildi jeg mega bibja herra
Jón á Gautlöndum, meb því ab enginn mabur
í víbri veröldu, er til þessa jafn fær sem hann,
— þab stendur svo á því — ab skýra frá því
á prenti, hvernig þessi rammstæki Jónungi hafi
fengib þetta þor „ab taka ástæbuleysireikn-
ingskrafanna í forsvar* 1869, hvOrt þab hafi
komib til af því, abhann hafi þá hætt ab „b e r a
nokkurt skyn á þab mál“, ebur afhinu,
ab hann hafi þá sjeb f hendi sinni, ab „segbi