Norðanfari - 20.12.1871, Blaðsíða 2

— 100
bann aldrei nema satt, mundi hann hverjum
manni (o: lagebróBur sínum) hvumleibur verí)a“.
Sönn og hreinaklin ritgjnr& um þelta
efni væri ómissandi til aí) uppljónra þab „þrek
og djörfung“ er Jónskunni fylgir.
Arnljótur Olafseon.
Tjlskipun um hundahald
25. júní 1869.
„Fátt er svo meí) öllu íllt, aö ekki fylgi
nokkub gott“ segir máltakib, En eitthvab
kann þó svo íllt af) vera. Ekki er þó vert ab
fullyröa um ofannefnda íilskipun, ab hún sje
svo íll, en vandhæfi mun þó vera á því, af>
telja henni nokkub til gildis, nema ef vera
skyldi þaf>, afi hún ekki hefir farif) eptir Iækn-
inga tillögum alþingis, ekki fyrirskiparhund-
unum lcamala — mjólk eba býfur lögreglu-
leikn efa hundamörk og því um líkt, Ef til-
gangur hennar á ab vera sá at> fækka bundum,
þa virbist hún annafchvort ver&a þýtingarlaus,
ef hinum ráfgjörtu hundanefndarmnnnum þætti
vífcast hvar efea alstatar eigi fleiri hundar, en
þörf er á, sem vítast mundi verfca, en ella mjög
skatleg, efbændum væri meinaf) ab hafaþann
hundafjölda, setn þeir þurfa eta þykjast þurfa,
til af> hirta pening sinn, því hver þekkir bezt
sjálfur, hvab hann þarf af hundutn, því þab
er eigi afeins komit undirfjölda fjár hans og
gripa, heldur og mjög undir því, hvernig lands-
lagi er varife, hvab nýtir hundarnir eru, hvort
þeir eru öllum heima mönnum fylgisamir eba
ab eins einum, og þetta ebli og ásigkomuiag
hundanna mun sjaidnast komif) fullkomlega í
ljós um þab leiti og hundarnir korna til lög-
aldurs efa eru 4 mánafa. I hundafaraldri
gæti slík takmörkun á hundahaldi verit) háska-
leg. Ef þaf) er tilgangur tilskipunarinnar ab
auka tekjur sveitasjófanna efa launa hrepp-
stjórum, virbist hún jafn óheppileg. Efhunda-
talan væri ákvefin rífleg , sem væri hif) eina
eblilega og rjetta, þá mundi hundagjaldib litlu
eba engu nema, og jafnvel hvert sem er, því
ef mjög ætti a& einskorba tölu hundanna,
mundu eigi allfáir draga undan í framtali þeirra,
og varla er hætt vif> því, ab menn ginnist af
tilskipuninni tii af) gjörast uppljóstrar menn, til
af) vinna öbrum og ef til vill sveit sinni mein
mef) því, því ab telja má þaf> sveitinnií óhag,
ef bóndi verfur af halda hjúi meira sökum
hundleysis. Akvarfanir þær, er af þessu lúta
virfast og bæfi flóknar og fátæklegar. A-
kvarfanir virfast vanta um hvort gjalda skuli
af þeim hundum, af öllu efa nokkru er bæt-
ast vif á árinu eptir hif almenna hunda fram-
tal, hvort gjaldast skuli af þeim hundum, er
sálast á árinu fyr efa sífar eptir framtalif, fyri
hvaf kaupa eigi hina lögbofnu hundabók, þar
sem enginn hunda sjófur myndist efa ekkert
hundagjald greifist. En fremur virfist sem
þurft heffi af gjöra annafhvort hverjum ein-
8tökum húsbónda efa þá öllu heldurbrepp-
stjórunum efa sálusorgurunum af skyldu af
halda nokkurkonar „ministeríal“- bækur yfir
hundana, þar sem skýrt væri frá fæfingum
þeirra og líklega og andlátum þeirra, hvenær
þeir væri innkomnir á heimilin og burtviknir
þafan, og því um líkt, ef nákvæmlega ætti af
geta orfif fyIgt ákvörfuninni í 1. gr. af segja
til hundanna á tilteknum aldri cfa á tilteknum
tíma eptir komudag þeirra á heimilin. þar
sem eigi er af vænta meiri árangurs, og frá-
gangurinn eigi virfist vandafri, þá er vandsjef,
til hvcrs allt þaf vafstur á af vera, af halda
hundaþing efa gjöra hreppskila þingin af
nokkurs konar hundaþingum, kjósa hundanefnd-
ir, halda hundabækur og hundagjaldsreikninga,
o. s. frv. Hin ákvörfun tilskipunarinnar, af
grafa nifur sullmcnguf slátur og hausa af
höfufsóttarkiudum, er hæfi torveld af fram-
fylgja, cigi sízt þar scm miklu er slátraf í
senn, á ýmsum stöfum og ýmsum tímum árs
talsverfri fyrirhöfn bundin, þó af eigendurnir
og slátrararnir væri af öllum vilja gjörfir. en
hvorki mun þaf eiga sjer staf almennt, því
flestum munu sýnast hausar og jafnvel annaf
slátur af meína skepnum full ætileg og girnileg
fæfa, er sullarnir eru vandlega fráskildir, eptirlit
af hálfu hinsopinbera mun mega kallaallsendis
ómögulegt, en á uppljóstrarmenn mun aldrei af
treysta í þeim efnum á mefal vor, svo varla
er af búast vif, af því bofi verfi fylgt, og
mörgum mun finnast hart, af banna slíka
fæfu, þar sem sultur og seira kreppir svo opt
af. En þó af þessarri ákvörfun væri af
fremsta megni fylgt, mundu hundar vorir engu
sífur eiga kost á, af sef ja sig á sullum,
því hversu opt verfa eigi meinakindur ( bú-
fjárhögum manna og annarstafar á vífavangi
hundjetnar, áfar en menn finna skrokkana, og
mundi því ákvörfun þessi eins íyrir þaf vera
ofur gagnslítil efa gagnslaus í þessu efni, sem
í mörgum öfriim , virfist þaf heppilegra af
leifbeina mönum mef áminningum og heilum
ráfum, en af þröngva frelsi manna mef fá-
fengum og fáskrúfugum laga bofum, eins og
tilskipun þessi virfist. En þó af ætla megi,
af tiiskipun þessi sje næsta gagnslítil efa
gagnslaus, þá er þaf þó ætlandi, af henni
verfi eigi fullnægt öfruvísi en svo, af hún
verfi meinlaus , efa af minnstakosti meinlítil.
A.
(AÐSENT).
Veitinginá Reykjav.-braufinu núna er óneit-
anlega ein af gjörfum þeim, er einkennir fram-
gangsmáta dönsku s^jórnarinnar móti oss Islend-
ingum nú á tífum. Umbraufþetta höffu sótt:
prestarnir sjera Páll Mathiesen og sjera Mathías
Jokkumsson, skólakennari Jónas Gufmundsson
og kandidatarnir Eiríkur Magnússon og Hall-
grímur Sveínsson. sjera Páll er 37 ára gamall
prestur; sjera Matthías kandidat frá presta-
skólanum mef heztu einkunn frá árinu 1865,
og hefir verif prestur í nokkur ár; Jónas Guf-
mundsson er 20 ára gamall kandidat frá há-
skólanum mef beztu einkunn, og skólakennari
vif lærfa skólann í Reykjavík í 18 ár; Eirík-
ur Magnússon er 13 ára gamall kandidat frá
prestaskólanum mef beztu einkunn og Hallgrím-
ur Sveinsseu kand. frá háskólanum sífanífyrra
mef af ra einkunn Hver skyldi nú hafa haldif, af
Hallgrímur Sveinsson yrfi hlutskarpastur af
öllum þessum ? og þó liefir hann orfif þaf; hann
er sá sern fundif hefirnáf hjá donsku stjórninni.
þaf sjá þó allir, af þessi veiting hefir
hvorki vif af styfjast lög nje
sanngirni ogaf Hallgrímur einmitt var
sá, sem eptir lögum sízt átti af fá þetta presta
kall, þvt kandidatar mef fyrstu einkunn frá
prestaskólanum eiga eptir þeim, af ganga
jafnt kandidötum frá háskólanum mef afra
einkunn, svo þegar allt annaf er jafnt, verfur sá
af ganga fyrir, sem eldri er kandidatinn.
Enhvaf getur nú hafa komif dönsku stjórninni
til af fara svona óheppilega af ráfi sínu ? þaf
er eigi svo gott af vita, því dómar hennar hafa
þaf stundum mefal annars til síns ágætis, af
þeir eru óskiljanlegir. En livaf sem því nú
lífur í þessu tilfelli. þá er eitt sem virfast
má aufráfif, nefnilcga, af slíkri veiting heffi
ekki getaf orfif framgengt nema því af eins, af
hinum öfrum heifursmönnum, e r um braufif
sóttu, haíi verif borin sagan sífur en skyldi. En
hvaf var þá hægt af finna sjera Páli til, svo
HalUrímur yrfi tekinn fram yfir hann ? Allir
þeir, er nokkufþekkja til sjeraPáls, vita af hann
er mesti merkismafur og dágófur prestur, og
af hann hefir verif elskafur og virtur af sókn-
arbörnum sínum, þar sem hann áfur hefuf
verif prestur ; af taka Elallgrím mcf öilu ó'
reyndan fram yfir þenna veynda merkisprest,
er og því merkilegra af dönsku stjórninni
sem stiptsyfirvöldin svo litlu áfur, höffu tek'
if sjera Hjálmar þorsteinsson fram yfir Hall'
grím, þegar þeir báfir sóttu um Kirkjubæ-
inn, og er þó sjera Hjálmar, af honmn mef
öllu ólöstufum, ekki á vif sjera Pál, eins og
þaf Ifka reif minna á því, af æffur prestur
kæmi til þessa sveitarbraufs, lieldur enn til
Reykjavlkur, sem er hif lang fjnlmennasta
prestakall á landinu, og þar sem miklu meirí
naufsyn er, enn nokkurstafar annarstafar á
því, af fá æffan prest, og þessi veiting stipts-
yfivvaldanna hefur, svo vjer höfum heyrt all
stafar verif álitin rjett og meb öllu eflileg*
Hvaf varf sagt íllt uru sjera Matthías, svo af
hanii þvert á móti því, sem' lög standa tit
skyldi verfa af vfkja fyrir þessum nýorfna
kandidat ? Sjera Matlbías er annálaf prófmenni
og ágætismafur, skáld mikíf og ræfumafur af
því skapi ; auk þessa höffu margir af söfnuf'
inum skrifiega befif hann af sækja. Hvaf
gat stjórnin álitif og sagt, af Jónas Gubmunds-
son helfi gjört fyrir sjer, svo af liann 20 ára
gamall kandidat mef bestu einkunn frá háskól-
anum og 18 ára gamall konunglegur embætt-
ismafur, og þar á ofan þekktur af því, af
vera andrikasti ræfumafur, skyldi verfa af
lóta fyrir þessum eins ársgamla kandidat mef
afra einluinri ? Ilvaf Iiefir loksins kandidaí
Eiríkur Magnússon misbrotif, svo af hann l3
ára gamall kandidat og kunnur fyrir lærdóm
sinn bæfi á Englandi og vífar, skyldi fara
halloka fyrir þessum unga og ósjefa kandidat ?
Mega nó ekki allir þessir merkismenn álíta sig
freklega meidda vif þessa veiting, sem er sv»
undarleg og ósamkvæm fyrirmælum laganna?
Og getur þaf haft heillarík áhrif á þjófina,
þar sem hún sjer, af sjálfir ráfherrarnir ekki
hika sjcr við, þegar þeim ræfur svo vif a®
horfa, af breyta mótliverft lögum og venji1
hjer á landi í því sem heyrir undir þá, og
meta af vettugi rjettindi þau, sem eru gefin
liinni einu æfri menntunar stofnun, sem hjef
er á landinu, prestaskólanum.
Mun eigi því |(k afferf helzt horfa til
þess, af drepa nifur hjá landsmönnum hinni
naufsynlegu virfing fyrir stjórn og löguffl?
Af vísu verfurn vjer nú af játa, af vjer ætlu®
af einhverjir milligöngumenn eigi, ef til viH>
mestan þáttinn í veiting dómkirkju braufsinSf
og svo kann vera um fleiri embættaveitingáf
af undanförnu, er ekki hafa verið betri oO
þessi surnar hverjar, svo sem t. a. m. þegaf
ungum kadidat hjerna um árif var veitt amP
mannsembættif vestra fyrir yfirdómara Jóot
Pjeturssyui o. s. frv. En hvaf um þaf ? Hlut'
afeigandi ráfherra verfur þó allt af einu a&
bera skuldina; því af þar sem hann einusini’1
helir tekif þaf af sjer af ráfa fyrir lögo01
Og lofum úti á íslandi, og sjálfsagt þykist ver*
fær um þenna vanda, þá verfur hann af á'
byrgjast, af þaf sje satt og rjett, sem íyf*r
hann er lagt, og hafa á sjer þann andvara, ^
hlaupa ekki í blindni eptir því, þó honumíkun**1
af vera flutt eitt efur annaf til hnjófs og 1*2'
ingar liinuni heifvirfustu mönnum landsins.
X.
IJr norskri bók, scm rituf er árif 1870 fyf1^
þá, sem flytja sig til Bandafylkjanna
frá Noregi.
Einhver hin naufsynlegasta þekking W'