Norðanfari - 30.12.1871, Blaðsíða 1
MÐAMARI.
M 59.-53.
Ro. ass.
AKUREYRI 30. DESEMBER 1871.
SAMTAL.
Um stjórnarbótarmáliS og fjárhagsmólib.
Vilhjdlmur: þaí) er skrítib ab lesa al-
‘ngistíí)indin 1869 , um stjórnarbótarmálif).
e,r leifa þó saman hesta sína , blcssafir I En
®r undarlegt: þeir konungkjörnu eru allir
^er> °g þeir þjóbkjörnu sjer. Ilvernig skyldi
^anda á því ? skyldi þjóbin ekki hafa vit á
^ kjúsa fyrir sig nema eintóma hálfvita, sem
*,* ^skkt á málib, en herra konungurinn sje
e,ni sem viti, hvar skynsömu mennirnir
,r,í Svona mun þab vera ; þeir eru vist
^ett allir ofan úr sveitum, þessir þjófckjörnu
^Smenn, og hugsa lfkl. mest um sveitabú-
aP'nn sinn ; en konungsmennirnir eru úr
J^lfri höfuöborg landsins og mestu mennirn-
r otan í kaupib.
Hcneclikt: þab er meir en von ab þú
■*ert í vandræbum meb þenna tvískinnung í
Slnti. Engin furba er þab, þó ab menn
lst vib mcstu af stórmennum landsins. En
tnndum fcr öferuvísi en ætlaí) er; lesi menn
atbygli þingræburnar frá seinasta þingi,
^emur þab fram. a& þcir eru býsna skyn-
arnt1' menn, blessa&ir prestarnir og bændurnir
cln úr sveitunum ; er eigi því a& leyna, a&
lí|jer þy|(jr þejr jjggjjj j,afa meira til síns máls,
r’ Jafnframt færa miklu betri sönnur fyrir
tUál
bin
bti
8ta& 8fnum ; an&sætt er, a& þa& er fremur
en sólcn fyrir þeim Dana vinum. Eng-
vi>rn
in f,.
8r
an
ýt' þeim samt vits, mnnnunum þeim ; þa&
Cngu líkara, en ab konungkjörna samvízk-
Mik
8Je eittiivab ö&ruvísi en hin þjó&kjörna
'i ðau&ans bágindi eru þa&, a& ekki skuli
S6l_a verib eitt lijarta og ein sál í öllum þing-
e,n'tnum ; þjó& vor er þó ekki svo fjölmenn
. svo öílug, a& henni veiti nú af a& beita
jOf • r
dt alefli og í einum anda móti Dönum,
Sv0 ^
j margfalt stærri þjób, sem fyrir afls sakir
atts kostar vi& oss.
bjiir
Villjdhniir ; Já eptir því sem þeim þjó&-
^tt',
ntt segist frá , þá vilja þó Ðanir heldur
et(ki ní&ast á okluir. Hvernig ætli þa&
. 1 > cf einhver ríkisma&urinn færi svona
tttrb r.
‘atæklings-aumingja; sem ekki gæli bor-
þ.'u’“d fyrir höfub sjcr. Fátæklingarnir eiga
I yfir sjer; en þa& er eins og vjer Is-
^'“ga-aumingjarnir eigum engin lög og
8jan fjett, cf svo er sem þeir þjó&kjörnu
snjallræ&i, a& bi&ja afcrar
n'e&lr st<erast í leikinn, og leggja gott til
leg 0*^ur vifc Dani, svo vi& gætum ná& bæri-
far
8amkomuIagi vifc þá ?
e,icdilct: Víst væri þa& ákjósanlegt, a&
ll
ejn ^ ^J^bir Ijetu bjcr til sín taka , eins og
f S|U'Í‘I' menn hjá ýmsum þjófum eru þegar
lr &b taka málstab vorn.
Je
En ckki veit
l®r
tjóf
nema Danir kynnu aft ýgla sig, ef sjálfir
yt'tutn þannig til a& flýa á ná&ir annara
y1)(j,a’ Jeg vonafti lengi vel, a& til þessa ó-
beli'S ^rræ^'8 ““'"d' atcjre'* Þurfa a& koma,
ösj 'lr niur“ju Danir ejá u& sjer og vægja
]a(i(j ‘ábi nokkurra rjettsýnna mannaog Is-
0» 8 V'11a ^ Ðana og í dagblöfum þeirra.
sa a^ n‘‘ ®ú von sýnist ætla a& breg&ast,
?eti'V8emí síí,ustu f‘'je““m frá Höfn, og mjer
e,(ki annaft en runiiift til rifja ójöfnii&ur
’ “a finnst mjer en scm fyrri þab vera
allra hörmulegast, a& vjer Islendingar skulum
ekki allir vera á einu máli; þafc ætla jeg a&
hafi mest af öllu spillt fyrir úrslitum þessa
a&al-velfer&armáls vors „Islands óhamingju
ver&ur allt a& vopni“, og þa& eitt me& ö&ru,
a& helztu menn landsins skildu nú ver&a
andvígir þjó&inni og ganga í flokk me& Dön-
um, þ. e. hinum dansklundu&u Dönum.
Yilhjáhnur: Já, þa& mun vera ; þa& er
víst þa& allra versta. þctta eru svo sem
engin smámenni, þessir konungkjörnu og hafa
því meira a& segja hjá Ðönum. E&a er þa&
ekki rjettminni mitt, a& þa& sjeu einmitt þess-
ir sex menn : byskupinn, dómkirkjupresturinn,
amtm. í Vesturamtinu, landsyfinjcttardómend-
ur tveir og landlæknirinn ?
Bcncdilct: Já, þessir eru hinir konung-
kjörnu herrar.
Vilhjáhnur: En a& blessa&ur byskupinn
skuli vera me& ! hvernig skyldi því vera var-
i& ? Hann sem er búinn a& gjöra okkur svo
mikifc gott me& sínum ágætu gu&sor&abókum,
svo afc þa& má beita, a& bvert mannsbarn á
landiuu unni honum ; hvernig skyldi hann geta
litifc svona á þetta árí&andi mál blessa&ur
ma&urinn sá ?
Bencdikt: Víst er hann augasteinn þjófc-
arinnar, enda hefir hún honum mikifc a& þakka
sem andlegum lei&toga. En í þcssu máli skil
jeg ekkert í honum þa& er engu líkara, en
a& hann áliti, a& „mótlætingar þessara tíma“
sjeu þjófinni liollastar, og a& timanlegur skort-
ur niuni mest og bczt an&ga liana a& and-
legum gæ&um.
Villjáhnnr : En dómkirkjupresturinn ?
liann var einn.
BcnedHct: þ>a& var nú fyrsta þingsetan
hans á seinasta þingi ; honum var nú vorkun
aumingja manninum, þótt liann hef&i ekki
skap til a& skilja vi& sinn frumgetna bró&ur,
hvítur er liann eins og sakleysifc,
Vilhjálmur : Hva& ætli amtma&urinn vest-
firzki hafi hugsab, a& sjá ekki betur borgifc
amtsbúnm sfnum ?
Benedikt: þeir halda, hann sje tæpiega
nógu lengi húinn a& draga a& sjer íslenzkt
lopt, því hann er ungur ina&ur og nýsmoginn
af danskri skrifstofu, svo á hann líka dönsku
stjórninni miki& upp a& nnna, og álítur sig í
meiri skuld vib hana en vi& þjóft sína.
Vilhjáhnur : f>á eru landsyfirrjettar- dóm-
ararnir; víst kunna þeir a& fella dóma, þó í
vandamálnm sje.
Bencdikt: Satt er þa& ; ekki þykja þeir
vera nein smámenni a& vitsinumim ; vel hafa
þcir einatt grcitt úr flóknum vandamálum,
En yfir þessu landsins sólbjarta veifer&armáli
sýnist hvíla einhver kynjaleg dularblæja fyrir
augum þeirra. Try&i jeg á reimleika, hjeldi
jeg þeim væri ger&ir gjörningar
Vilhjá/mur: Og ab landlæknirinn skyldi
fylla þenna flokk ; jeg hefl heyrt hann væri
þjó&arvinur karlinn.
Bcncdikt: Víst er liann frjálslyndur, þa&
hcfir hann margopt sýnt ; mjer er næst a&
halda, a& hafi hann ekki vei i& búinn a& átta sig
sem bezt á þessu vífcáttumikla máli; þa& er sagt,
a& embættisannir hans, framfara-fleygiugur
— 107 —
aunara þjó&a og ýmisleg velfer&armál hans
eigin þjó&ar, hertaki huga hans og taki upp
tíma hans.
Vilhjdlmur: Jeg sje, a& þetta evu allt-
saman allra mestu sómamenn, þessir konung-
kjörnti, eins og jeg hefi lengi haldift, þó a&
þeir hafi bakaft sjer ámæli þjó&arinnar fyrir
frammistö&u þeirra í stjórnarbótarmálinu okkar.
En — var þa& ekki einn af þeim þjó&kjörnu,
sem var fremstur í flokki allra þessara kon-
ungsmanna á seinasía þingi ?
Benedikt: Jú, þvf var nú verr, a& þa&
skyldi finnast einn einasti ma&ur á öllu land-
inu slíkur, og þa&an af vcrra, a& þessi eini
slíki ma&ur skylcli ver&a kosinn þingma&ur,
me&an velfer&armál landsins stendur yfir.
Rangæingar voru þó heppnir, e&a hitt þó
heldur, a& seilast til hans, en hrinda af þingi
skynsamasta og þjó&hollasta manui. Ekki fyr-
ir þa& — snillingur er ma&urinn a& tala, þessi
Grímur þorgrímsson, sje annars málsta&urinn
gó&ur.
Vilhjdlmur: Já, sjc a& eins málsta&nr-
inn gó&ur. En þó afc þú hafir nú verifc aö
telja sínum livafc til málbúta, þá finnast mjcr
nú reyndar allar málbæturnar æ&i-ljettvægar,
þegar jeg Ift nú aptur yfir þær. f>ú ert au&-
sjáanlega í vandræ&um me& , a&' geta ' hjer
fylgf þinni gömlu gó&u regiu, a& afsaka þá
sem áfelldir eru. þannig finnst mjer þaö
vera nokkuö mögur afsökun fyrir amlmann-
inn, aÖ hann sje svo ræktarlegur í huga viö
stjórnina fyrir embættifc sitt. Fyrsta skyldan
finnst mjer þó vera viö fööur!andi&.
Bencdikt: f>a& segiv þú hverju or&i sann-
ara; og meira a& segja: sá er enginn
dyggur konungs vinur, sem ekki er trúr fö&-
urlandsvinur. {>ví yfirsjáist konunginum viö
einhvern hluta ríkis síns er þaö skylda embætt-
ismannsins viö stjórnendann aö benda honum
á rjettvísinnar helga veg , svo ltar.s landsföÖ-
urlega umhyggja megi einnig þeim rík'shluta
í skaut falla, og blessast jafnt öllum þegnun-
um. þannig helgar fö&urlandsástin emhættis-
færslu yfirvaldanna, eins og hún hins vegar
glæ&ir gagnlegan áhuga alþý&unnar.
Vilhjdlmur : þeir vinna þá ekki afc stjúrn-
arinnar sanna gagni, skilst mjer. Jeg fer þá
a& halda, a& þcir líti mest á sitt eigiö gagn,
gó&u menn ; hver er sjálfum sjer næstur.
Benidkt : Mjer vir&ist þvert á móti. þvi
gá&it a&: þá a& þeir herrar hafi hingaÖ til
þegiö laun sín úr danskri átt, þá er þaö ekk-
ert efunarmál, aö, úr því fjárhagsa&skilna&ur-
inn er gjörr milli Dana og vor, ver&a laun
embættismanna úthlutufc úr landsins eigin sjó&i.
Nú liafa þeir verifc har&ánæg&ir me& a& Islandi
skyldi verfta greitt sem allra minnst fje úr
liöndum Dana; en því minna fje sem Islandi
hlotnast, því óhægra vcr&ur a& launa vel em-
bættismönnum landsins; þetta hljóta þeir aö
sjá, og því vir&ast mjer þeir vera sjerlega
óeigingjamir.
Vilhjdhnur: Nú fer mjer ekki a& lítast
á blifeuna; þa& er þá svo ab sjá, sem þeir
stundi hvorki heill konungsins , fósturjarft-
arinnar e&a sína eigin, hva& getur þa& þá ver-
ib sem þeir stunda eptir?