Norðanfari - 07.08.1877, Blaðsíða 3

— 115 —
metin til verðs, og taki leiguliði við peim
sem öðru láni með lögákveðnu gjalcli af
hverju 100 króna virði í þeim* þá eru hús-
in eins og eign leiguliða, er hann, undir
umsjón byggingarnefndarinnar, hefir eðlilegri
rjett til að breyta og endurbæta, og meiri
hvöt par sem hann undantelmingarlaust ætti
endurbótina sjálfur. það er annars undar-
legt hvað menn kunna vel við það, að leigu-
liðinn sje að lögum skyldur til þess að gefa
landsdrottni, sem optar munu pó efnaðri en
hinn, meiri eða minni hluta eignar sinnar,
svo sem ráða má af ákvörðun 97. gr. land-
búnaðarlagafrumv.: „Sje jarðarhús stækkað
minna en nú var sagt (o: svo að nemi þriðj-
ungi af rúmmáli hússins) skal pað eigi telc-
ið til greina“. Og þá eigi heldur, hversu
mikil umbót sem væri á efni og smíði veggj-
anna, framyfir það sem hið fyrverandi ástand
þeirra og ofanálag gat náð til; já, enda
þótt einhverjum kynni að koma sú æskilega
framtakssemi í hug, að byggja bæjarhús af
Jiöggnum steini og múrlími. Fyrir því er
engin trygging, eptir ofanálagsreglunni, að
þessi yrði eigi sviptur sínum vii'kilegum
eignarrjetti á húsinu, því ef hann ætti að
ná rjetti sínum í því tilfelli, þá hlyti að
meta til verðs lians liið nýja hús, og gjöra
svo áætlun um hvers virði hús þau hefðu
verið, sem hann tók við, til þess að draga
það, ásamt ofanálagi frá verði nýja hússins,
og yrði það þá ærið vanda- og efasamt ept-
ir máske fjöldamörg ár. — Af þessu sem
nú hefir verið sagt, virðist oss auðsætt, að
það sje betri lagaregla í þessu efni, að liús-
in sjeu metin til verðs, þegar leiguliði kem-
ur og þá er hann fer, og landsdrottinn sje
bkyldur til að kaupa þá húsabót, sem eptir
áliti byggingarnefndarinnar er eigi ofvaxin
stærð og hæfilegleikum jarðarinnar. Hjer
við viljum vjer samt bæta þeirri athuga-
semd, að þá er landsdrottni ber að lögum,
að kaupa hús og jarðabætur á leigujörðu
sinni, en hefir eigi til þess, þá eigi hann
rjett á að fá til þess lán úr opinberum sjóði,
móti veði i eigninni, og þá landseti á sömu
*) |>etta álit vort er í nánu sambandi
við það, er vjer áður höfum látið í ljósi,
um lögákveðna landskuld, hún gæti því að
eins verið lögákveðin eptir hundraðatali, að
húsin væri fráskilin. Yjer ætlumst því til
að eptirgjaldið væri i byggingarbrjefinu á-
kveðið í þrennu lagi: 1. landskuld, 2. húsa-
leiga, 3. kúgildaleiga, og allt takmarkað að
lögum, á sama hátt og „meiri hlutinn“ hef-
ir gjört um kúgildaleiguna.
an silkikjól og silkihatt með hvítri fjöður í,
sömuleiðis dýrindis sólhlíf með knipluðu
kögri; var hún á skemmtigöngum sínum
einlægt að veifa henni yfir höfði sjer. Allir
þessir herrar gengu með nýjar regnhlifar
úr silld, og höfðu þær alltaf útþandar hvað
gott sem veðrið var. Einn dag gengu þeir
svona til fara uppeptir ,.Drottningarstræti“
til skemmtunar öllum, sem mættu þeim, og
námu staðar í veitingahúsinu „Fenix; höfðu
þeir látið búa sjer þar dýrlega veizlu.
Eins og vandi er til, byrjuðu þeir við
brennivínsborðið, en þeir enduðu þar líka,
þó það sje ekki eins algengt. |>eir heimt-
uðu hverja brennivínsflöskuna af annari og
að því búnu tæmdu þeir, að minnstakosti
12 flöskur af bajersku öli; blöskraði þjón-
fustustúlkunni þetta.
Nú fór heldur að rjúka í kollinn á
þeim; kona múrarans sofnaði á einum stóln-
um og í hvert sinn sem hún dró ísur og
;hneigði höfuðið, þá hneigðu sig líka hvítu
ijaðrirnar í hattinum hennar.
jþjónustustulkan fór að verða heldur ó-
leið, ef þessi vill kaupa en hinn selja jörð- j
ina. Einnig virðist oss rjett, að ef einn
leiguliði gjörir svo miklar endurbætur á
jörðu og á húsurn jarðarinnar, að verð þess
samanlagt, ásamt arði húsa þeirra, sem hann
á sjálfur á jörðunni, og sem eigi eru fram-
yfir þaö, að samsvara þörfum og stærð henn-
ar, er jafnhátt því, sem jörðin var metin í
peningaupphæð við seinasta jarðamat, þá
hafi hann fengið fullan umráða- og afnotarjett
þeirrar jarðar að helmingi móti hinum fyr-
verandi landsdrottni, enda hafi þessi engu
kostað til endurbótanna. J>annig löguð á-
kvörðun mundi enn betnr hvetja bæði lands-
drottinn og leiguliða til endurbótanna, með
því það liggur, að vorri ætlan, i hlutarins
eðli, að sá leiguliði, sem næði þessu takmarki,
hefir engu minni rjott til jarðarinnar lield-
ur en hinn. Eyrir híbýla reising og endur-
bætur eða ræktun jarðarinnar, hafa lendur
tileinkast, sem eign, einstökum mönnum í
upphafi, þar sem enginn var til að selja
þeim þær, og á meðan eigi er fullræktað
landið eða sæmileg híbýli í þvi, þá er seinni
mönnum eptirskilin mögulegleiki til þess, að
ávinna sjer með nýju landnámi umráða- og
afnotarjettinn á móts við hina, sem hafa
fengið liann að erfðum eða keypthann, ept-
ir þessu hálfgjörða landnámi.
(Framh. síðar)
Aptur, kirkjumál.
A almennum fundi Akureyrarbúa 14.
júním. næstliðua kom verzlunarstjóri E. Lax-
dal fram með þá uppástungu, að bæjarbú-
ar heimtuðu að prófastur D. Halldórsson,
tæki sjer bólfestu hjer í bænum; en af því
bæjarbúum var það kunnugt, að prófastur-
inn vildi sitja kyrr á Hrafnagili og hve örð-
ugt honum mundi verða gjört fyrir, með að
framfæra hina miklu fjölskyldu sína, ef
hann yrði að hætta við búskap og flytja
hingað til bæjarins, þá kom það ljóslega
fram við umræður málsins, að menn ekki
vildu meina honum, að sitja kyrrum á
Hrafnagili.
Um málefni þetta var gengið til at-
kvæða og urðu öll atkvæði með því, að hann
mætti sitja kyrr, nema uppástungumanns
e i n s, og sömuleiðis var það viðtekið með
atkvæða-fjölda að ekki skildi hreift við því,
að aðstoðarprestur hans síra Guðmundur
Helgason ílytti hingað í bæinn. — Ást og
virðing sú sem prófasturinn hefir áunnið
sjer meðal sóknarbarna sinna, einstök skyldu-
rækni hans, samvizkusemi og alúð í allri
þolinmóð og spurði: „Ætla þá herrarnir
aldrei að setjast við borðið“?
„Hvaða sælgæti hafið þjer þá að bjóða“?
spurði múrarinn heldur loðmæltur.
„O, við höfum skelpöddusúpu til að
byrja með“, sagði hún.
„Hvað ertu að segja pontan þín“! æpti
múrarinn upp yfir sig og setti hönd í síðu,
„ætlarðu að bjóða heiðvirðu ríkisfólki súpu
með pöddum í, subban þín„!
Nú þaut allt frændfólkið upp, því það
hjelt að væri verið að gjöra gys að sjer, og
beindist að stúlkuskepnunni með fúkyrðum,
svo hún varð að flýja undan; en þegar hún
var farin burtu ljetu þessir stjórnleysingjar
bræði sína bitna á borðbúnaðinum og hús-
gögnunum. Fór því svo að ríkisbúrar þess-
ir voru reknir út, og hafa aldrei síðan sjest
í Stokkhólmi. En svo hafa þeir sagt, sem
kunnugastir voru „maurnum“, og erfingjum
hans, „að arfurinn hafi gjörsamlega eyðst
á fáum árum“. Reyndist það þá, sem opt-
ar: „Að engin blessun fylgir aurasafni
hins ágjarna“.
Eptir þetta flutti ung stúlka, Teresa
embættisfærslu sinni, er oss öllum kunnug,
og þó hann sakir vanheilsu sinnar, ekki
eins og áður, geti gengt embættisverkum
sjálfur, þá liefir hann bætt úr þessu, með
því að taka sjer efnilegan aðstoðarprest, sem
allir eru mjög vel ánægðir með, og ekki
lætur sig vanta þegar þörf gjörist. Prests
er heldur ekki örðugt að vitja lijer, þar sem
næstum því dag hvern, eru samgöngur og
ferðir milli kaupstaðarins og Hrafnagils og
leiðin hvorki löng nje ströng, og því ekki
nein brýn ástæða til, að heimta, að prófast-
urinn eða aðstoðarprestur hans setjist að
hjer í bænum. — Af því vjer álítum mál
þetta, frá hálfu bæjarbúa alveg útkljáð, með
áðursögðu fundarhaldi, þá kemur flatt upp
á oss og mjög undarlega fyrir, grein sú er
stendur í 51.—52. tölúblaði Horðanf. með
fyrirsögninni „Kirkjumál“ og undirskript-
inni „Nokkrir Akureyrarkaupstaðarbúar“.
Vjer vitum vel af hvers toga grein þessi
er spunnin nefnilega E. Laxdals, og skul-
um vjer leiða hjá oss, að tala um aðferð
hans í þessu máli, sem oss virðist miður
sæmandi eða um það, sem mishermt er í
grein hans, en af því það er álit vort, að
vilji eins einstaks manns, er vjer vitum eigi
af hvaða rótum er runninn, eigi hjer ekki
að ráða úrslitum máls þessa mót almenn-
um vilja bæjarbúa, og af því að svo kynni
að líta út, að einhverjir af oss værum orðn-
ir tvimælismenn, þá álítum vjer það skyldu
vora ekki einungis við sóknarprest vorn,
lxeldur og við sjálfa oss, opinberlega að láta
það sjást, hverjir þeir voru og eru, er gáfu
samþykki sitt til þess, að hann mætti átölu-
laust búa á Hrafnagili s i n a prestskapar-
tíð, og ritum vjer því nöfn vor hjer, svo.
engin tvímæli sjeu á því, hver sje hinn al-
menni vilji bæjarbúa hvað málefni þetta
snertir.
Akureyri 26. plag júlímánaðar 1877.
Jón Tómasson. Friðrik Jóhannsson. Saló-
mon Sigfússon. Bjarni Jónsson. Páll Páls-
son. J. Chr. Stephánsson. Frb. Steinsson.
Steinn Kristjánsson. Edílon Grímsson. J>or-
grímur J>orvaldsson. G. Vigfússon. Ó. Sig-
urðsson. D. Sigurðsson. Kristján Magnús-
son. Magnús Jónsson. Tórnas Davíðsson.
M. Benidiktsson. Einar Pálsson. H. Schiöth.
Christiansson. Jósep Jóhannesson. Jóhann-
es Halldórsson. Pjetur Möller. E. E. Möller.
Sigurður Pjetursson. S. Thorareusen. P. H.
J. Hansen. Björn Jóhannsson. Sveinbjörn
Ólafsson. Pjetur Sæmundsen. Jóhannes Jóns-
son Jón Sigurðsson. Jón Halldórsson. Jón-
að nafni, sig í herbergi það, sem „maurinn“
hafði búið í; hún lifði á því, að sauma
ljerept og var að öðru leyti góð og iðjusöm
stúlka. Eina nótt dreymdi hana, að liún
sæi ljótan og magran mann, með strýju hár,
koma að rúmi sínu og mæla þannig: „ Jeg
hefi áður haft herbergi þetta til leigu, en
nú bý jeg í mínu eigin herhergi austarlega
í Jóhannesarkirkjugarði. Allar grafirnar
kringum mina eru prýddar blómum; en á
minni er ekkert blóm og vegna þess liefi
jeg þar engan frið nje ró. í öllum bsen-
um, leggðu nú ofurlitinn blómhring á gröf-
ina mína; hann þarf varla að vera búinn
til úr dýrustu blómunum. Eilífðarblómin
eru víst fullgóð; þau eru líka ódýrust og
endingarbezt“!
Eptir þessa bæn, sem bar órækan vott
um lxvað vofan var litilþæg og sparsöm,
hvarf hún.
(Framhald síðar).