Norðanfari - 29.04.1874, Síða 1

Svnrfut kau penfhtm kostna^
arl<tust; verct drg, 30 arkir
^ rd. 48 sk.y eiustök nr. 8 sk.
*ó7ulaun 7. tivert.
NORÐAMM.
Anglýsingar eru telcnur i blad
td fyt'ir 4 s&. Auer Nna. Vids
aukablöd eru prentud d kotn-
ad hlutadeigenda.
An.
AKUREYRI 29. APRIL 1874.

'— í Norí)anfara 18. febr, þ. á, nr. 7.-8.
Cr greio, sem eegir frá útför Giinnars prófasts
Gunnarssonar. I greininni standa me'al annars
tessi orb: Bþab er hvorltveggja ab minning
tvílfks manns er í sjálfti sjer þess makleg, ab
henni sje rœkilega haldib á lopti, enda höfum
vjer þab fyrir satt, ab þeir sjeu næsta margir,
Eem minnast hans meí> kærleika og miklum sökn-
°í)i“. þessi orB eru svo sönn sem verba má,
1 tilliti til vor, sem þetta ritnm. Vjer söknum
l'ans óumræbilega sárt og höfurn fyllstu orsök
l'l þess, því þegar vjer hlutum hann, sem and-
legan leibtoga, var hann meBal hinna beztu
Gubs gáfna er oss gat hlotnazt, og því varb
hiissir hans oss mjög tilfinnanlegur.
Vjer fmnum oss skylt, ab gefa lesendum
^'Orbanfara stutt yfirlit yfir hans sanna lífsferil
'>ieban hann dvaldi á mebal vor, honum til
verbugs heiburs, en öbrum tii eptirbreytni.
liann var mjög skyldurækinn og vandlátur
vib sjálfan sig í embættisfærslu sinni. Hann
heytti allra krapta sinna, til ab sá liinn góba
Eæbi í hjörtu sóknarbarna sinna, ekki abeins í
kirkjunni, heidur notabi iiann hvert tækifæri til
þess, meb betrandi og fræbandi samræbum og
áminningum. Söfnu?) sinn hvatti liann til kirkju-
tækni; foreldra til barnafræbslu og kristilegs
uppeldis; börnin til aubsveipni og hlýbni; hjón
til sannarlegrar elsku; húsbændur til vorkun-
®emi og umburbarlyndis; hjúin til árvekni og
trúmennsku, og í einn orbi alla til dyggba og
•rtunnkoBta. þá af söfnubinum, sem hann meinti
®6rum fremur færu villir vegar, áminnti hann
t einrúmi, alvarlega og föburlega, og bab þá í
t-iubs nafni, að gæta ab hinum góba vegi; sinni
eilífu sáluhjálp.
Ungmannafræbari var hann flestum framar:
^ann spnrbi börn, ekki ab eins árib um kring,
® messudögum, heldur bobabi hann tii sín, auk
tess, börn af nálægum bæjum til þess ab fræba
tau. Unglinga á hcimili sínu spurbi bann vana-
'ega út úr hverjum húslestri. þab sýnir Ijós-
*ega hve annt honum var um ungmenna fræbsl-
l|na, ab hann stríddi mikið vib, ab fá mebhjálp-
Sfa sína til ab búsvitja fyrripart vetrar, —
Eem tionum ávanst seinasta árið, en sjálfur hús-
vhjabi hann seinnipart vetrar. Hann vaktisjer
* lagi yfir framferbi þeirra barna sem hann
fermdi, þeim fátækari af þeim gaf hann ann-
abhvort Biflíuna eba Nýatestamenntib. Pilta
Eem bann fernuli ávann hann til ab ganga (
^'ndindi. í Saubanessókn stofnabi hann bind-
^'disfjelag og hjelt því vib meban hann var
tar. þab fjelag hefur borib blessunarríka á-
v«xti. Einnig stofnabi hann þar lestrarfjelag,
Eem eigi alllítib jók leslrarfýsn og bóklega
ll'enntun. Hann hvatti hvívetna til samheldni
°8 fjelagsBskapar, og gekk æ á undan þegar til
^iárframlaga kom. í sveitarfjelaginu var ltann
^bragbsmabur, meb ab annast forsorgun og vib-
le>®n fátækra manna, enda ieitubu flestir þurfa-
^enn ásjár hans — einkum í Svalbarbssókn —
c|"8 og hann væri einasti sveitarstjórinn. Hús-
^óndi var hann i bezta iagi og veitti beimili
SÍ»U prýbilega forstöbu, svo þab bar af ílestum
°^um heimilum, ab dugnabi, þrifum og reglu-
, enda átti ltans góbfræga kona, húsfrú
, aj§erbur þorsteinsdóttir, allmikinn þátt í heim-
SEt)órninni meb honum, og var honum evo
'ai»bobin og sambent í öllu , sent bczt mátti
Hann virti og elskabi hana líka ab verb-
Sæikum og var henni elskulegasti mabur.
Llm verkahring prestanna sagbi síra Gunn-

sál
»Fyrst og fremst á presturinn, af öll-
um mætti, ab stunda embætti sitt, þar nærst
sveitastjórnina, og svo heimili sitt“ , enda var
hann fyrirmynd ílestra manna í öllu þessu. En
hann ljet sjcr þab ekki lynda, heldur kepptist
hvívetna vib, og lagbi opt mjög hart á sig, til
þess ab láta sem mest gott af sjer leiba. í
því skini fjekkst hann töluvert vib hömöopatisk-
ar lækningar, setn mórgum urbu ab góbu; í því
skini hjelt hann opt pilta til menntunar í ýms-
nm nyfsömum fróbleik; í þvf skini gekkst hann
fyrir margskonar gagnlegum fjelagsskap; í því
skini samdi hann margar ritgjörbir, sem allar
mibubu til einhverra framfara, andlegra eba
líkamlegra ; í því skini stundabi hann töluvert,
á seinni árum ljóbmælagjörb, helzt andlegs
efnis, þau munu bera Ijósan vott um hans góta
hjarta , fögru hugsanir, gáfur og vandvirkni.
þegar vinir hans rjebu honum tii ab vægja sjer
heilsunnar vegna, sagbi hann: »þab skal vera
mitt mark og mib, ab reyna tii ab verja vel
þeim tíma, sem mjer er ljentur, hvortsemhann
verbur langur eba stuttur“ enda Ijet hann hvorki
apturhalds tal vorkunlátra vina, nje höfubveiki
sjálfs sín, sem hann þjábist stöbugt af, aptra
sjer frá sínum óþreytandi kappsmunum. þab
var líka ótrúlega mikib, sem hann afkastabi.
Vinnutíminn var stuttur, en dagsverkib mikib.
I fáum orbunt má segja, ab meban hann dvaldi
hjer á mebal vor, hafi iíf hans verib lifandi á-
hugi, óþreytt starfsemi og brennandi kærleikur.
Mótlæti sitt, 5 barna miesir, þung og lang-
söm veikindi konu sinnar, auk höfub veiki
sjálfs hans, bar hann meb frábærri þolinmæbi
og undirgefni undir Drottins vilja.
Gáfur síra Gunnars sál. voru mikiar og
fjölhæfar, vibmótib einkar blítt og ástúblegt,
framferbib hib eptirbreytnis verbasta
Sæll er sá sóknar prestur, sem neytir allra
krapta sinna til ab efla andlega og Ifkamlega
heill safnaba sinna og almennings heillir eins og
hann, og ávinna sjer um leib elsku og virbingu
safnaðanna eins og hann. Og sæll er sá söfn-
ubur, sem öblast eins árvakrann og ástríkann
leibtoga og fræbara eins og Itann. Já sælir vær-
um vjer ef vjer gætum haft hann til fyrirmynd-
ar f allri vorri breytni.
Biessub sje minning hans; hún lifir meb
þungutn trega og sárum söknubi í hjörtum inn-
búa Saubanesa- og Svalbarbssókna.
Ritab í marztnánubi 1874.
FORNKAþÓLSK HREIFING Á þÝZKALANDI.
þab eru fá mál, er liggja órábin fyrir
þjóburn Norburálfunnar, eins merkileg og þýb-
ingar mikil, eins og málib miili Páfa og hinna
svonefndu Forn-kaþólsku manna (die Alt-Ka-
tholiken) á þýzkalandi. þessir menn eru þab,
sem neita hlýbni vib setningar páfa og hinnar
rómversku páfahirbar, sem ekki stybjast vib
heilaga ritingu ebur samhljóba sögusögn kirkj-
unnar. Sú hreifing er varb ab alvarlegri mót-
stöbu vib Róm árib 1870, og nú hefir dregib
saman svo fjöimenna söfnuti á þýzkalandi, að
þeir hafa kjörib sjer biskup, J. H. Reinkens,
og samib sjer kirkulega stjórnarskipun sam-
kvæmt þeirri er gekk f kirkjunni á ltinum fyrstu
öldum ltennar, er ekki eins nng, eins og margir
kunna ab ætla. Menn höfbu lengi horft á
þýzkalandi syrgjandi augum á atfarir Rómaborg-
ar, ábur enn Vatikanfundurinn, 1870, gjörbi
þab ab sáluhjálplegu trúaratribi, ab páfanurn f
Róm gæti ekki yfirsjezt í úrskurbum um trúar-
og sibalærdóma og ab hann væri alsherjar cin-
— 47 —
valdur biskup allrar kitkjunnar. Margir lærbir
menn í gubfræbi, sagnafræbi, heimspeki, og kirkj-
urjetti höfbu iengi sjeb, ab stefna Rómaborgar
var ab bæla nibur alla menntun, frjálsa hugs-
un og ransókn, og hib lögheimilaba frelsi bisk-
upanna í stjórn umdæma sinna. Alt mibati ab
því, ab sópa brottu öllum þjóblegum einkenn-
um kirknanna, og setja upp takmarkalaust páfa-
einveldi, er öllu rjebi eptir eigin höfði inn á
vib í kirkjunni og út á vib í mannfjelaginu.
Vísindamenn þýzkalands ransökubu söguna, gub-
fræbina, lögin, og birti þannig æ hetur yfir
máli kirkjunnar, um leib og sannfæring manna
nábi æ meiri festu og korast til æ skýrari vissu
um þab hve hraparlega fáfræbi og órábvendni
Jesúíta dróg Róm af skeiti. Menn bibu þó og
vonutu, en unnu kappsamlega til ab vera vib-
búnir, hvenær er hinn Ijósi dagur kynni ab
renna á dimman himin Rómaborgar, ab páfahirb-
in kynni ab láta tilleibast, at færa endurbætur
inn í stjórn og trúarlöggjöf kaþólskrar kirkju.
Árib 1863 komu ýmsir Iærbir kaþolskir fræti-
menn saman á fund í Miinchen og lýstu yfir
þessu áformi sínu. En páfahirbin varb fljót til
vibbragbs og fjekk því komib fram fyrir tilstyrk
Jesúfta og biskupa, at ekki varb tækt ab halda
fleiri slíka fundi ab sinni. þar næst kom út
Syllabus páfa, er banfærti alla ransókn ó-
heimiiaba frá Róm. Síban fór ab brydda 6
kirkjuþings hreifingu í Róra, og meb tímanum
var stefnt til þings þessa. Stefndi nú páfi einn
og spurti engan stjórnanda ab; þvert ofan í
venju hinna fornú kirkjufunda. Arib 1870,
komu út tvö merkileg skjöl, sama daginn, 18.
julí, annab frá keisara Napoleoni III, er sagbi
þjóbverjum ófrib á hendur, og er þab skjal út-
rætt at sinni; hitt frá páfa -Piusi IX, er sagbi
kirkjunni þá nýúng, ab hann væri einvaldnr
alsherjarbiskup kaþólskra kirkju í öllum heimi,
og ab úrskurbur hans frá embættisstóli væri al-
gildur gublegur sannleikur, því ab páfa gæti ekki
yfirsjezt — hann væri ósbjátla (?) infaiiibilis.
þessu skyldu menn trúa ; ella hlytu þeir at bíba
tjón á sálu sinni. þetta skjal er enn óútræft;
en vonandi og bibjandi er ab umrætan um þat
verbi ekki eius hávær, eins og hún varb ura
liitt skjalib, ab blek þeirra er ritast á verbi ekki
eins rautt og hinna var. Móti þessari sáluhjálp-
iegri iærdórassetningu höfbu fjöldamargir bisk-
upar svarizt ábur enn Vatikan fundurinn kom
saman. Margir mótmæltu henni á fundinum;
en páfi og jesúítar hans bundu hana eigi ab
síbur á samvizkur ens trúata beims, og þá fjellu
biskupar frá hver um annan þveran, og hafa
þeir met hugleysi sfnu unnib páfa enn óþarfara
verk, en þó þeir heftu stabib vib orb og eiba.
Lauslyndi þeirra hefur fært meb sjer sibfertis-
legt los og virbingarleysi fyrir sannleikanum og
ótryggb vib trú sína; þat hefur runnib inn f
iíf safnabanna og verbur sáendum sjálfum ab
öllura líkura óþarft á endanum. Fimm vikum
eptir at brjef páfa kom út, komu saman ýms-
ir lærbir gubfræbingar kaþólskir í Nurnberg, og
og mebal þeirra voru biskup Reinkens, er þá
var professor, professor Sehulte, binn lærbasti
kirkjulögfræcingur f Norburálfunni, professor
Frederich, er ritab hefir merka dagbók á kitkju-
fundinm í Róm, Ðöllinger, hinn mikli kirkju-
sögu ritari o. m. fl. og bundust fastmælum um
ab inótmæla brjefi páfa. þeir birtu þá á prenti
mótmæli sín. Síban hefir hreifing þessi haldið
fram föstum og fljótum fetum. Atal stefna
hennar er þctta : »Vjer vonum á, og berjust-
um fyrir cndur-einingu kristiunar kirkju. Vjer