Norðanfari - 06.02.1874, Blaðsíða 4

souum hennar. Jeg vi! ekki spá neinu umþaö
hversu ástandiö iyrði almennt hjá oss á næst-
komandi sumri, ef vjer þyrftum a& taka á móti
hörfium vetri, eins og hann befur allt of víöa
veriö þa& sem af er, og þa& helzt í þeim hjer-
u&um, sem opt er lítili heyskapur, en jafna&ar-
lega aö fjenaöur lifir mikiö á útigangi á vetrum.
í>a& var því tiigangur vor me& þessum fáu lín-
um, a& vekja alvarlegar athygii manna á því
aö hafa á vetrum nægilegra fóöur handa skepn-
um sínum, heldur enn veriö hefur, eöa sem
reynslan hefur sannaÖ og sýnt a& veriö hafi ;
því þa& hljóta allir heilvita menn a& vi&urkenna,
a& á me&an svona gengur til, eins og verið
hefur me& fó&urbyrgðir handa a&al bjjarg-
ræ&isstofni vorum, þá getur hann á einurn
vetri meira og minna ey&iiagst; þetta í rauninni
ejá allir, hafa sje& og viöurkenna ab satt er,
en þa& vantar aivöruna eöa óttann fyrir harö-
indunum, mönnum er of gjarnt a& voga og vona,
svo er ljettú&in of aimenn í því sem ö&ru;
þa& er því rniður rnargnr bóndi, sem valla vill
heyra talaö um skynsemiegan heyásetning,
og vilja raeira fara eptir því sem þeir þykjast
þurfa að hafa af skepnum, og á meöan a& ekki
kemur meiri alvara í leikinn af okkar hálfu en
verið helur í þessu tillili, þá mun það ganga
svo hjer eptir eins og hingað til, a&hvenærsem
har&indi dynja yfir, þá felia menn meira og
minna af skepnum sínum úr hor og hungri, því
ekki eru menn fljótir til a& fækka svo S tíma
af fjena&i sínum að nokkru sje borgib, til þess
eru of mörg dæmi.
þab heyrast nú engar raddir frá yfirvöld-
unum, nema sýsiumanninum í Su&urmúlasýslu,
sem mi&i til þess a& koma í veg fyrir hor-
fellir og skepnnhrun, þegar harðir vetrar koma,
og þó er ný afstaðin ein a&vörun eða bcnd-
ing, harðindin í þingeyjarsýslu veturinn 1872
og hvernjg þau eyðiiögöu margt af fjenaöi
eýsiubúa, og vjer höfum sjeð skýrslur um í
Noröanfara. þetta iáta yfirvöld vor sjer ekki
koma viö, en ef seldur er lifandi peningur úr
landinu meb nokkru verði, þá ærast sum þeirra
og heimta tolll toll! en þó mörg þúsund ung-
lamba lýni lífinu hjá oss sem afieiöing af illum
ásetningi, um þa& er ekkert taiab, og var þa&
þó ári& 1855 eptir skýrslum um landshagi
á Islandi 29,385 lambskinn, sem flutt voru til
annara landa, og hafa víst ekki „öll kurl
komib til grafar“. þa& a& vísu hafa fengist 6 sk.
fyrir hvort skinn, sem gjöra 1836 rd. 54 sk., og
er ekki unnt aí> koma Bltepnum eínuna flj<5tara i
verð en með þessu lagi ? Heföu nú öll þau
lömb, sem skinnin voru af, lifaö til haustsins,
þá gjört 2 rd, hvert, eöa öll til samans
58,770 rd,, þá heföi þa& þó verib gó&ur sveit-
arstyrkur, en máske þetta sje „búhnikkur*, sem
svo er kaila&ur, a& eyöileggja sem flest af öll-
um ungviöum strax í fæðingunni, þaö er svo
vanalegt hjá oss. En þa& hjálpar alsendis ekki
a& láta þetta atri&i afskiptalaust, nefnilega a&
vjer höfum ekki nægilegt fóður handa fjenaði
vorum, þó har&ir vetrar dynji yfir oss, og ætti
1000 ára revnsla aö vera búin a& koma vit-
inu fyrir oss. Vellí&un bóndans fer eptir því
hva& skepnur hans eru í góðu Iagi, en elf ki
eptir höföatölunni; fjenaöurinn er talinn aðai-
bjargræöistofn bóndans, og á þessum stofni hvíl-
ir öll veliíðan og velferð landsins, þegar hann
bregzt eöa eyöileggst, þá er strax vesöld og
volæði, hungur og dauði, og þó er ekkert gjört
til a& tryggja þennan a&albjargræ&isstofn. Hjer
norðanlands getur sjávarbóndinn fengið ábyrgb
á stærri skipurn sínum, en engin lifandi skepna
hjá oss er í annari ábyrgb en hættunnar, og
fyrst hættan er mikil þá er ekki von a& vel
fari, þa& sjest líka bezt á því, a& ekki er til
neins a& bjóða því opinbera ve& í lifandi pen-
ingi fyrir peningaláni, fasteignin er þa& eina
8etn tekin hefur verib gild, og þó er fasteignin
Htilsvir&i hjá oss þegar fjena&inn vantar.
Vjer skorum því bjer me& á alla fö&ur-
landsvini, æ&ri sem lægri, a& hugsa, tala og rita
um þetta velfer&ar má) vort, og svo framkvæma
þa& í verkinu sem skynsamlegast er, þa& er
a& leggja grundvöllinn undir allar aðrar
framfarir vorar, og ætti þa& nú hvað helzt að
vera vi& 1000 ára minning vora a& hann væri
iag&ltr. þjer bla&stjórar, ritið og takið á raóti
öllum þeira ritgjör&um, sem skýra og lei&beina
oss í þessu máli; því blö& y&ar eru mál þjóð-
arinnar. þjer yfirvöld sýnib nú af y&ur dá&
og dug me& a& láta það eina ver&a framgengt
í þessu velfer&armáli voru, sem þjer með beztu
mörinum þjó&arinnar ál!ti& tiltækilegast; því
annars missið þjer hylli þjó&arinnar. þjerbænd-
ur leggigt a||ir /j eitt me& a& sjá skepnum y&-
ar borgifc, þ<5 haröir vetrar heimsæki oss, eða
a& ö&rum Uosti fiýið af landi nú þegar, því
pjer eru& þá eUki hæfir til a& vera Islendingar.
Vjer viljurn leyfa oss a& taka hjer upp
nokkrar I nur úr ritgjör& Einars Ásmundssonar
um f ramfarir Islands bls. 38.
------„J>ab ver&ur aldrei um of brýnt fyrir
mönnum, a& setja gætilega á fóíurbirg&ir sfnar
því af öllum þeim göllum, sem nú eru á búskap
vorura, er engin háskalegri og alraennari en ó-
hyggilegur ásetningur. Af honum hafa leitt, og
lei&a enn, mörg hin mestu vandkvæ&i og örbirgð
í landinu. Undirrótin til þessa er einkum bið
almenna hugsunarlcysi manna og alvöruleysi e&a
kjarkleysi í því, a& leggja með fyrsta nokkub
hart á sig, til a& geta komib fyrir sig heyfyrn-
ingum“. — —
9—17
ÚR BRJEFI FRÁ Jónasi Fr. Bár&dal
í Curitiba í Su&ur-Brasiliu dags, 24. júlí 1873, til
Jakobs bónda Hálfdánarsonar á Brettinesstöðum.
þa& gle&ur mig a& heyra a& landar mínir ern al-
varlega farnir a& hugsa nm útflutning, bæ&i til Nor&nr-
Ameríkn og hinga&, því jeg vildi helzt vita a& þeir flyttn
allir af landi £ eitthvert frjósamara og ve&nrblí&ara land á
hnetti vorum; en samt þótti mjer miki& betur, a& mjer
var skrifa& frá Itanpmannahöfn, a& ekki yr&i flnttnr hing-
a& í einu allnr sá fjöldi sem þú segir mjer í brjefl þínu
a& hafl skrifa& sig til farar; og a& þa& ver&i a&eins 200
manna í ár, því þa& álít jeg hæfllega margt tii a& byrja me&1 2.
þú spyrb mig um ímislegt, sem þótti vanta í brjef
mitt af 28. nov. f. á., og þa& er von, þv£ þa& var skrifa&
i flýtir, og fyrir þvf, mi&nr úr gar&i gjört, en þa& fyrra,
sem fór £ sjóinn. þú spyr& mig nm aflabrög&; jeg vil
ekkl rá&a nýkomnnm ner&urlanda búum til a& setjast a&
vi& sjóinu, enda þó þar sje gott tíl fiskiveiía, því lopt
er þar svo heitt og óheilnæmt; nokku& er þaraf smá flski
í ám og lækjum, eu valla er tilvinuandi a& leggja sig
eptir þeim vei&um. Um dýrleika á matvælum er vandi
a& segja, því þa& er svo kvikullt, en þa& sem jeg minnist
á í brjoflnu af 28. nov. er rjett sýnishorn af dýrleika á
þvf sem menn,þurfa a& hafa hjer a& 6jer me&au þeir fá
ekki sjálflr uppskeru; nau&syulegt væri fyrir menn a&
kaupa sem fyrst kýr, þær kosta 40— 60 dali eptir gæ&um,
sjeu þab reyndar mjólkurkýr.
þú spyr hvort nokkub sje af hálfu stjórnarinnar
sje& til me& e&a hjálpab upp á a&komufóik; þjó&verjar
sem hjer eru hafa enga hjálp fengib, þeir hafa komi& á
sinn eiginn kostnab, og unnib sig áfram án nokkurrar
hjálpar frá stjórninni; þar á móti hefnr stjórnin nú á
seinni árum látib flytja marga franska og enska á sinn
kostnab hingab , og þessir hafa einnig fengib frítt fæ&i
frá stjórninni fyrsta tímann, þangab til þeir vorn búnir
a& koma sjer fyrir X vinnu, og gætu forsorgab sig sjálflr,
en þetta hafa margir fært sjer f nyt á þann hátt, a& þeir
byrja ekki á neinu á me&an þefr geta me& heimtnfrekju
fengið uppeldi sitt frá stjórninni, og þessvegna er húu
og þjónar hennar farnir a& þreytast á þessari hjálpsemi1,
samt hef jeg von um, ab jeg geti komib því til lei&ar,
a& landar mínir ver&i a& einhverjn leyti a&njótandi styrks
frá stjórninnl, eins og jeg voua líka a& þeir lauui mjer
ekki tillögur mínar vi& hana me& því, a& skapranna
mjer, me& y&ju- og a&bur&aleysi, heidur me& því a& færa
sjer alla hjálpsemi vel í nyt, og sýna me& atorkn, a&
þeir vilji ekki vera lengur komnir npp á náb hennar en
nanfcsyn ber til.
þú spyrb mig nm heílbrig&is ástand nor&urlanda-
fólks hjer; þa& er yflr höfnb gott, engar stórsóttir era
hjer á hálendinn svo sem Colera e&a Gulnveikin e&a því um
líkt; en kvef og innkulsveiki er ailtítt einknm hjá sta&a-
búum, bló&kreppu sótt og mislingar stynga sjer hingab
og þangab ni&nr; núna í ár bar talsvert á mislinga-
veiki hjer f bænum, æ&i mörg börn dón úr henni, og
einnig nokkrir nýkomnir Engiendingar; kíghósti stingur
1) þa& er kunnngt ab Brasiliu Consulliun í Kanp-
mannahöfn brá alveg heiti sfnu um a& senda hingab
fólkflntnings skip f sumar; og þab munu a&eius vera 38
menn af nor&ur- og ansturlandi, sem komust me& kanp-
skipum til Kaupmannahafnar, og þeir hafa skrifab þa&au
heim seint f september a& búi& sje a& lofa þeím fari
snemma í oktober, frá Hamborg til Paraguay í fylkinu
Paratiá í Brasilíu. J. H.
2) þetta gjörir ab nokkru ieyti ljóst hver tildrög
eru til hinna hörmnlegn afdrifa Englendinga í Brasilíu,
sem frjettaritarinn í Englandi (sjá þjó&ólf nr. 46. og Nf.
nr. 47 — 48) skýrir frá, til npplýsingar og vi&vörunar fá-
fró&nm Brasilfuförum f nor&ur- og ansturlandi, og þab
mnn ekki þnrfa a& efa, a& hann skrifl þa& af ást til þjó&-
ar sinnar, og sjo vandnrab gönnun fyrir máii sínu; jafu-
vel þó hann „au&sjáanlega" þekki ekki tildrög til þeirra
umtölu&u Brailíufer&a hje&an, sem hann taiar þó kunn-
uglega um, þar sem hann segír a& „Magnús Eiríksson
sje a& nokkrn leyti hvatama&nr þeirra, og a& hann bafl
au&sjáaulega komist f færi vi& eínhvern nmbo&smann
Brasilíustjórnarinnar". Hinir svoköllu&u Brasilíufarar vita
ab þetta ern helber ósaunindi a& hvorki M. Eirfksson e&a
nokknr aunar hefur hvatt þá e&a f nmbo&i Brasiliustjórn-
ar iofab þeim neinum gjöfum, e&a sjerlegri tilsjón hennar,
þegar þeir kæmn þar á land’; þeir hafa þvert á móti ver-
i& vara&ir vi& a& fara ekki aisnan&ir, svo þeir hef&n
dálítib a& hjálpa sjer áfram me&, þegar þar kæmi.
J. H.
sjer líka opt ni&nr á börnum, allt er þetta mest hjet I
bæuum, en mikib sí&nr út á landinn. Enn fremur spyr
þú um kirkjulegt ásigkomulag mótmælenda afnor&urlönJ'
nm. Prótestantar og yflr höfnð allir trúarflokkar hafa fu^
frelsi, a& brúka sína kirkjusi&i, og rjett til a& velja sj«(
prest sjálflr, þegar þeir ieita styrks hjá stjórninni til
halda prest e&a byggja kírkju, þá er þa& veitt, sje fje'
lag þa& svo fjölmennt, a& nan&syn sje til a& hafa pre6Ú
tilab mynda höfnm vi& protestantar hjer í Cúritíba þýzk'
an prest, sem hefur frá stjórninui 50 rd. nin mánu&ioBi
og einnig hefar hún lofab 2500 dala styrk til ab byggj*
barnaskólahús, sem líka á a& þjena fyrir kirkjn.
Ekki get jeg í brá&ina vísab þjer á neina nýja í'
rei&anlega bók um Brasiliu, og sfzt um þetta fylki (Pal-
aná) því þa& hefur a& þessu verib lftib á þa& minnst
af rithöfundnm, vegna þess a& þa& er þeim ókunnngast^
af flestum e&a öllnm fylkjum í Krasilín. Bæknr sem til
ern nm þetta efni, ern flestar samdar í þeim tilgangi, ann-
a&hvort ab ginna menn me& því a& gylla allt sem mest,
e&a þvert á móti, gjöra allt sem óálítle^ist til a& fæl*
fólk frá flutniugi hinga&“.
Úr brjefi frá Magnúsi Gu&mundssyni, ef
var á Halldörsstö&nm í Reykjadal í þingeyjar-
sýslu, og sigldi frá Húaavík í sumar til Hafnat
á leið til Brasilíu ásamt íö&ur sínum og systur-
Brjefin eru dagsett fyrst í Hamborg 9. sept'
og 9. okt. sí&an um bor& í skipinu er lá á
Hamborgarelfunni 21. og 25. okt., og fara átti
me& fólk til Brasilíu. Frá Islandi og til Kaup-
mannahafnar fóru þau me& Fri&birni lausakaup-
manni, er reyndist þeim mikið vel, og var á
lei&ioni 25. daga. I Kaupmannahöfn dvöldu þati
a&ra 25 daga, og undu þar ágætlega hag sínum
og bau&st a& setjast þar a&, sem þau hefðu
sætt, ef ferfcinni eigi heíöi veri& heitið lengra.
Frá Kaupmannahöfn fóru þau 6. sept. en komu
til Hamborgar degi sí&ar og fóru um Krosseyr-
ar og Kíl, ýmist á gufuvagni eða gufuskipi'
I Hamborg voru þau afceins 3 daga á&ur þad
stjeu á skip. En þá var komin upp sótt í skip'
inu (Cholera) og voru 14 dánir úr henni, þar
af 2 Islendingar fullor&nir og 1 barn. Mennirnif
hinir íslenzku voru þessir: Jón þorvaldssou
frá Framnesi í Skagafirði og Arni KristjánssoU
ætta&ur og upprunninn úr þingeyjarsýslu og
barn hjóna frá Ví&irkeri í Bár&aidal, A skip'
inu voru bæ&i danskir og svenskir en flestif
þýzkir allt a& 300 að tölu. Cholera var f rjen-
un þegar þau syskin skrifu&u seinustu brjef'
in. þa& má vel finna á anda Magnúsar, a&
hann vildi helzt vera horfinn aptur heim til Is'
lands, og gjörir líka fastlega rað fyrir að koma
aptur (til Islands) þegar hann fyrst geti komiö
því við, þó líklega ekki til að setjast hjef
að, en þessi hugsun hans getur nú breyzt Þa
fram líöa stundir. Enn fremur segir hann:
a& ekki muni hann a& svo stöddu ráða nokkrum
af Iöndum sínum að fara til Brasilíu, nema e*
skip skyldi ver&a gagngjört sent hingað af
stjórninni til ílutninga hjeðan. Ennfremur seg-
ir Magnús, a& hanri hafi fengið brjef frá Kristj'
áni bróður sínum, sem sje or&inn eigand: a&
veitingahúsi og verkstæ&i í borginni Rio de
Janeiro; þetta haffci Magnús frjett af skipherrai
er nýlega var kominn frá Rio og ætla&i aptuf
þangað um hæl og vildi ljá Magnúsi far, sem
ekki gát þó ákomist einhverra orsaka vegna fr«
hálfu Brasilíu Consúlsins, er Magnús telur a&
sjer hafi or&i&til óheilla, og þess vegna hlotið
að fara til Hamborgar og ráfcast þar á skip
mefc kapteini, er bæfci syskinin láta illa af.
en þó verst af hinum þýzku farþegjum er ba»
viljað gjöra hinum íslenzku allt til ills og skamm-
ar, og notað sjer, a& þeir skildu ekki þýzku,
aptur hafi stýrima&urinn og hinir dönsku og
sænsku farþegjar veri& þeim velvilja&ir.
AUGLÝSING.
_ þar e& jeg ekki finn mig lengur megO'
ugann a& rísa undir þeim átroöningi endurgjalds'
laust, sem jeg verð fyrir af fer&amönnum, aug'
lýsist hjer meb, að jeg hjer eptir sel fyrir sanu'
gjarna borgun næturgistingu og annan grei^’
sem fer&amenn kunna a& þarfnast og jeg e
fær um úti a& láta.
Skarfcdal í Siglufir&i, 20. janúar 1874.
Arni Gíslason
þeir sem jeg á hjá fyrir Nor&anfara og £
vildu gjöra svo vel a& grei&a þa& til min f ÞeS
um mánu&i Akureyri 6. febrúar 1874.
Björn Jónason.
Fjármark
Tómasar Jónssonar á Gili f FjÖr^uU,;
Fjöfcur framan hægra. Brennimar
T 0 M. ,t.
Gu&mundar Sigur&sson á Yztuv' '
Stýft hægra fjöður fr., bfti «P g>
hamarskorið vingtra. Brennim.
íbvrndarmadur: Bjöm JónSS00_
Alcureyri 1874,