Norðanfari - 18.01.1879, Page 1

18. ár.
Akureyri, 18. jamíar 1875),
Uiu
jarðyrlíju á íslandi, m. fl.
(Framli.)- pví verður nú ekki neitað að
ísland er eitt af peim nyrztu löndum, par
sem jarðyrkja er reynandi eða getur átt sjer
stað svo teljandi sje, en engu að síður getur
hún pó orðið oss að miklu gagni ef vjerein-
ungis höfunx vit á að velja pað, senx kezt á
Við hjá oss, og öflum oss pekldngar á öllu
pví, sem til góðrar jarðyrkju heyrir, pví af-
Staða og veðráttufar ráða ekki eingöngu jarð-
yrkjunni í Jxverju landi sem er, menntun og
góð kunnátta gjöra einnig mikið að verk-
um. Góð kunnátta er og eðlilega pví nauð-
synlegri, sem veðrátta er harðari og menn
hafa við fleira mótdrægt að stríða frá nátt-
úrunnar hálfu. Ef vjer pví viljum láta oss
verða eitthvað ágengt í pví efni, pá purfum
vjer fyrst og fremst að leita oss svo mikill-
ar kunnátíu í jarðyrkjunni sem anðið er.
|>að, sem vjcr purfum að læra í tilliti
til jarðyrkju er æði margt, og eitt hið helzta
af pví er meðferð á áburði vorum smáum og
stórurn, pví áburðurinn verðxxr að vera und-
irstaða jarðyrkju vorrar að miklu leyti, hvort
scm hún er xnikil eða lítil. Með góðri kunn-
úttu og rjettri tiltíögvThy gætum vjer og haft
holmingi eða _trehn lilBinm meirj. átíurð en
vjcr höfum nú eptir sama skcpnufjölda.
p-nr næst pnrfum vjér sjer í lagi iíð afla oss
pckkingar á peim greinum jarðyrkjtmnar, er
bezt eiga við hjá oss og helzt yrðu viðhafðar.
Eitt hið fyrsta af pví er grasræktin og pað
sem til heiinar heyiir, svo sem vátnsveiting-
ar, ræsan, eða kimnátta 1 að hyggja opin og
lokuð ræsi, plæging og herfing, hallamæling,
landmæling o. fl. Einnig pekking á Öllum
fóður- og mat-jurtum er hugsast gæti að
rækta mætti hjá .oss, og peirra ræktunarað-
ferð yiir höfuð, ásamt mörgu fleira er að
jarðyrkju lýtur og hjer verður ekki upptalið.
Grasvöxturinn lijá oss, er alimikill eins
og kunnugt er, en gæti pó verið margfallt
‘hxeiri hæði með pví að rækta gras víða par
Sem pað ekkj vex, og bæta pað par sem
Pað er. verður samt aldrei gjört til
hlýtar nema vjer kxinnunl jarðyrkju, 0g pað
er pví fxxllkoxnin sönnun fyrir að oss sje
pörf að læra hana, Grásræktin getur orðið
með mörgu móti, og hjá oss Íslendinguní
gætu vatnsveitingar komið íjarska niiklu til
leiðar í pá átt, pví í samanburði við önnur
lönd, pá er fsland ágætlega lagað fyrir vatns-
Veitingar. pað er nú á stöku stað veíið að
bera pessháttar við hjá oss en pað cr víðast
, mjög ófullkomið, par sem pað el', pvf menn
kunna hvorki neina reglulega aðferð við til-
búning á vatnsveitingum, og vita eigi held-
ur hvernig bezt má nota pær. pannig hleypa
menn t. d. vatninu einungis yfir engið á
vorin, en ekki á liaustin eða seinni part
sumars, og á hanstin er pó eigi síður gagli-
■ legt að veita á, pví pá inniheldur vatnið
uxiklmnem frjófgunarefni en á vorin. Yatns-
veitingar á vorin eru pessvegna meira til að
rökva rneð peirn grasið og hlífa við nætur-
frosti, en til áburðar. |>ar i mótí eru vatns-
veitingar á haustin eða seínni part sumars,
pví meir til áburðar, pví vfir sumarið hefir j
vatnið í ám og lækjum tekið við miklum á- í
hurðarefnum, sem pað svo^aptur skilur við
sig pegnr pví er hleypt á engið. Eyrir ut-
an petta er pað einungis á einum stað af
hundrað hjá oss, sem reynt er við vatns-
veitingar, par sem hægt væri að nota pær,
pví pað mætti vissulega. viðhafa pær víða,
par sem engnm dettur i hug nú sem stend-
xxr. Eðlilega hlýtur, vatnsveitingum að verða
meiri og minni kostnaður samferða, en pað
er varla nokkur lilutur sem getur borgað sig
eins fljótt ef rjett er að farið eins og pær.
Vatnsveitingar verða nú samt einpngis eða
að rnestu leyti viðhafður á útengi lijá oss,
að veita vatni á tún, er bæði minni pörf á,
og verður síður viðkomið nenxa pá á stöku
stað, senx og gæti verið gott pegar miklir
purkar eru. Vilji menn pví bæta tun sín
að nokkru verulegu, lxlýtur pað að verða á
axinaii hátt.
J>að er sá galli á túnúnum hjá oss víð-
asthvar, að pau eru fjarslca pýfð ogpessvegna
mjög ógreið yfirferðar við sláttinn og ógras-
geíin. það er ekki einung'is, að menn á
liinum pýfðu túnum eyða heimingi eða tveim
lilutum af verki sinu til ó^ýtis, af pví pau
eru svo séinunnin, heldur xá meun einnig
helmingi, eða tveimlilutum, og jafnvel meir eix
tvcimhlutum mimxa gras at peirn, en menxx
gætu fengið ef pau væru sljett. |>ví á
meðan pau eru pýfð, eru pau ekki einungis
seinslegin og seinræktuð, heldúr taka pau
aldrei vel á móti rækt. Ef vjer pví viljum
fá margfalt meira gras af túnum vorum en
nú er, og vera pó meir cn helmingi fljótari
að slá pau en vjcr erufti nú, verðum vjer
fyrst og fremst að gjöra pau sljett. .
|>að cr nú sumstaðer verið að ráða hót
á pessu nxeð svokallaðri púfnasljettun, en pað
gengur fjarska seint og verður pesevegna
nxjög dýrt. J;>ur að auki vilja púfurnar opt
koina aptur að nokkrum árum liðnum, sem
mest á pó lút sína í pví, að ekkert er gjört
til pess að rigniiiga- og snjóvatn gcti runnið
á hurt, j>að er vatnið sem skapar pýíið,
pví pegar pað ekki getur runnið á hurtu, en
má til að standa kyrt og síga ofan í jörðina,
myndast smátt og smátt laut par sem pað
stenchxr, og púfur verða á millum lautanua.
J>úfnasljettunin gæti að vísu orðið að betri
notum en almennt er, ef hirt væri um, um
loið og sljettað er, að búa til farveg fyrir vatnið
að renna eptir, svo pað eltki ónýtti fyrir-
höfnina að nokkru leyti; en pað verðursamt
aldrei nema seinlegt og pessvegna dýrt, að
sljetta tún á pennan hátt.
Onnixr sljettunaraðferð, sem hefir verið
viðhöfð á stöku stað hjer norðanlands fvrir
nokkrum árum, en sem nú er hætt við apt-
ur, var sú, að plægja og herfa blettinn, sem
sljetta átt'i, sá síðan í bann höfruni og ef
til vill einhverju grasfræi sarna árið, og láta
hann svo ciga sig sjálfan úr pví. J>essi
sljettunaraðferð er í pví tilliti verri en púfna-
Nr. S—4.
sljettunin, að hvergi hefir, pað vjer vitum
til, sprottið neitt upp af grasfræinu, og blett-
urinn pví orðið flag eptir sem áður, að fyrsta
ári undanteknu. J>að hefir pví ekkert verið
unnið við petta, annað en. að sljettu blettinn
án pess að rækta um leið á lionunx grasið,
sem pó var höfuðatfiðið. Plægingunni sjálfri
hefir einnig verið mjög ábótavant, par senx
engin ræsi hafá verið búin til í yiirborðið,
fyrir rigningar- og áremislu-vatn að renna
eptir. Eigi verður jörðin heldur í'ullkomlega
sljett með pessu móti, pví pó eitt sje mörg-
um dagsverkum í að tína hurtu grastætlur
og moldarkekki, verður pó ætíð eitthvað
eptir. |>að er heldur eigi rjett að svipta
jörðina pannig nokkrum hluta af peim beztu
frjófgunarefnum, sem til cru í henni, svo
sem eru graslinausarmr, pegar peir fá að
fúna og molna í sundur. Mikiu heppilegra
hefoi verið, að láta hnausana vera ltyrra og
hera vel á par að auki. |>cssir plægðu
i hiettir, sem svona heiir verið farið með, liafa
heldur eigi orðið að túni fyr en eptir mörg
ár, og pað prátt fyrir allgóða pössun,
Sú bezta, og jafnframt ódýrasúi sljett-
unar- og ræktunar-aðíerð, er vjer ætlum að
við megi hafa á túuum vorurn og víðar, er
í stuttu máli pcssi: Plægja skal að haust-
lagi tdettinn sem sjjetta ög rækta á. Yorið
á eptir skal herfa hann syo snemma senx
og pað helzt optar en einusinni, bera vel á,
og sá síðan í hann höfrum. |>að, sem upp
af höfrunum sprettur, má gjöra ráð fyriv að
eigi verði notaö til annaxs cu fóðurs, skal
pví slá pað svo sneinma að hægt sje að
purka grasið svo vel sje. Sama haust skal
plægja pvert ytir plógstrengina frá fyrra ári.
Næsta, eður annað vorið, verður að plægja
aptur og herfa og sá í blettinn næpnafræi,
bera verður og xnikið á í petta skipti. Næp-
urnar skaP hafa til fóðurs. Bezt er að plægja
blettinn petta haust líka ef hægt er að koma
pví við. J>riðja vorið plægir maður hvert
sem pað helir verið gjört haustið á undan
eða eigi, og herfir. Skal svo setja niður í
hlettinn kartöflur, annað hvort án áburðar
eða pá með brunnu hrossataði, Fjórða vorið
skal plægja jörðina á pann liátt, að hún verði
í mjóum teigum eða beðum, 3—6 faðma
breiðum, með grunmnn ræsuin á milli, er
snúa skulu lxelzt norður og suður, og sem
ætluð eru fyrir snjó- og rigningar-vatn að
renna eptir. Skal síðan sá í pað grasfræi
ásamt höfrum til að skýla hinum ungu gras-
plöntum í byrjuninni, Bera verður og vel á
í petta skipti eins og hin. llafragíasid skal
slá snemma sumars og liafa til fóðurs, og ef
til vill er hægt að slá hlettimx aptur sama
sumar og fá af liojium dálítið af grasi. Næsta
sumar á að fást fullkomin uppskera af gras-
I fræinu o. s. frv.
Meiin kunna nú að hugsa að pað muni
fara hjer eins og fyrri, að grasfræið deyi út,
og eigi spretti neitt upp af pví, en varla
parf pó að kvíða pví ef dálítil kunnáttu og
fyrirbyggja er með. fað eru til svo margar