Norðanfari - 11.08.1874, Qupperneq 1

1
Ser,diir kaupenrfum kostiuid-
ailaust; veid áfg. 30 arkir
48 skemstök nr• 8 sk'
*<dula
un 7, hvert.
I0RÐMEAM.
Auglýsingar eru teknar i blad^
id fyrir 4 sk, hver lina, Vid-
auh ablöd eru prentud d kosii*
ad hluiadeigenda,
AR.
AKUBEYRI 11. ÁGÚST 1874.
ek|S[
t
þorsteiim Pálsson.
prestur að Ilálsi
fæddur 1806 dáiun 1873.
Fagurt var í Fnjóskadal,
fagurlimi skrýddur blómi,
fossar kvábu furbu hljómi
fornum inn í hamrasal;
sólin glöbum geisla sló
grsena hlíð og völlinn yfir,
þar sem áin alltaf lifir,
og sjer þeytir út f sjó.
Nú er æsku yndis tí&
orpin feig&ar myrku djúpi;
faliB dimmum hryggBar hjúpi
húsiB góba, ástiu hlíB;
æfinnar í óðum straum
ckkert stendur vih nje bííur,
alit er svipur einn, sem lítur,
hverful uiynd í heimsins drauin.
Eptir langa æfistund
einnig hlauziu, vinur, friíinn —
þú ert burtn líka lihinn
líkt og allt á manna grund;
höndin stirnuB, hjartab kalt —■
hvert er Iífifc burtu farifc?
þetta spursmál þarf ei svarib,
þab er fyrirhugab allt.
1 >
Lífsins vinna þín var þörf,
þat) um landib spurbist ví&a;
fyrir marga fjekkstu’ afc strí&a
fram vifc dautans sólarhvörf.
Hjalparsama höndin þín
hresti veika, studdi auma,
ger&i Ijósa dapra drauma;
af því minning endurskín.
i -
Jafnt meíi lipri læknis hönd
linafc fjekkstu kvölum sárum,
sem þú eyddir sorgar tárum,
sæla ger&ir breida önd.
fú varst Herrans hetja trú,
helgra orta þjónninn frífci,
lengi hans þú stófcst í strífci;
styrki hann þig á binrni nú.
þín var hæg og hógvær lund,
skemmtinn bæfci og skörp a& greina
skugga lífs og birtu hreina
gófcri opt á glefcistund.
þú varst hvass og hýr í senn,
þú varst gestrisinn og gófcúr,
gladdir hvern sem elgin brófcur,
þetta vita margir nrenn.
Hvíldu nú í herrans von,
djúpt á befci dautans rósa
dregnum blæju noríurljósa,
Isafoldar cigirrn son!
Og frá bláum himins bring
horfi nifcur á þitt leifci
stjarnan björt úr hárri hei&i,
heilög frelsis áminning.
Mefcal sona mófcurlands
mun þitt nafn mefc gyltum stöfum
Ijóma yfir gleyrndum gröfum
sveipafc fögrum sigurkrans.
Og af þinnar frægfcar frjett
fágafc skal þafc iengi standa
og yfir skína öldum landa
af ókunnugri hendi sett.
B. Gröndal.
Úr brjefi a& austan d. 15. júlí 1874.
— ,,þa& er sannarlegt gletiefni, hvafc mikifc
líf er afc færaat nú í þjófc vora. Jafnvei þeir,
Sern daufcir hafa verifc alla sína æfi í hugsunar-
'eysi utn land sitt, tungu og þjófcerni, eru nú
hrifnir af þessu vifc þetta þúsundára afmæli
bjófcarinnar og þafc er bezta þjúfchátífcin, a&
a 11 ir, hvert sem þeir eru voidugir efca vesal-
finni til þjúfcernis síns og þafc mefc lífi og
glefci, því þetta er ura leifc vottur um nreiri
hióttöku en áfcur fyrir framförum, í þessu get-
**r sjest vísir til mikllla ávaxla framaldarinuar.
^ljer finnst eins og nýtt tímabil sje nú afc byrja
* sögu íslands, ekki svo sjerstaklega efca eink-
^filega vegna stjórnarbótarinnar efca komu kon-
^ögsins til landsins, þótt þetta hvorttveggja,
e’tikum hifc fyrra sje mikillar þýfcingar og mik-
''la áhrifa á þesssum rniklu tímamótum, heldur
'egna hins innra líís, sem nú flýtur fram af
djúpi þjófcarinnar allrar. Hifc íbúandi (efca
^glega, det Subjective í þjófcinni gjörir
^'eytingu og nýtt tímabil (Epocke), vona jeg,
eliki hitt, efca langt um sífcur þafc, sem er afc-
k(»tii& efca utanafc (de t Ob j ec t i v e). Af þessu
V*1 jeg draga þá ályktun afc framfaravonin sje
yggfc á föstunr og gófcum grundvelli, sem er
tjófc
l‘lfi
ernifc sjáift, þjófcarhugsunin sjálf, þjófcar-
‘Oningin sjálf, almenningsálitifc; þafc er
almennt afc mjer finnst álit manna a& nú sje
þjófcin frjáls, ekki svo a& eins vegna stjórn-
arbótar heldur þjófcernistilfinningar: þafc ligg-
ur í anda og einkenni binnar íslenzku þjófcar,
þegar hún gætir sín, því andinnlifir æ
hinn sami, þafc er yfir höfufc efcli íslendinga
aö vera nægjusamir og una glafcir vi fc sitt,
því hafa þeir verifc svo elskir a& þjófcerni sínu
og landi. Á seinustu árum hafa skafcvænar
útflutninga kenningar og dæmi þó nokkufc veikt
hjá mörgum þessa gagnlegu fastheldni, serrr Ís-
lendingum er sjálfsagt holl 0g naufcsyrileg, þar
sem hún yfirhöfufc er bygg& á ættjarfcarást og er
þjófcareinkeuni, svo a& fyrir þessar sakir tekur
nú þjófcin einmitt tveim höndum móti ölluþjófc-
legu, er til framfara heyrir og allri innlendri
menutun, ef rjett er álítifc 0g rjett verfcur a fc-
farifc. En umbæturnar koma sarnt smátt
og smátt, en enginn hugsi, a& vjer gjörutn
neitt stökk allt í einu. Sígandi lukka er bezt.
Róm var ekki byggfc á einum degi, Jeg sagfci
yfcur, afc mjer heffci líkafc einkar vel'tillagifc
(neutr.) um þjófcbindindifc og ásetningana og á-
lít jeg afc hinir álirifamestu þjófcvinir ættu a&
stufcla til þvílíkra stórra og heilsusamlegra fyr»
irtækja, sem beita mega velferfcarmál landsins;
en þafc er til lítils, fyrir smámennin a& taka
afc sjer stór fyrirtæki, þótt gófc og fögur sja í
~ 93 —
M 41,—4g.
sjálfu sjer; þau geía ekki valdifc nema svo sem
einu minnsta horninu. Hina sterkustu má ekki
vanta, þegar valda þarf mjög þungu og bera þafc.
Já — fyrst jeg er a& skrifa yfcur sem því-
líkur þvílíkum, þá get jeg ekki stillt mig um
afc minnast á hifc merkilega, ef ekki hifc merki-
legasta mál, sem vjer Islendingar höfum nú á
prjónunum en þaö er p rest s þ j ónus tum á l-
i&. þafc var gott, afc þetta er nú í mestri
hreifingu og á sem beztum vegi og rætt mefc
sem mestri alúfc þjófchátífcarárifc, en óheppilegt
yrfci þó, ef málinu yrfci ráfcifc offljótt til lykta,
því — hvafc skyldi vandaverk ef eigi slíkt?
Stór sár þurfa mikla græfcslu. Stórfje þarf til
uppbótar fátækum prestaköllum. Og þafc hlýt-
ur afc fást. En hvar fæst þafc? Ekki nema
mefc mestu varúfc af nifcurlögfcum prestaköllum
og kirkjum; því fækkun presta og kirkna eflir
ekki kristinddm, nema ef hugsast kynni á stöku
stafc vegna vondrar naufcsynjar. En gófcu braufc-
in í landinu þau geta mifclafc til samans stór-
mikiu fje og í þessum tillögnm finnst mjer
menn mætiu vera djarfir, afc eins sjá um aí>
braufcin á eptir verfci vel lífvænleg fyrir hvern
prest sem væri. En — því er þafc ekki gjört
afc beinu tiilagi af prestum og öfcrum a& safna
sjófc í þessurn tilgangi, eins og kom til um-
ræfcu afc eins á Synodus í fyrra, Hjer er
verifc afc ræfca um a& bæta fátæk prestakölf,
ekki fyrir eitt efca tvö ár, heldur marga tugi
ára, já aldir; fullkomin umbót er varla hugs-
anleg á fáum .árum, en bitt getur enginn út-
reiknafc, hvari slíkur sjdfcur gæti aukist, jeg tek
til á hálfri ö.ld, hyafc þá lengur. Og 4- vai*
ekki einmitt á þúsundára afmæli voru bezti
tími iil afc gjöra skörulegt og opinbert tillag
um þennan ómissandi sjófc. Jeg er á því, ef
einhver merkur þjó&vinur vildi gjöra slíkt a&
sinni uppástungu (sínu tilagi), þá fengi þaö
gófcan byr á þessu ári undir eins; jeg tek til
(auk Islendinga) marga þúsunda- og ef til viU
millióna-eigendur, sem heimsækja oss frá út-
löndurn. Skyidi þeim , mörgum þeirra, þykja
mikifc fyrir afc flegja nokkrum dölum (nokkr-
um hundrufcum ?) í þennan gagnlega sjófc, ef
hann heffci verið stofnafcur, í þessa naufcsynlegu
gufcskistu, ef hún heffci verifc sett' til sýnis. Er
ekki iíka hugsanlegt, afc smásjdfcir út um land-
iö vildu gefa til þessa nau&synlega sjófcs,
ef þafc rýmdist saman vifc lög þeirra. Jeg
þykist afc minnsta kosti þekkja 'einn þvílíkau
sjófc og hann ekki lítinn, og þafc er vina-
sjófcur Vindhælinga; og ætti þafc næsta vel víö
fyrir þann sjófc afc styrkja þennan a& meira
efca minna leyti, ef hann skyldi nú vera helzt
geyrasiufje efca afc eins á vöxtum, en honum
ekki varifc í ákvefcnum tilgangi, og þar sem
í Vindhælishrepp er eitt af fatækustu braufcum
landsins, sem nu er prestlaust, þótt ailörfcugt sje.
Afc endingu ámáiga jeg vifc yfcur tillag
mitt um blafcifc ISLANÐ. þegar þjófcbindindi&
er konrifc á og cnginn drepur framar úr hor
vegna gófcra ásetningssamtaka (efca ásetnings-
laga, þá ber landifc íleiri blöfcin. En nú sem
stendur álít jeg varla afc nýjn þjófcbla&i verfci
vifcbætt, því ntgjöldin eru óneitaniega mikil, og
fæstir kaupa nema eitt blafcifc, en líka flestic
ekkert og margir sem ekki kaupa, verfca fegn-
ir afc fá lánafc til aflestrar hjá þeim, sem kaupa.
En blafcifc ISLAND mundi fljúga út, ef þafc á
þjófchátífcinn silgdi undir blæju dáins Norfcanfara,
þjófcólfs efa jafnvel Víkverja, sern nýfarinn er
afc ganga og tala, efnilegur en óþroskafcur.
Nu, menn tala um nýtt þjó&biafc, stofnaö