Norðanfari - 21.03.1874, Blaðsíða 3

"®Ra stillingu og abgæzlu ( þessu; Hka þarf
gæta þess, a& sú hressing leifiir sama eptir
®'g og siigurnar segja. um þá Bem berserksgang-
t'tinn kotn á, aö þeir urfu vanmáttugri en aörir
"^nn á eptir. Sje þessi vínhressing ítrektifi,
eyí»ir hún þoli, þreki og kröfturn til áreynslu þeg-
°r fram í sækir, meir en ella mundi. f>ó breyta
Þeir menn háskalegast vib sjálfa sig, sem leggja
8'g í víndrykkju, vegna þungsinnis, því þeir
auka þab og raargfalda, og spiila enn meir
heilsu liinna veiku tauga ifkamans, setja blóð-
rá8ina i hræöilega drcgltt, gjöra magan veikan,
vS8sa líkamans óhreina og gjöreyba allri sannri
8álarr<5semi, og hefir af slfku stundum orsakast
hiö hryllilegasta sjálfsmorb. Ifiugabu, veitinga-
toabur, hvort þab er velgjörb ab veita slíkttm
tuönnum áfengt vfn.
þareb þab er ails úþarft fyrir hvern mann,
ab neyta áfengra drykkja, og þar ofnautn þeirra
Ifiibir flest þab illt af sjer — hjá einum þetta
fibrum hitt — sem hugsast og nefndst getur,
®r þab illa gjört en ekki vel, ab bjóba náunga
*fnura siikt og lýsir þab stakri ógætni, fávizku,
eba spilltu hugarfari ab gjöra þab.
Af Landhags skýrslumim nrá sjá ab árib
1871, hafa fluttzt til Islands 481,487 pottar af
sllslags áfengu vfni, sem hefur ab vfsu kostab
hálft annab hundtab þúsund ríkisdaii. Ofbýbur
ykkur ekki Isiendingur? þ>ib erub þ<5 efnabir
þegar kaupa <ná slíka vöru! betra liefbi veíib
kosta slíku fje í einhverja nytsama stofnan.
Jeg skora nú á alla þá menn sem vilja
8jálfum sjer vel og unna þjób sinni og girnast
framför liennur, ab leggja maklega vanvirbu á
Veitingu áfengra drykkja.
A þrettánda 1874.
þjóbvinur.
IÍITFREGN.
„Gefur ritín óþorf ót
arnarskitukyllir“.
(yfinon Daiaskáld).
J>ab mun ná þegar vera orbib mörgum af
löndum mínum kunnugt, ab Símon Bjarnarson,
kaílar sig Dalaskúld, Ijet á næstlibnu hausti
pfenta á Akureyri III. Iieptib af „Sraámununum*
®fnum, Hefur kver þetta af tilviljun borist
'öjer í hendur, og hefi jeg yfirfarib þab ; ekki
sanit f þeirri von ab jeg mundi finna þar mik-
'b fjemætt, heldur bara „til ab hryggjast af
heimskunniM. þetta fór líka eins og jeg bjóst
'ib. Hjer er ekki ura neina skáldskaparlega
ffamför ab taia, sem þeir geta getib nærri er
bekkja höfundinn. Iljer kemur hib sama fram,
®em ábur hefir einkennt kveblinga Símonar, þab
ef sama iausaleiksglamrib, sama sjálfhælnin og
®ama lastib og níbib um abra, nema hvab hann
'irbist þó heldur vera ab færa sig tippá skapt-
•b, sem vib er ab búast. En til hvers er nú
ab vera ab nöldra um þetta ofaní barm sinn?
ef ekki drengilegra ab segja meiningu sína op-
'aberlega. Er ekki rjetiara ab segja Símoni
eins og er, ab rit hans sjeu bókmenntum vor-
htn til stórrar vansæmdar, og síbur en ekki
bobleg jafn mentabri þjób og íslendingar eru,
heldur en ab vera ab slá honum gullhamra og
"Pana hann upp, þangab til hann er orbinnsvo
bringlandi ab vcit ekki sitt rjúkandi ráb? því
heitar víst enginn ab Símon sje hagorbur: ab
bann sje fijótur og fimur ab ríma; en af því
úienn vita ab honum er varnab þess ab geta
hokkub hugsab, svo ab þab verbur ab vera kom-
'ö undir hendingu og tilviljun hvort nokkub er
"ýtilegt eba ekki í því er hann yrkir, þá hefbu
B3álfsagt margir efast um ab hann sje skáld,
ef hann væri ekki sjálfur sí og æ ab tjá mönn-
"fi þub. Meira ab segja, jeg er enn ekki trú-
"fsterkari en þab, ab jeg held þab þurfi meira
ab vera skáld, heldur en ab gefa útáprenti
liól um sjálfan sig: hcldur en ab segja: „mörg
8vo ab loksina menntarós, mfnum f blómgast
l'fóbrar akri“ og „nú hjá öllum þekktum þjób-
llt", þyki orbinn spakur vei“, ellegar ab segjast
®'ga „Bamræbi“ vib hróbrar dísina, o. s. frv.,
^gar þetta er þá ekki annab en tómur hje-
kótni og hugarburbur. En hvort sem Símon er
,||í skáld eba ekki, þá hefbi hann þó ef til vill
j^tab verib nýtur mabur, ef hann liefbi kunnab
?otur ab neyta gáfu sinnar, eba þá alltjend
næmari tilfinningu fyrir því er vel sæmir
hann hefir; ab minnsta kosti hefbi hann þá
orbib hneykslunarhella þjóbarinnar.
j, þ>ab hefir hingab til verib talin einhver
J'"n verulegasti galli á blöbura vorum, ab þau
^a svo sjaldan getib um, eba sagtálit sitt um
þær sem út hafa komib, svo ab menn
j.^fa vabib í villu og svíma uin, liverjar bækur
ættu ab meta mest og hverjar ab forbast og
ftola' ÞeHa hafa ólilutvandir menn á stundum
íy'.1 sjer f nyt, meb því ab gefa ót og selja
tyr ^ýra dóma bækur og ritlinga, sem varla eru
uij
te<
les'18Um hafandi. þannig hafa þeir níbst á
rarfýsn alþýbunnar, því kaupaudinn veit
náttúilega ekkert hvernig bókin er fyr en hann
er búinn ab kaupa hana og lcsa. Síban er oss
brygzlab um, ab vjer sjeum svo smekklausir, ab
vjer út\eljum hib illa en liöfnum því góba, og
hlýtur hinn saklausi þannig skellinn, en hinn
seki sleppur „óhegndur og fær aptur tækifæri
til ab koma rr.eiru illu til leibar. En þetta iná
ekki lengur svo til ganga.
„Sum ekki þola sannieikann, syndum spiilt
Adams börn, en eg skal þora ab inna hann
oflátung viíur hvörn“.
3+3+3.
VESTURFLUTNINGAR FRÁ NORÐURLANDI.
(Niburlag).
Túk Jeg nú þab til rábs, sb Jeg braust meb fúlk
mitt aptur á hálfdekkib, þar sem skipstjúri stúb og Walk-
er, og skorabi fast á skipstjúrann (í gegnum þýbanda,
oinn af skipTcrjum) ab hiutast til ab konur og born, sem
mjer fylgdi og abrar aumstaddar konnr og biirn feugju þá
þegar vjbunanlegt rúm, en bann svarabt knrteyslega, ab
hann hefbi ekkort yflr rúmi farþegja ab segja, sjer bærl
ab eins ab gæta skips og stefnu. j;á snjeri jcg áskorun
minni til Walkers, en hanu avarabi rembilega, ab liann
hefbi seit Larabertsen fors va r a n le g t rúm fyrir
120 vesttirfara, og sjer kærni svo ekkert vib hvab hann
ijeti í rúmib eía hvornig hann rababí þar nibur.
Hjer vorn kotain fram ný svik vib vestnrfara, evo
nú áleit jegþvfheiti mínn, ab fylgja flokknnm lokib, enda
áieit jeg þab og hinn mesta ábyrgbarhlnta fyrir mig ab
hætta hjer heilsu oglífl þeirra sem mjer eru nákomnastir,
svo nú iýsti Jeg því yflr, ab jeg hyifl alveg frá förinni
meb „Queen“; og fyrir því, ab hinn manúblegi skipstjúri
sagbi mjer, ab skipib færi ab 1 tíma libnmn, vildi Jeg
ekki draga ab fara f land meb fúlk mitt, ef ske mættl
ab jeg fengi tíma til ab ná farangri mfDnm. j>á hvarf og
frá förinni annar mabur vib 6. mann, svo nú fækkabi
farþpgum nm 17 inauns, samt var epttr, sem fúr meb
skipinu, fnilt 150 talsins, er jafngilt mun hafa 130 full-
oibnum.
Nú var komib yflr háttatíma og fáa menn «b fá tli
hjálpar ab ná farangrinnm. jiegar í land kom hitti Jeg
bæarfúgetann og bab jeg bann ab ganga meb mjer ab
hitta Lambertseu, og þah gjörbi hann. Skýrbi jeg þá
Lambertsen frá, ab jeg væri alveg horflnn frá förinni meb
Qneen, bæbi sökum svika sem búib væri hvab ofaní sarnt
ab sýna flokknnm af hendi þeirra Walkers:
1. ab akiplb hefbi komib 13, dögnm sibar en jofab var
1 samningnnnm.
2. farareyririnn settnr upp nm V/2 rd. fyrir hvern
fullorbin, beint ofaní skrificgan yngrí samnlng, og
þetta látib úátalib.
3. yflr eba um 40 manns veitt far meb „Queen“ tim-
lram hina ákvebnn tölu.
á. 1 stabin fyrir ab fúlkinn hefbl verib heitib gúbn og
þægilcgu rúmt, þá væri fjöldi manna nú „nm borb",
sem ekkert rúm hefbi þar á mebal konur og börn,
tugnm saman, í anmasta ástandi og rúm þab sem
flokknrinn hefhi bib argasta, ab lopti og umhúnabl.
5. Farangur fnrþegja brotinn og skemmdur.
En hann svarar öllnm áburbí mlnnm mjög stillllega,
og kvab alit mnndí lagast; en jeg lagbi þá of lítinn trún-
ab á orb hans til þess, ab Jeg ljoti á ný tæla6t tíl farar-
innar meb skipi þessn.
}rv[ næst bab jeg fúgetann ab koma meb mjerfram-
á skipib og hlutast til, ab Jeg fengi farangur minn; þvf
svo leist mjer á Walker, or vib skildum, ab vel gat jeg
trúab horiurn til ab halda fyrir mjer farangrínnm. Svo
kvabst jeg og álíta iögreglumeistara bæarins skylt ab hafa
eptirlit á, ab fúlkinn væri eigi stofnab í heilsn- eba lífs-
hættn meb rúmleysi, illu lopti og vondnm um- og ab-
búnabi. jsegar svo fúgetinn kom fram á skipib meb mjer
var engin fyrirstaba gjörb, ab jeg og hinir abrir er frá
hnrfu förinni mættnm ejálflr leita nppl og taka farangnr
okkar, en söknra þess hvernlg öllum farangri var hrúgab
samau, gekk okkur mjög illa ab flnna dút okkar, svo nrb-
um vib ab strita öiln npp úr „kolakassannm" og yflr
mannshæbar háa „skandskiæbningu“ meb handafli okkar;
því enga libveizlu fengum vib hjá skipverjum.
}>egar svo skipib var lanst og lagbi af stab áttum vib
úfundib, sem fúr meb skipinu ýmislegt, sem nam töln-
verbn verbi. En Lambertsen, sem þá var komlnn „um
borb“, lofabi mjer ab annast nm, ab þab kæmi allt út
hingab meb sama sklpinu, er þab kæmi aptur sb sækja
saubina.
J>egar skipib fór um nóttina (hinn 5. ág.) vorn marg-
ar konnr, sem okkert rúm gáto fengib, og þar á mebai
2 meb slnn hvítvobunginn hver; og karlmenn kvábust eigi
þola ab vera nibri f „kolakassannm" noma litla stund f senn,
fyrir því óþolandi gufubabi, er þar var, og eins var fyrir
okknr, sem vornm ab leita ab farangrinum. ab okknr
fannst þar úlífls lopt, og svo ranti af okknr svitinn, sem
vlb værtim í svitababi, og þoldi Jeg þú aldrei ab vera þar
nibri 5 mínútnm lengnr f senn.
Svona var ástandíb á „Qneen“ og allar abfarfr vib
hinn norblenzka vestnrfara flokk, sem nú hefl jeg lýst.
Auk þsss, ab jeg hjet þoim Walker og Lambertson
þvf ab skllrrabi, ab akfra opíuborloga frá allrl abferb
þelrra einkum Waikers, við vestnrfara, þá áleit jeg mjer
slbferbislega skylt ab gjöra þab, til varúbar þsim lönd-
um mfnum, sem síbar knrina vilja loyta af iandl bnrt, og
vona jeg þeir varist ab taka sjer far á skipi, sem skepn-
ur ern líka fluttar á, einkum ef Englendingar rába þoim.
Herra agent Lamhcrtsen mun flnna sig knúbann til
ab skýra opinberlega frá bvor þeirra hann eba Walker
hafl notib farargjaldsins (2z5 rd.) fyrir þá 10, sem fúrn
meb skipinn urnfram þá 120, sem WaJker kvabst hafa
sclt Lambertsen far fyrir.
Jeg lýsi þvf ab endingn yfir, ab þútt jeg hngsi frain-
vegis til vestnrfarar, mun Jeg ekki taka mjer far meb
Englendingnm. }>ab er líka mitt áiit, ab vjer íslending-
ar ættnm heizt ab koma oss í far á skipnm „bins Norsk-
Ameríkanska dampskipafjolags0 ef vjer viljum komast vest-
ur nm haf tll laridsins frjálsa og gúba, og má vel vera,
ab vjer getnm fengib eitt af skipnm þess tii ab koma
hjer vib, í vesturleib þess, á einni eba fleiri tryggum höín-
nm, ef vjer í tæka tíb pöntnbnm j>ab og værum svo
margir ab fjelagiun þætti tilvinnandi ab gjöra krókinn
til ab taka oss iceb.
Aknreyrl 20. ágúst 1873.
P. MagnÚ88on,
(Absent).
Ný uppástunga um braufa^sameiningn. þab
er vandræ&i til þoss ab vita, um kennidóminn
á landi hjer, hve lítil laun hann hefur og lítinn
verkahring, væri því eigi nær ab stækka bann,
og auka tekjurnar, eins og „Víkverji* segir,
svo klerkalýburinn gæti „neytt braubs í sveita
síns andlitis*, og gjöra því allt latidiö ab ei nu m
efa tveimur prestaköllum, því engum skyidi
detta í hug fyrir þaö, aÖ kristin trú og barna
uppfræöing hyrfi alveg úr landinu fyrir þaö, og
söfnuöirnir tregöaet viö aö greiöa gjöldin nema
aö hálfu leyti?
FRÁSOGUR VILIIJÁLMS FRÆNDA.
(Eptir Illastr. Tid. 2L Feptcmber 1873.)
I.
f kvöld brunum viö lesari góöur á gufu-
skipinu fram hjá Staöarhöföa f Noregi. þaö
ruggar kátan undlr .því, þaö er forátta í sjónum
eptir nýafstaöiö stóryiöur, HafiÖ ymur og dryn-
ur og andvarpar þungan, svo ekki er gott um
aö geta komiat tii væröa.
Ljúktu upp saldyrunum á gufuskipinu, og
líttu útl Tungliö stafar löngum Ijósrákum eptir
þilfarinu ; og sumstaöar er eins og tungiskinið
sje aö fara f feluleik f skuggunum jnuanum
vörupoka, kistur og kúfort. Eidgneistar ðjúga
útfrá svörtu vofunni, sem kölluö er pfpa. þaö
er fjör og eldur í glóandi köriunum þeim, rjett
eins og þeir kæmu neían úr sjálfu vftí, og það
er líka nokkurskonar víti niður í vjelarúminu,
þar sem gufuvjelarinn er svartur eins og paur-
inn sjálfur. „Ilákon Jarl“ klýfur öidurnar meb
heljarafli sínu, enn þær vclta honum aptur í
staöinn á ýmsar hliðar eins og lciksoppi. llafið
beljar alit í kring, og froöukrýndir byigjutopp-
ar dansa, svo langt sem augaÖ eygir, unz hafs-
brúnin afmarkar liiö sýnilega leiksvið þeirra.
þaö gryllir álengdar í Staðarhöfða, eins og dökk-
an bergri8a sem frá alda-ööii hefir staöiö cins
og forvöröur á vesturströnd Noregs; tungliö
hefir f kvöld steypt yfir hann hinni Ijómandi
silfurheklu sinni. Viö brunum áfram suöurept-
ir án afláts og dvaiar, En þaö er svo kalt
vct/arkvöid. Jeg held viö veröura aö láta eal-
dyrnar aptur!
I salninn er bæöi bjart og hlýtt. Farþeg-
arnir í salnum sem eru þrfr verzlunarmenn frá
Hamborg, fjórir ungir flokksforingjar og tveir
háskólastúdentar, sem hafa setiö í jólaboöi heim
f þrándheimi, siyttu sjer stundirnar viö púns
og sjampaní vín. Vilhjálmur frændi situr við
hljóöboröib 3: Fortopiano og leikur iagiö: „þá
Norönrhaf glymur“. En Norðurhafiö sjálft, sem
kvæöin eru umgjörö, ymur og rymur þungan
undir, allt f kringum þennan fljótandi söngva-
sal. Vilhjálmur frændi er glaðvær virkjasmiö-
ur um þrftugsbil, dökkhærður, dökkeygur, góölát-
ur á svipinn og ber ekki þunga áhyggju fyrir
morgundeginum.
Fyrir tólf árura fór hann til Ameríku, þessa
iiins mikla Gyiliniiandsins. Bjóst hann viÖ ab
finna þar eintómt guli og græna skóga. En inn-
an skamms brauzt þar út stríöiö milli Noröur-
rfkjanna og Suðurrikjanna, lenti hann þá f þvf,
og er sagt, hann hafi þar framið ýms hreystiverk.
Sföan hefir hann verib gullgraftarmaður, loö-
skinnakaupmaöur, bóndi, og okkar á milli líka
einskonar greiöasöiumaöur. Nú er hann koir»
inn til baka Liverpdls- og NýkastalaieiÖina til
aö byrja, þar sem hann fyrir 12 árum hætti
viö, nefnilega meö því aö leita sjer atviainu sem
virkjasmiöur heima í gamla Noregi.
Nú fer að hvella í sjampanf korktöppununi