Norðanfari - 31.08.1874, Blaðsíða 2

kadetfa svcítin frá skipinu Heimdalli, gekk inn
í kiikjuna og var þar kadettum rafcab í 2
rötium írá kdrnum fram a& kirkjudyrum beggja
megin vib göngin, sem konungur vor átti at> ganga.
Nú tór tólkiö afc þyrpast inn í kiikjuna, en hinn nýi
lögieglustjóri Lárus Sreinbjörnsson var sjáifur
vibstaddur og sá meb aítstoí) lögreglumanna um
ab troiningur yrti sem minnstur, og at> allt
færi sem skipulegast. Ejett kl. 10^ beyrtist
lútrablástur fyrir utan kirkjuna og kom nú
Hans Hátign met) mikla sveit manna. Biskup
vor var genginn á undan fram í kirjudyr og
beib þar konungs í fullum biskupsskiúta. Á-
varpabi biskup konunginn nokkrum orfcum, er
hann gekk inn í kirkjuna og tylgdi þar eptir
Hans Liátign inn afc kórrium, en þar gekkkon-
ungur upp i stól þann, er áfcur er getib um,
og fór þá messan fram eins og sagt er, en um
ræfcu biskups og dómkirkjuprestsins finuum vjer
því sífcur ástætu til afc geta hjer, sem vjer von-
um ab þær verfci prentatar sjer í iagi, sem fyrst.
Bátar voru þær bjartnæmar og frætandi sem
vifc var afc búaat, Messan varati f allt afc I3
stund.
Kl. 1 voru íleiri menn kvaddir á konungs-
fund og voru þeir þar sæmdir mefc heiturs-
merkjum, en sitar vonum vjer afc geta sagt f
blafci þessu um öil þau beitursmerki, sem kon-
ungur befur veitt málsmetandi mönnum i til-
efni af þjófchátítinni.
Klukkan 3\ komu menn saman á Aust-
urveili og geugu þar eptir upp á Oskjuhlífc
og inn á svæfci sem þar var rutt. þar var
reistur rætustóll og stje fyrst bæjarfógetinn í
stólinn og mælti sköruglega fyrir minni kou-
ungs. þar e'ptir var mæit fyrir minni Islands
af Halldóri yfirkennara Frifcrikssyni og fyrir
minni JDanmerkur af yíirkennara H. Helgasen.
Á undan og eptir ræfcunum voru sungin fatleg
kvæfci, er skaldin Matihias Jubcumssonog ttein-
grímur Tiiorsteinsson höftuori. K1 7. kom konung-
ur mefc sveit sinni til samkomustafcarins, var bou-
um þegar fagnafc mefc ndklu faguafcarópi og skot-
um. Landfógetinn stje f stóiinn og ávarpafci bann
mefc uokkrum velvöldum orfcum, og kvæti þafc,
eem síra Mattfas baffci ort tii bans, var sungifc.
Konungur þakkafci blífiiega og gat þess, afc
sjer heffci þótt þafc mjög leitt er hann kom
hingafc, afc bann skyldi eigi vera fær í tungu
þeirri, er landsmenn töiutu, binni fornu dönsku
tungu. Stjórnarskrána, er landfógetinn hafíi
getiö um, befti hann gefifc al fúsu geti og f
'! þess, afi bún yrti la-udinu til fuisældar.
lessum orfcum konungs svaraö met) nýum
.agúaöarópum frá maunljóldanum.
þar eptir talati Bfra Mattbías og mintist
Noregs og þjófcar þeirrar, er væri oss néskyld-
ust af öiium norfcurianda þjótum, og sem vjer
heftum lifafc mörg ár í sambandi vifc; en þafc
myndi bezt styfcja til fiamfara voira, ef þetta
band, sem slitib var fyrir 60 árum, gæti aptur
orfcib bundifc, efca þá fijálsar sauigöngur gætu
komifc f stafc þess. Fyrir þetta miuni þakkafci
skáldifc Noidal Rolfsen. Hann kvatst bafa sjefc
í' Borgarfirfci hinn sundurbrotna stein Kjartans
tllafssonar og beyrt söguna um hanu: Bóudi
heffci tekifc steininn, og sett á smifcjuafl sinn,
en nóttina eptir birtist hetjan honum í svefni
og skipafci honum afc láta steininn apturá sinu
stafc. Island — sagfci hann — ætii sjer einnig
„bautastein*, þafc væru hinar gömlu sögur og
varfcveizlau á binni gömlu norrænu tungu, banu
gæti engínn (rá landinu tekifc, og þó eiubverjir
vildu af honum taka efca sjer eigna, þá gætu
þeir þafc ekki, þvi sú þjófc, sem „þennau“ dýr-
grip beffci varfcveitt og ætti bann mefc rjettu,
hvafc hinar gömiu betjusögur snertir, rnundi
heimla eign sina aptur eins ug Kjartan steininu.
Enn fremur bjelt hann líkingunni áfram og
sagfci afc f flestum löndum belfci gengib eins
og nefndur bóndi ætlafci sjer afc gjöra. Ahyggj-
an um bifc tímaniega befbi gei t, ab inenn heifcu
gleymt þvf sem meira væri ívarifc. I strifcinu
fyrir afc koma sjálfum sjer og vildarmönnum
Hínum fram; hetfci slokknafc almenningsandlnn.
þjóbarlífifc heffcu fáir skeytt urn, og því beffci
einnig sagan verifc vanrækt. Isleudingar belfcu
eígi íylgt þessu dæmi. Hjá þeím einum beííi
hifc norræna þjófcerui verifc varfcveitt, þeir heffcu
geymt endutminningu hirina fornu þjófchetja, og
því yrfcu öll norfcuriönd afc líta meö þakklátri
viríingu og ást til hinnar afskekkiu úihaíseyj-
ar, þangafc sem þau heffcu orfcifc afc sækja þær
siigur og þær endurminningar þjófclífsins, sem
nn væru orfcnar hin dýrmæta ljeiagseign allia
5 oorfcurlandaþjófca Dana, Svía, Norímanna og
Islenðiuga. Frá hinum 3 bræfcraþjófcum íslend-
ii'ga kæmu í dag margar brennheitar lukkuósk-
ir bingafc til þúsund árahétífcarinnar. .þærósk-
ufcu ailar, afc Isiendingum mætti mifca sem mest
áíraui og vegna sem bezt og þafc mundi verfca
gvo, því hnm lifcni tími vseri múfcir þess tíma,
eem <»ri í hönd og tryggfc I8|endinga vifc end-
iirminnÍDguna væri hin mesta trygging fyrir afc
landfð mundi eigi slanda f gtafc, I
þar eptir talafci rektor Jón þorkeísson fyr-
ir Svíþjófc, sem eigi sííur enn aírar norfcurianda-
þjófcir heffci stult bókmenntir Islendinga, og
þakkafci afcmíráll Lagerkrans hjer íyrir mefc því
afc mæla einarfclega og sköruglega íyrir minni Is-
iands , sem Óskar konungnr heffci viljafc heifcra mefc
þvi afc senda 2 skip bingafc. Bókavörfur Eiríkur
Magnússon mæiti langt og snjalit erindi á enska
tuneu (yrir minni Ameríkumanna og þakkafci
skáldifc Bayard Taylor lyrir þafc.
Helgi IJelgasen yfirktnnari barnaskólans mælti
fyrir minni lieira Kleins, sem nú væri orfcinn
stjórnarberra Isiands. Ilerra Klein svarafci ab þafc
belfi verifc sjer mikil gleti afc geia mefctekifc á
ísienzkri lófc köllun konurjgs til afc vera ráfcgjaíi
iians í íslenzkuui máium. En sú virfcing, er
Hans Hatign konungurinn lieifci sýnt sjer mefc
því, ab Skipa sig þann e'ina og sjerstaka
ráfcgjafa í ísleuzkum málum, hefti hann áliiifc
afc mundi verfca kröptum sínum ofvaxin , ef
hann eigi treysti á leibbeiningu og öfluga
hjálp alþingis og þjófcarinnar. Enn fremur
sagfci hann afc ráfcgjafi konungs, sem yrfci afc
vera staddur í mikilli fiarlægfc frá landinu,
gæti aldrei orfcifc því svo gagnkunnugur afc
stjórnin gæti farifc vel fram, ef hún æiti ab
vera afc öliu efca mestu leyti hjá ráfcgjafan-
um. Hvergi væri því meiri naufcsyn á afc þjób-
in Ijeti ekki sitt eptir liggja meb tilliti til ab
starfa afc etjdru laudsins en hjer, ognnkib verk
lægi því fyrir þeirn fulltriium þjófcarinnar, er
nú ætlufcu afc taka þatt í löggjafarvaldi og fjár-
rábi landsins. Meb þeirri ósk, ab fuiltrúa þjób-
arinnar skorti hvorki vít nje stillingu til afc
gegna vei og vandlega sínu ætlunarverki, skor-
abi ráfcgjalinn á menn afc taka undir mefc ósk
haus: Lengi lifi alþingi Islendinga.
þar eptir mælti Gísli skólakennari Magnús-
son fyrir nrinni kvenna og nú var konungi
bofcifc inn f tjald, sem hafti veiifc reist handa
bonum og neytii þar nokkurra bressinga og
eptir litla dvöl þar yfirgaf hann aptur þjóbba-
tifcarstafcinn, og fylgdi bouum fagnafcaróp fund-
armanna.
Aliir bæfci útlendir og innlendir hafa lok-
ifc upp einum tnuuni um þafc, afc lnfc mesta yndi
og ánægja heffci verifc afchlýfcaá messurnai hjer.
Eiukum fannst útlendingum ntikifc til uui þafc,
hve söngurinn fór laglega fram. þar á móti
hafa flestir verifc saiudóma um, afc hátffcahaldifc
á Dskjuhlífc hefci eigi verifc svo vel undirbúifc
sem skyldi.
Eu hraparlegur atburbur kastabi sorgar-
skugga á þessa bátífc vura: Til afc skjóta þau
skot, er átti afc mefctaka konung mefc vifc komu
hans á Oskjublífc, voru fengnir 2 meun frá ber-
skipinu Fyilu, og áttu þeir þar ab auki afc standa
fyrir flugeldunum, en skutin voru sjálf eins
konar fiugeldar, er átti afc kasta frá sjer undir
eins og kviknafci í þeim. Annar af þessum
mönnum var foiingi vifc lallbissulifcifc (Overka-
noner) og æffcur afc ineíhöndla tlugelda. Skotin
áttu afc vera 27 og hin lyrstu 6 fóru vel af
hendi, en þegar komib var afc 7, skotinu, gleymdi
sá, setn var mefc foringjanum, í flýtinum. ab
rífa pappírsmiba af skotínu, erátti að taka burt
tii þess ab eigi kviknabi of íljótt f skotinu.
Skotifc rífcur af, mefian bann beidur á því f
bendinni og rífur vinstri htndina, sem hann
iijelt mefc skotinu, af bonum. en bann ber sig
h 1 eyblilega og gefur ekkert kvein frá sjer, en
bleypur sem fijótast tuefc blæfcandi armstúfinn
inn í tjald. þetta sjer foringinn, honum verfc-
ur, eins og von er, bilt vifc, en vill fyrir hvern
mun láta skotin koma eins ótt og reglulega og
sjer heffci verifi skipafc, en sleppir þá einmitt
hinni sömu varúfcarregiu og hinn, og 8 skotifc
tekur einnig af bonuin vinstri bcndina ; en samt
skaut hann þegar ó eptir 9 skotifc og ljet sig
þá fyist ieifca burt. Allir dábust afc því, hve
vel þessir 2 gófcu menii tóku þessu mikla ó-
láni. Ekkert kvein beyrfcist frá þeim fyr en
afc þeir voru komnir svo iangt burtu, afc þeir
gátu eigi truflafc fyrir glefcinni sem var, og
frjettist því seint þessi ógriar fregn. Mönnuiium
var báfcum ekifc til spítalans undir umsjón land-
lækiiisins og hjerafcslæknisins. Daginn eptir
voru ræflarnir sem eptir voru af höndunum skornir
frá handleggjunum og voru læknarnir einkum
hræddir um, afc foringinn, sern er mafcur kom-
inn undir sextugt, mundi eigi lifa þafc af1.
Föstudagsmorguniun 31. júlí skofcafci Hans
Hátign forngripasafnifc á kirkjuloptinu , sifcan
var rifcifc inn afc am og sýndu bæfci konungur
og Valdimar prins son bans sig ágæta reifcuienn.
Kl. 5 borfcafci bann í fyrsta sinn í skólanum
og voru bofcnir þangafi fleiri af hinurn belztu
bæjatbúum og embættismönnum. þarvarborfcafc
á Bilfurdiskum vifc bljóf fæiaslátt, vistir nógar og
vínföug, mælt vel og sköruglega fyrir ininnum
m. m og veilti konuugur á sama hátt binum
helztu innlendum og útlendum mönnum laug-
1) Sífcar hefur frjettst afc hinn sífcarnefndi
hafi dáifc. Rilst.
ardaginn og sunnudaginn og skulum vjer bjer
skýra írá því setn mælt var fyrir minnuto í
hinni sífcustu veizlu, er var hin fjölmennasta.
Allar veizlurnar fóru fram í slóra svefnloptin'b
sem var skreytt flöggum, roynd konunga
meikjuro hans.
Fyrst slófc upp konungur sjálfur og Sa*
þess, afc þafc heffci veiifc sjer sönn ánægja
koma bingafc til hinna kæru þegna sinna ^
hinni eldgömlu Isafold. Daginn áfcur heffc*
stjórnarskrá sú , sem hann lieffi veitt Islandfi
öfclast gildi og mefc þeirri ósk, afc stjórnarskrá'
in mætti byrja nýtt timatal í sögti JandsinS,
tímabil framfara í líkamlegum og andlegV1
efnum, skoiafci konungur á gesti sína afc drekk*
minni Islands. Undír eins og konungnr haf®*
mælt þessi orfc, kváfti skot vifc fra herskipunuö1
á höfninnni, en allír gestir konunas tóku und'r
mefc fagnafarópum þar eptir siófc upp stjórn'
arherra íslands Klein. Hann hefbi eptir all'*
hæstu skipmi tlans Hátignar tekifc afc sjer rafc'
gjafaBtöifin sein stjórnarlierra Islands'og ytfc®
því lyrir hönd íslands afc þakka Hans Hátig"
fyrir minni þafc, er nú var dmkkib Hann yit>'
einkum afc láta huga sinn dvelja vifc stiórna''
skrá þá, sem Hans Hátign hef i veitt þegriui®
sínum & landi þess Engitin gæti belur en han"
sagt, afc Hans Hátign heffci gefifc þessa stjórn-'
arskrá af hinu besta hugarfari til Islarids
af ást til þegna sinna á þessu landi Hafl*
Hátign heffci viljafc , afc stjórnarskráin yrfci land*
og lýfc 8tm farsælust og heillaríkust, og stjórn'
arherrann finndi iivöt til hjer afc lýsa yfir því,
aö væru nokkrir annmarkar á þessari stjórnar-
skrá, þa væiu þeir sjer, og sjer einum a®
kenna. Meb stjómarskránni og meb kornu sinní
til Islands heifi kotningur eins og Ingólfu'
forbum larib landnáms ferb til Islands en eig'
tii afc leggja landiö undir sig meb odd og eggj"
heldur til ab virina ast land.-inaiiua og hjörtu•
Mefc þeirri ósk, afc Hans Hatian konungurinl
fengi aö glefcja sig um rriörg fsrsæl rikisár yti*'
ávoxtum frelsisgjalarinnar, og afc hennar yrö'
neytt mefc hinu sama hugarfari, og bún iiefb*
verifc getin af, skorafci hann á menn afc drekka
minni konungs vors. Landshöfblnginn mælú
þar eptir fyrir minni drotiningarinnar. Hvergí 1
löndum Hans Hátignar hefbi iieimilislifib eifl*
mikla þýfcingu eins og tijer á landi. Samgöng"'
leysib í landinu og hin afskekkta stafa þe®3
gjörir þab, ab okkur vantafci hjer mest allt þa®
sem dragi huga manna erlendis írá husi sínu.
A heimilum sínum huf£u og fongiu Iole»dingaf
hina beztu hvíld epiir vinu dagsins, og hina
beztu uppöifun til nýrra íramkvæmda, en á heini'
ilurium væri mest komib undir því, ab halft
góba húalreyju , og þafc vissum vjer allir, a®
tlennar Hátign drottning vor væri allt þab fyr'
ir Hans Hatign, sem gófc lrúsfreyja gæti verifc,
og afc hún nú meö ahyggjum ijeti huga si»'0
hvarfia yfir hib miltla Úthaf liingab til hiná
elskafa húsbórida síns. Hunn óskafci, ab einá
og Hans Haiign lieffci byrjafc þessa ferfc farssel'
lega, þannig mætti lianu einnig enda hana vel,
svo afc fundur hennai iiatignar og bans g®1'
orfcifc sannur glefcilundur. Eptir ab konunguf
halfci þakkafc fyrir þetta minni, mælti Tryggv'
Gunnar.'Son á íslenzku fyrir minni prins Valdi'
mars sem hef< i fylgt föfcur sínum liingab
biskupinn fyrir minni allra hinna koriunglet!u
barna Konungur þakkafci og gat þess, ab ^
skyldi ab miniista kosli vera ávoxturinn af fef®
sinni hingab, ab hann skyldi láta sier annt uf>
ab hinuui konunglegu börnum yrbi kennd Iá'
lenzka, og afc bans konunulega tign konuug6'
elnifc, ef liann kæmi bingab gæti betur, en ko"'
ungurinn hefbi getab gert, skilib landsmenn 0%
gert sig skiljanlegan fyrir þeim . Loksiní
talafci landlæknirinn lyrir Ðanmnrku. Konung"*
þakkafci fyrir hönd liinna dönsku þegna sii"'3
og tók fram, afc hann væri sannfærfcur um, "
hinir dönsku bræfcur vorir dveldu nú mefc bo(
um og hjörtum sínum tnefal vor. ,
Mánudaginn 3. dag ágústmánafcar kl> ,
byrjafci konungur, iriefc sveit sinni, ferb sitis u
Reykjavík til þingvaila og Geysis. eigi
afcrir mefc bonuru úr Reyiavík en landsh^
inginn H. Finsen og landlæknirinn J. Hjal'"
Vefrifc var gott alla ieKina, en eigi tóks'
heppilega, ab konungur fengi ab sjá jöU*nDa
Geys'?-
Á þingvöll kom konungur ab aflibnufl' 11 .
aptani 6 þ m á aptur leib sinni fra
Frjettst haffci þegar fyrir hadegi afc Hans
tign mundi koma þangað um mifcapfan oS ,,rt
þá 12 malsmetandi boendur kosnir til a?l .
á móti bonnnginum og bjófca honum á fund"1^
þeir bifu konungs í Skógarkoti og sendu
ireins og sást til hans þafcan mann a ^ut
heati mefc bob hjer um til íundarins. i0
Fundarmenn skipufcu sjer nú beggja mel|r;
vib hraunsnef þau, sem abgreina b'nn f
þingvöll frá nyrfcri völlunum, konurnar *yraj|jr
hóp vestanvert vib götuua og þar ePtlC vjb
karlmeuu í 2 löcgurn röfcum beggja föfi'