Norðanfari - 26.09.1877, Qupperneq 2

— 134 —
ur. J>etta safn er mjög fróðlegt í landsögu- I
legu og landfræðislegu tilliti. |>ar í eru X
ritgjörðir um örnefni bæði vestra og syðra
eptir Árna Thorlacius, Helga prest Sigurðs
son, Jón hónda í Hlíð í Hörðudal, Sigurð
prófast Gunnarsson, Pál í Árkvörn, J>or-
leif prófast Jónsson og Siglivat Grímsson,
enn fremur varnarit Guðbrands byskups
jþorláksonar með formála og athugasemd-
um eptir síra Arnljót Olafsson. Sú ritgjörð
mun vera allmerkileg. Hvað örnefnalýsing-
arnar snertir, pá munu pær vera góðar og
vel samdar; pó höfum vjer sjeð ónákvæmni
eða missagnir á fáeinum stöðum.
3. Prjettir frá íslandi 1876,
eptir Yaldimar Briem, prest að Hrepphól-
um, 3 arkir á stærð, á 60 aura. |>essi
hæklingur er enn jafn prýðilega saminn sem
að undanförnu.
4. Skýrslur og reikningar hókmennta-
fjelagsins, gefins með Skírni.
Bækur fjelagsins eru í ár verðsettar
4 kr. og 60 aura, en fjelagsmenn greiða í
tillög sín 6 kr. hver. J>etta þykir oss nokk-
uð hart, og margur mun fremur vilja kaupa
skárstu bækurnar utanfjelags en að gjalda
þannig 1 kr. 40 aura fyrir ekki neitt.
Bókaútgáfum fjelagsins virðist fara
stórum aptur í seinni tíð, og furðar oss pað
stórlega. Hinn heiðraði forseti fjelagsins,
sem um langan aldur hefir veitt fjelaginu
góða forstöðu, hefir nú orðið svo afarmikið
annað að starfa, að pess er engin von, að
hann geti látið jafnmikið til sín taka í þessu
máli sem áður, þar sem honum mun einnig
farið að förlast í sumum greinum fyrir elli
sakir og lasleika. Ættum vjer nú að geta
átt kost á ungum og duglegum manni i
forsæti hans í bókmenntafjelaginu. Að
öðru leyti getum vjer pess enn, að allur
porri hókmenntafjelagsmanna er nú sáróá-
nægður með bækur fjelagsins, og kveður
svo rammt að því, að margir peirra vilja
segja skilið við pað að fullu og öllu.
Hkattalögin nýju.
iii.
Lðg
um húsaskatt.
(Eins og pau voru sampykkt af alpingi).
1. grein.
Af öllum húseignum í kaupstöðum og
verzlunarstöðum landsins, sem eru fullra
500 króna virði, skal greiða skatt til lands-
sjóðs, 1 J/2 krónu af hverjum 1000 krónum
virðingarverðs peirra. Sama skatt skal og
greiða af öðrum húsum, sem eru fullra 500
króna virði, pótt eigi standi pau í kaup-
stað eða verzlunarstað, ef pau eru eigi not-
uð við ábúð á jörð, peirri er metin sje til
dýrleika. Hvíli pinglýstar veðskuldir á húsi,
skulu pær dregnar frá virðingarverði pess,
og skatturinn lagður á pað, sem eptir er.
IJpphæð sú, sem skatturinn er greidd-
ur af, skal ávallt deilanleg með 500; pað,
sem par er fram yfir, skal eigi koma til
greina skattinum til hækkunar.
2. grein.
Undanpegnar pessu gjaldi eru kirkjur
allar, skólar, sjúkrahús, og öll önnur hús, sem
eru pjóðeign eða til opinberra parf'a. Ef á-
greiningur verður um pað, hvort slíkt hús er
undanpegið skattinum eða ekki, sker lands-
höfðingi úr.
3. grein.
A húseignir í Beykjavík, sem virtar eru
samkvæmt tilsk. 14. febrúar 1874, 4. og 5.
gr., skal leggja skattinn eptir peirri virðingu.
Allar aðrar húseignir, er skatturinn nær til
skal meta eptir tilhlutun yfirvaldsins og
samkvæmt reglugjörð, sem landshöfðingi
semur um pað efni.
4. grein.
Fyrir virðingar pessar hera hverjum
virðingarmanni 3 krónur hvern pann dag,
sem peir eru að virðingunni, og greiðist pað
fje úr landsjóði, eins og hver annar kostn-
aður, sem virðingargjörðir pessar hafa í för
með sjer.
5. grein.
Fyrir húsaskatti pessum má gjöra fjár-
nám hjá greiðanda samkvæmt opnu hrjefi
2. dag aprílmánaðar 1841, og hefir liann í
tvö ár f'rá gjalddaga forgöngurjett pann,
sem skattgjöld til landssjóðs hafa að lögum.
Skattur af húsum skal um tveggja ára
hil frá gjalddaga ganga fyrir öllum veðkröf-
um í hlutaðeigandi húsi.
6. grein.
Gjald petta skulu sýsluinenn og hæjar-
fógetar heimta á manntalspingum ár hvert,
í fyrsta skipti árið 1879.
Spurning.
Plvað skyldu íslendingar segja í hlöð-
unum um f'járniðurlagið til pjóðheimilisins
árin 1878—79, er þeir lesa um skammtinn
matseljanna í sumar á pví? Eða
skyldu pær geta harið sjer á hrjóts með
tollheimtumanninum sæla, nema í anda
ráðsmannsins góða?
Einfaldur spyrjandi.
Svar gegn ávarpi.
Herra snikkari Jón Tómasson og fje-
lagar hans, hafa í 57.—58. tölublaði Xorð-
anf'ara látið prenta mjög „velsæmandi“
grein, sem peir nefna ,,Aptur,(!) kirkju-
mál“. J>að furðar nú svo sem engan á hin-
um snotra frágangi greinarinnar, sem veit
að listamaðurinn timburmeistari Jón Chr.
Stephánsson er höfundurinn, sá maður, sem
smíðað hefir Akureyrarkirkju með turni á
austurgafli Og mörg önnur furðuverk, sem
lesa má um víðsvegar í Norðanfara, og sem
par á ofan er tengdasonur ritstjóra Björns
Jónssonar. Á hinu furðar margan, hve ein-
kennilega peir fjelagar votta prófastinum
„ást sína og virðingu“, nefnil. með pví að
vilja hafa hann svo langt frá sjer og sókn-
arkirkju sinni, sem framast má verða, með-
an hann heldur brauðinu.
|>ar þeir fjelagar beinast að mjer, sem
höfundi greinarinnar „Kirkjumál“ í 51.—52.
tölublaði Horðanfara með svo góðgjörnum
getgátum uin tilgang minn með að fram-
fylgja máli pessu, pá finn jeg mjer skylt að
svara þeim nokkrum orðum, til að skýra
þeim frá, að peir hafa einungis dæmt eptir
sínum eigin hugsunarhætti, en hvorki mín-
um nje hinna Akureyrarkaupstaðarbúa, sem
óskum að sóknarprestur vor hafi aðsetur
sitt hjer, par sem þeir eru að dylgja yfir
pví, af' hvaða toga greinin sje spunnin. Jeg
fyrir mitt leyti get fullvissað pá fjelaga um,
að jeg hafði einungis hag og framfarir kaup-
staðarins fyrir augum, með pví að framfylgja
málinu, og sem bæjarfulltrúi áleit jeg skyldu
mína að gjöra pað. |>að er augljóst af grein-
inni, að peir fjelagar hafa með dylgjunum
ætlað að stinga þeirri flugu í munn almenn-
ings og ef til vill hlutaðeigandi yfirvalda,
að jeg æskti pessa af persónulegri óvild við
prófastinn, að hann sjálfur eða aðstoðarprest-
ur hans flytti bústað sinn hingað, en jeg vil
leyfa mjer að spyrja pá fjelaga að, hvort
nokkur peirra viti til pess, að nokkurntíma
hafi verið hin minnsta óvild millum mín og
prófastsins, og hafi pað ekki verið, hvort
peim finnist pá ekki sjálfum við nákvæmari
íhugun, þessar getsakir, og eins pað, par
sem þeir segja „að þeir vilji leiða hjá sjer
að tala um aðferð mina í 'þessu máli, eða
um pað, sem mishermt sje í grein minni“,
án pess að tilfæra eina einustu ástæðu fyrir
þessum áburði, eða nefna eitt orð, auk held-
ur atriði, sem mishermt á að vera — sje
engu betur sæmandi „aðferð“ en mín, að
framfylgja kirkjumálinu; jeg er ókvíðinn
fyrir dómi lesenda blaðsins í pví efni.
Að pessu sitíni vil jeg leiða hjá mjer
að rita um málefnið sjálft, bæði sökum pess
að peir fjelagar hafa álítið bezt að fara
kringum pað, en einkum vegna pess, að jeg
álít rjett vorn, sem óskum að fá prestinn
hingað, alveg óskertan enn, par mjer finnst
að þeir fjelagar geti ekki einusínni gefið
leyfi fyrir sitt leyti til pess, sem er gagn-
stætt lögum og rjetti, og pá miklu síður
fyrir eptirkomendur sína, par sem þeir
segja að prófasturinn megi sína (o: hans)
tíð búa kyrr á Hrafnagili, pví jeg get ekki
ætlað, að ást þeirra og virðing við hann nái
svo langt, að þeir álíti pað sjálfsagt, að
liann verði skammlífari öllum peim, sem
undir greinina hafa ritað, og svo get jeg
ekki ætlað annað en pað sje nóg, pó ekki
nema einn framfyjgji jafn skýlausum og
sanngjörnum rjetti og kirkjumálið fer fram
á, pví til pess hefði engan átt að purfa.
Hvað hinar mörgu undirskriptir undir
„Aptur kirkjumálið“ viðvíkur, og pýðingu
poirra, pá vil jeg geta pess, að jeg hefi
sannanir bæði fyrir pví, að ekki allfáir, sem
rituðu eða gáfu leyfi til að rita nöfn sín
undir pað, lásu ekki skjalið, en stóðu í þeirri
meiningu að pað væri bónarbrjef frá pró-
fastinum sjálfum, pví piltur sá, sem með
pað gekk til að fá undirskriptirnar, sagði að
pað væri einungis pess innihalds, að
prófasturinn mætti búa kyrr á Hrafnagili,
og svo að nokkra minnir að greinin sje
nokkuð breytt, eins og hún er prentuð, frá
pví,.sem hún var pegar hún gekk til undir-
skriptanna; líka standa nöfn manna undir
henni, sem ekki sáu greinina áður en hún
var prentuð, og gátu enga vitneskju haft um
innihald hennar, par peir voru fjærverandi
frá heimili sínu um pær mundir. J>ar jeg
veit að herra Jóni Stephánssyni er orðið
fullkunnugt um petta, vona jeg að hann efist
ekki um pað, en skyldi hann gjöra pað samt,
skal jeg með ánægju færa honum sannan-
irnar fyrir pví.
Að endingu vil jeg leyfa mjer að biðja
ritstjóra ÍS orðanfara eg tengdason hans, að
fræða mig á því, hvaða skyldugleika eða
venzli peir viti millum min og ritstjóra
Skapta Jósepssonar, veitingamanns . L. Jen-
sens, hafnsögumanns Árna Árnasonar, frú
Katrínar Eeinarsdóttur og maddömu Vil-
helminu Lever, par mjer er að öllu ókunn-
ugt um pað, eða hvort þeim hafi ekki pótt
hinar persónulegu getsakir um rnig í grein-
inni sjálfri nægar til að gjöra hana „vel-
sæmandi11 í augum almennings, ef peir ekki
hefndu sín lika dálítið á þeim, sem ekki
vildu rita undir „Aptur kirkjumálið“, með
pví að álíta, að peir enga sannfæringu gætu
haft, ef peir væru skyldir eða venzlaðir mjer,
og pá stóð nú svo sem sama á hinu, hvort
þeir voru pað eða ekki!
Akureyri, 14. ágúst 1877.
Eggert Laxdah
Brjef frá Guðmundi Hjaltasyni.
J>egar jeg hafði aflokið J>rándheimsför
minni, kom jeg heim til vina minna í Gaus-
dal; tóku þeir vel á móti mjer, og undr-
uðust mjög mínar djörfu atfarir. Svo liðu
tvær vikur áður skólinn var settur. Á peim
tíma hjelt jeg tvo fyrirlestra á Litlahamri,
sem er lítið porp, er stendur undir fagurri