Norðanfari - 19.04.1879, Qupperneq 1

18. ár.
MMFARI.
Nr. 19—20.
Akureyri, 19. apríl 1879.
Hin siðari ár hafa íslenzkar vörur mjög fallið í áliti á út-
lendum mörkuðum, fyrir miður góða verkun, og pessvegna minna
verð fengist fyrir pær heldur en ef pær hefðu verið vel vandaðar,
sem aptur kemur niður á hændum á íslandi, pví kaupmenn purfa
að haga vöruverðinu eptir pví hvað mikla borgun peir geta húist
við að fá fyrir vöruna aptur í útlöndum.
J>ví verður heldur ekki neitað, að pað er í alla staði rjett,
að sá maður sem liefir góða vöru fái meira fyrir hana enn hinn,
sem kemur með slæmar vörur, en pví verður naumast viðkomið
nema með samvinnu seljanda og kaupanda.
Af pessum ástæðum höfum við undirskrifaðir komið okkur
saman um að reyna í ár eptirfylgjandi verzlunaraðferð, sem engu
síður er gjörð bændum í hag en kaupmönnum, og væntum pví
velvildar viðskiptamanna og liðsinnis peirra til að fá pessu framgengt.
J>ó svo fari að á pessu ákveðna fyrirkomulagi reynist nokkrir
gallar, pá má pað ekki frá fæla menn, pvi pá verður reynt að
ráða bót á pví næsta ár.
1. a. "Verðmunur á ull skal gjörður eptir peirri flokkaskipun
sem ákveðið er af einum manni við hverja verzlan, sem par
til er valinn af sveitarmönnum, og jafnframt útnefndur af
sýslumanni, en pessir matsmenn, binda dóm sinn og flokka-
skipan við prennskonar sýnishorn — „Pröver“ — af ull, sem
upphaflega eru valdar og teknar frá af matsmönnum
öllum og verzlunarstjórum í sameiningu á hverjum verzlun-
arstað fyrír sig, par sem eru fleiri en ein verzlan; en par
sem ekki er nema ein verzlan, pá af matsmanni og verzlun-
x arstjóra.
h. Yerðmunur skal einnig gjörður á kjöti og gærum og á-
kveðinn af sama eða öðrpm matsmanni, optir peim reglum,
sem matsmenn og verzlunarstjórar í byrjun haustkauptíðar
koma sjer saman um á hverjum verzlunarstað, og nákvæm-
legar verða teknar fram í erindísbrjefi matsmanna. J>yngd
hvers skrokks skal pó vera aðal undirstaða fyrir áliti mats-
manna pannig: að sem næst fari að Nr. 1 sje hver sá skrokk-
ur er vegur frá 48 til 40 pd., Nr. 2 frá 39 til 32 pd.. og
Nr. 3 frá 31 til 24 pd. Skrokkar sem vega yfir 48 pd. á-
lízt ágæt vara. Enginn dilkskrokkur ljettari en 24 pd.
skal tekinn sem verzlunarvara, nje af ám, sem mjólkað
hafa pað sama sumar.
Skinn skiptast að mestu leyti eptir aldri sauðfjársins:
Nr. 1 eru gærur af 3ja vetra sauðum og eldri, Nr. 2 af 2ja
vetra sauðum og geldum ám, Nr. 3. af veturgömlu fje og
Nr. 4. af dilkum; pó geta matsmenn vikið frá pessu í ein-
stökum tilfellum, pegar peim finnst sanngirni mæla með.
Ekkert skinn ljettara en ð pd. verður tekið, viktin er mið-
uð við að ullin sje purr.
c. Yerðmun á hvítri ull, skal hagað pannig, að Nr. 1 verð-
ur eins og ullin að undanförnu hefir verið að meðaltali við
hvern verzlunarstað fyrir sig, og verður borgað fyrir pá uli
pað verð sem annars mundi hafa verið gefið fyrir ullina ó-
aðskilda. Sú ull, sem er afbragðs góð, nefnd „ágæt“ skal
borguð með 5 aurum meira en Nr. 1. En haustull pvegin,
kviðull, flókar og öll ull eigi vel pvegin er Nr. 2 og borgast
með 5 aurum minna en Nr. 1. Mislit skiptist í 2 flokka
eptir gæðum og verðmunur 5 aurar. Sú ull sem svo er
slæm, að hún ekki nær pví að vera Nr. 2 verður ekki tekin
og engin ull, sem eigi er vel purr. Haustull lieldur ekki
tekin nema sjerskild og óblönduð með vorull.
Verð á kjöti Nr. 1, er 3ur aurum hærra en Nr. 2, en
aptur er Nr. 3 3ur aurum lægra. það kjöt sem nefnist á-
g æ 11 (yfir 48 pd.) verður borgað með 2ur aurum meira
en Nr. 1.
2. Skoðunargjörð matsmanna fer fram á peim tíma er
hjer segir:
Djúpavog Eskifirði frá 25. júní til 30. júlí, og frá 25. sept. til 20. okt.
Seyðisfirði — 25. — -15. — 25. 12. —
Vopnafirði Itaufarhöfn — 25. — -25. — 25. 15. —
f>órshöfn — 30. — — 20. —* 2&. - - - ö.—
Húsavík — 25. — -30. — 20. - - -12,—
Akureyri — l.júlí -30. — 18. 6.—
Siglufirði — 1. — -20. — 25. — - 4.—
Hofsós og Sauðárkrók -20. — 20. - - - 6,—
Skagaströnd Blönduós - 1.- -20. — 20. 6.—
Verði annað tímatakmark, en hjer er ákveðið, álitið hent-
ugra, fyrir sumar eða haustverzlan á einhverjum verzlunar-
stað, pá er heimilt að breyta pvi.
3. a. Verðmunur verður gjörður á öðrum vörum eptir gæðum
eptir pví, sem verzlunarstjórar geta komið við og peir álíta
rjettast, en um pað dæma ekki matsmenn fyrst um sinn.
h. Á peim stöðum sem verzlunarstjórar eru fleiri en einn,
skal hverjum peirra stranglega fyrirlagt, að pegar einn peirra
fellir í verði eða „kasserar11 slæma vöruhjá verzlunarmönnum,
— pað er að segja pá vöru sem matsmenn ekki dæma um —
pá skal hann strax senda boð um pað til hinna verzlunar-
stjóranna, og má pá enginn peirra taka pá vöru eða gefa
hærra verð en í fyrstu var ákveðið.
p>essi samningur gildir í ár fyrst um sinn til reynslu,
Kaupmannahöfn, 27. fehrúar 1879.
Tryggvi Gunnarsson. Munch & Bryde.
L, Popp. B. Steincke. V. T. Thostrup.
pr, pr. Örum & \Vulff.
G. Iwersen.
Cm
jarðj rlvju á íslandi, m. n.
(Framh.). Byggið heíir verið ræktað hjá
©ss í fornöld, eða strax og landið hyggðist,
og nokkuð fram eptir, en svo dáið út seinna
á öldum; og hversvegna skyldi pað ekki
geta prifizt nú eins og pá hjá oss, par sem
kunnátta nú á dögum í öllu, sem að jarð-
yrkju lýtur, er margföld við pað, sem verið
heíir 1 pá daga er landið byggðist?
jpað eru mikil líkindi til að lín og hamp-
nr geti vaxið hjá oss. |>að er ræktað mjög
norðarlega í Rússlandi og Svíaríki, og vex
norður að heimskautsbaug. |>að væri einnig
gaman að reyna pað; en pó pað kynni að
geta vaxið, pá parf par að auki kunnáttu og
ntbúnað til að hreinsa pað eptir uppskeruna,
eða áður incnn geta notað eða selt pað sem
vezlunarvöru. |>essar jurtir tæma og mjög
kraptinn úr jörðunni og purfa pví mikinn á-
burð. — Eptir voru áliti yrði pó heppilegra
fyrir oss, að gefa oss meira við að rækta
fóður- og garðjurtir en hamp eða lín, eða að
látg. pað að minnsta kosti sitja í fyrirrúmi
meðan vjer erum komnir svo skammt áleiðis
í jarðyrkjunni.
Nú er eptir að minnast á garðyrkjuna
hjá oss, og er pað eitt af pví, sem ekki ætti
að ganga framhjá hvorki í orði nje verlii.
|>að er með pá grein jarðyrkjunnar eins og
hinar hjá oss, að hún er ekki stunduð að
neinu gagni, og pó matjurtagarðar kunni að
vera til á stökustað, er peim meira eða minna
ábótavant, fyrir pekkingarskort á pví, sem að
garðyrkjunni' lýtur.
Að garðyrkjan með ástundan og góðri
kunnáttu geti prifizt hjá oss, er ekki neinum
— 37 —
efa undirorpið, pví par höfum vjer nokkra
reynzlu frá fyrri og seinni tímum, og pó pað
væri ekki, pá er pað nóg, er menn vita að
hún er stunduð og prífzt vel, par sem er
eins kalt eða kaldara en lijá oss, pví eins og
áður er sagt, vaxa garðjurtir bæði mjögnorð-
arlega og hátt yfir sjávarmál. Að minnsta
kosti er óhætt að segja að jarðyrkja ’geti
tekizt vel, par sem hafrarnir geta sprottið,
jafnvel pó peir nái ekki fullum proska, og
nú er pó ekki óhugsandi að haframir geti
orðið fullproskaðir hjá oss. |>að ergarðyrlcj-
an, er, jáfnhliða gras- og fóðurræktinni bezt
getur prifizt hjá oss, og sem vjer pví eigum
að stunda af miklu kappi, pví allt pað, er
bezt getur tekizt er eðlilegt að vjer stundum
fyrst og fremst.
J>að hefir sýnt sig í öðrum löndum, par
sem allskonar jarðyrkja er stunduð, að engin