Norðanfari - 29.04.1874, Blaðsíða 2

48
jíílura hreinskilnislega, aii engin ein grein
kirkjtinnar liefur fengib ab einkarjeiti eign sann-
leikans. {retia er ktefna vor. Enn grundvöll-
urinn er ritningin og sú kirkjnlega sögneögn er
styist vib ritninguna“.
þegar rúmt ár var iibii frá því fjrst afi
hreifingin hófst , áttu Forn-kaþúlskir fund í
Miinchen (22. sept. 1871) urn þab, af) fá sjeb
söfnuiunum fyrir prestum; voru þá gýörbar
bráfabyrgfar rábstafanir er fylgt skyldi þangaf)
til sjefi yrfi hvort hreifingunni yxi þaf) afl af)
reglulegir safnafir myndufust. Nú eru safn-
afiirnir örbnir 85 af) tölu í hinu þýzka keisara-
dæmi einungis, 27 í Baden , 33 í Bayern, 2 í
Hessen, 22 í Prússlandi, 1 í Birkenfeld. f
þessum söfnufum cru 50,000 nöfn innfærf) í
sálna registrin ; aö auk miklu fleiri sem heyra
þessum söfnubum tii, en hafa ekki látib færa
nöfn sín til bóka. þann 4. júní í sumar vígfi
biskupinn af Deventer í Hollandi professor Joseph
Hubert Eeinkens til biskups yfir hina forn-
kaþólsku hjörí) í þýzkalandi. Hann hefir verib
viburkenndur af stjórn keisaradæmisins, en páf-
inn hefir lýst hvínandi banni yfir honum. þessu
banni hefir biskup Reinkens svarafi í brjefi seni
hjer fer á eptir, cr vjer ætlum a& lesendum
vorum þyki merkilegt ab mörgu leyti.
Ilirtisbrjef frá biskupi Reinkens gegn um-
burfaibrjefi (Encyelica) Piusar páfa IX, dag-
settu 21. nóv. 1873.
Prestum og leikmönnum hins þýzka ríkis
er 8löbugir standa í hinni gömlu kaþólsku trú
sendir Jóscph Uubert Reinkens kvefiju í Drottni.
Mjer hefir vcrifi gjört kunnugt ab margir
þeirra er halda fast vib trú fef ranna vænti þess,
ab jeg svari, af hálfu embættis míns, umburbar-
brjefi hins rómveiska páfa, Píusar IX, dagsettu
21. nóv. þ á. þetta gjöri jeg nú, þó jeg hafi
ástæbu til ab ætla ab allir alvarlega hngsandi
kaþólskir menn muni þegar hafa fest dóm sinn
yfir brjefib, án þess ab þurfa fræbslu minnar.
Enn jeg vil einungis votta fyrir öldum og <5-
bornum, hvab sannir kaþólskir menn huggsa ura
umburbarbrjef er öldungur á páfastóli hefir sett
saman, og þá niburstöbu er hann hefir komizt
ab eptir ab hafa stjórnab sem páfa-konungur í
meira enn tuttugu og sjö ár.
Eptir játningu Piusar í umburbatbrjefi þeesu
(Etsi multa1) er niturslaban þessi: fyrst og
fremst hefir páfinn glatab ab eilífu kirkjuríkinu
— konungsríki sínu þessa heims — og þab er
óhætt ab bæta þeirri skýrandi atbugasemd þar
vib, ab hann hefir glatab því fyrir pólitisk sjálf-
skaparvíti stjórnar sinnar, er befir tekib fram
hina sönnu eblislýsingu sína í orbunum Non
possumus. í öbru lagi vottar játning Píusar
ab kirkjunni blæfi úr þúsund undum; hún sje
hvervetna særb og sárt haldin, svo ab hún hlyti
að deyja ef ódaublegleiki væri ckki ebli hennar.
Páfinn byrjar umburbarbrjef sitt meb kvart-
an yfir því ab þab hafi verib örlög sín frá því
hann fyrst hófst í páfadæmi, ab þola marga
mæbu og beiskjufullt andstreymi, og hafi hann
opt tekib fram í umburbarbrjefum sínum hin
ýmsu drög til þessa; enn svo er ab sjá, sem
hann hafi aldrei þekkt þá rótina er næst lá og
var hin fyrsta allra. Staba Piusar og vald hef-
ir verib óttaiega ábyrgbarmikil, og hinn vold-
ugasti mebal manna mætti vel bifa fyrir mikil-
leik sínum og spvrja sjálfan titrandi er eyrnd-
in gekk í garb: Hefir rnjcr þá sjálfum hvergi
yfirsjest og hvílir ekki á mjer einu sinni skuggi
sektar fyrir þab scm orbib cr? Reyndar vibur-
kennir Píus IX í almennum orbuni í öllum urn-
burbarbrjefum sínum ab liann sje þess óverb-
ugur ab vera jarl Gubs (Nos —; licet immeren-
te8)l enn í hvert eitt Bkipti, er hann harmar
vanheilsu og þjáningar kirkjunnar, hverfir hann
utn persónu sína geisladýrb gublegs sannleika
og rjettlætis er engínn má ab komast, og mæl-
ir vib þá er hann á í höggí vib eins og allt af
Ijeki á (ungu hans þessi orb: #IIver af yfur
getnr sannab upp á mig nokkra synd?“
Abal rót ailrar heimsins eytndar telur páf-
inn Múrmanna fjelögin, hvort sera þau
kunni ab lieita þessu nafni eba öbrum. sUr
þessum fjelögum“, segir hann, „mytidast sam-
kunda djöfulsins, er æfir herskara síná gégn
kirkjunni, breibir út blæjur sínar og ræbst á
hana“. því meira sem menn þekkja af menntun
og menningu ríkjanna nú á dögum og þeim öfl-
um er þar undir búa, þess fremur inega menn
verba undran lostnír ab heyra slík orb af munni
hans sem er höfub svo mikillar kirkju.
Nú skal þá skoba einstakar kvartanir um-
burbarbrjefsins — þó ekki nema nokkurn hluta
þeirra, þvf til þess ab lirekja þær allar, þó í
stuttu máli væri gjört, þyrftu menn ab rita iieii-
ar bækur.
Fyrst lýsir páfi birini ítölsku stjórn og seg-
ir ab í henni sitji menn „er fyrirlíti rjettinnog
sje fjendur trúarinnar4, og síban kvartar hann
þunglega yfir afnámi klaustranna er hann sjálf-
ttr hatbi sagt fyrir skömmu ab sættu ofsóknum
vegna synda sinna. Rlcb þessari kvörtun fara
orb, er ætlast er til ab æsi kaþólska menn í öll-
um löndum gegn konungi Ítaiíu og hleypi upp
í þeim loga krossfararlöngunar til þess að end-
nrvinna páfanum kii kjuríkib :“ Með bölvnbu
vjelræbi draga menn oss úr höndum smátt og
smátt þá hjálpandi herskara og þau verkfæri,
er gjöra oss þab unnt, ab stjórna og leiðbcina
hinni almennu kirkju, þab má því vcra öll-
um nægiiega Ijóst hversu fjarri farib er eann-
lcikanum er menn halda því fram , ab frelsi
hins rómv. páfa til ab framkvæma hib andlega
embætti siit og þær athafnir er snerta hinn
kaþólska jarbar-hring sje í engtt rýrt vib þab
a& borgin (Róm) hefir verib hrifin oss úr hönd-
um. Enda veríur þab og aubsýnna meb degi
hverjum meb hvab miklum sanni, og meb hvab
miklum rjetti vjer höfura svo opt skýrlega og
slioiinort tekiö fram a6 hins kirkjuránslega hrifs-
an vors veraldlega valds hafi einkum þann til-
gang ab brjóla niður vald og starfsemi hins
kirkjulega yfirherradæmis páfans, og, ab lok-
um, ef unnt væri, ab cyba hinni kaþólsku trú
alveg“. Enn hjer má nú líta öbru auga á mál-
ib. Páfiiin kvartar yfir því ab hann geti ckki
stjórnab hinni almennu kirkju án þeirra hjálpar-
herskara og verkfæra (præsidia et instrumenta)
er munklífib tjái honurn. Páfi hefir hjer vissu-
lega rjett ab mæla, er Iitib er til þess hvernig
þessi stjdrn er á sig komin , einkurn hvernig
hirb páfa hefir verib skipub síban kirkjufund-
urinn var haldinn í Trent. Enn þab leibir af
sjálfu sjer, ab cngin brýn naubsyn getur verib
til þess, ab stjórna liinni almcnnu kirkju á
þenna liátt og fyrir fulltingi eins allsberjarbisk-
ups, því væri þab, þá befbi Jesús Kristur ann-
abhvort sjálfur stofnab munkalífis-kirkjustjórn
eba látib postulana gjöra þab. Enn nú er öllum
kunnugt ab hann, (Jesús Kristur) hefir stofnab
eitt forstöbumanns-embætti, er í postullegu kirkj-
unni þróabist svo út á vib, ab úr því myndað-
ist klerkavald (Ilierarchie), sem í eru byskupar,
prestar og djáknar. þessa stofnan telur kirkju-
fundurinn í Trent eina guðlegs uppruna, og
segir: Segi nokkur ab ckki sje til í binni ka-
þólsktt kirkju klerkavald af Gubi til sett er
biskupar , prestar og djáknar myndi, sá sje
banns sekur. (Sess. 23. can. b ) Nú nefna
menn þetta klerkavakl Bbeimsklerkastjett“ (Welt-
derus). Út þrjár fyrstu aldirnar, þ. e. út guil-
öld heimsendurnýjuiigarinnar fyrir kirkju Gubs
var engin munkalífisklerkastjett til. Klaustr-
in á 3. og 4. öld voru þar ab auki leik-
m a n n n asöfnubir, uxu á ebiilegan hátt út úr
lífi tímans eins og þab var þá, og þab var ekki
fyrri enn síbur, ab marinlegt hyggjuvit umskap-
abi þau í grútrarstab andlegrar munkalílis-
gtjetiar. (Framh. síbar).
PRESTAEKLAN.
þrátt fyrir þab þó ReyUjavíkurskóli httfi
vcrib fjölskipabur nú um næstlibin 10 ár, sýs*
ist lítib ætla ab bætast úr prestaeklunni, scni á
var komin, þar sem fjöldi'af braufum, og þa&
sumt mebalbraub standa aiitaf óveitt. Margif
stúdentar hafa ab vísu útskrifast núna seinusfi1
árin , en þeir hafa eigi nærri allir viljab vei'ts
prestar Hvað ti! þess kemur getnm vjer eig’1
sagt meb vissu, en það erum vjer sannfær&if
um, af samtali vib suma þeirra, ab þeir hvork'
Iiafa mikla tiltíiuiing fyrir hinni prestslegu stöbu,
nje þykir hdn ábatavænleg á liiiium rýrari
braubunum. En álíti þeir hana hvorki ánægjU'
lega nje ábatasama, þá er engin fur&a, þó þeií
leiti ab öbrum vegum, sem þeir bera meira trausí
til; því á fáum þeirra höfum vjeijheyrt, ab þeif
þykist nokkuð skuldbundnir þjób sinni fyrir þab,
sem þeir hafa ab mestu notib menntunar á lienn-
ar kostnab.
þegsi vibvarandi prestaekla hefur ab lík'
indum knúð klerkaþingib eba klerkaþingsnefnd'
ina næstlitib sumar, eptir þvf sem vjer höfuö1
lieyrt, til ab skrifa öllum prófnstum á landin11
og bibja þá ab balda aimenna prestafundi í vor,
til ab komast ab einbverri niburstöbu á , hvcr
braub mundi mega leggja nibur og sameina vib
önnur, hvar aftaka kirkjur, eba þá fsera þær
til o, s. frv. Vjer óskum og vonum, ab presta-
fundir þessir fari sem varlegast í þetta mál, og
gæti nú Bekki einungis a& sínu gagni“ Iieldiir
ab hinu, hvort braubasameiningar geti átt víb
þar, sem helzt þyrfti ab bæta hin rýru braub-
in; iivort þær eru yfir höfuð tiltækiiegar, eba
þá kristilegar. Vjer vonum líka, ab sumum af
prcstum vorum sje kunnugt, ef þeir stinga hcnd'
inni í sinn eiginn barm , ab á þriggja kirkna
braubunuin hafa messur einatt or&ib sjaldfengn-
ar núna á seinni árum, einkum á veturna, þeg'
ar helzti tíminn er fyrir þá ab fræba ungdóffl'
inn, því það mun ekki vera dæmalaust, að libib
hafi 11—14 helgidagar & niiiit hjá sumu111
þeirra, enda er þar heldur farib að bera á,
barnauppfræbingin sje eigi í góbu lagi. þa®
vir&ist því liggja í augum uppi, a& sameiningat
brau&a sjeu eigi þab rá&ið , sem ætti ab taka,
til þess ab afstýra pres'askortinum, og vjer ætl-
um ab ekkert liggi á algjörbum brau&asameifi'
ingum enn þá, því alltaf fást nábúaprestarnir til
að þjóna prestslausu braubunum í bráð, þaf
sem þab er annars vinnandi verk. þeir erfi
fæstir svo skyni skroppnir, að þeir sjái ekki ab
þeir fái nokkrar messttr vel borgaðar, meb Öll'
um tekjum brau&anna. En allt fyrir þab cí
hin brýnasta naubsyn, ab málinu sje alvarlegur
gaumur gefin, og rýr&arbrau&in svo bætt, ab ^
þau fáist prestar sem allra fyrst, því presta'
efnin eru þó alltaf til, þó þau sjeu nú eigi cin3
smálát og ábur. Vjer segjum þab þuifi ®b
bæta rýrbarbraubin, en þa& er ekki af því, ab
þau bafi rýrnað, eba sjeu nú orbin ófærari
ab veita prestunum sæmilegt uppeldi en þal1
voru ábur. þvort á móti eru tekjur þeirra orbfi'
ar töluvert drjúgari, er hib síbasta braubamat
sýnir, einkum síban verblagsskráin hækkaði 81,0
mikib, eins og nú erorbib. En notabezta tekju'
grein þeirra er leigulaus bújörb; víbast ein m6*1
þeiin beztu í sóknunum, og hún getur jafnve! clP'
8Öinul koinið fótum undir veltnegun þeirra, ef Þe,r
kunna meb ab fara. þab er líka orbib margsatfi1^
af reynslunni, a& töluverðar tekjur liafa rey|lS*
mjög ódrjúgar þegar presturinn hefir verib
inn til búskapar, og svo nittn lengst ver&a. Pruöt
ar vorir þurfa því enn eins og ábur, ab bu^s*
um, og stunda bú sín, og vjer getum pigi 8jc^’
ab þeim sje minnkun ab ganga nokkub ab st°'
uin, meban þeir eru ungir, einkutn uro tlC^.
annatímann, svo þessi arbsaniasti árstíroi vel^
af þeim og fólki þeirra notabur tneb lag1
• " (Jlll
fyrirsjón, eins og hjá bændunum; þannig gj°'
margir af hintim fyrri prcstum, og Bttindubu P
embætti sín meb heibri og sóma. Vjer Ketl“,
heldur ekki sjeb, a& þetta dragi þá meira
1) Brjelií) byrjar með þessum or&um.