Norðanfari - 13.06.1879, Síða 1

HfORBANFARI
18. ár.
t
Hinn 12. maí 1879 andaðist á Höskuld-
stöðum á Skagaströnd Gíuðríður Torfa-
clóttir prófasts að Hruna og á Breiðabólstað í
Pijótshlíð (f 1834) Jónssonar prests í Hruna
(f 1810) Finnssonar biskups Jónssonar og
Bagnliildar Guðmundardóttur prests að
Kálfafellsstað og Hrepphólum (tl816)Magn-
ússonar prests á f>ingvöllum (t 1780) Sæ-
mundssonar prófasts á Miklabæ (t 1747)
Magnússonar í Bræðratungu Sigurðssonar.
Hún var fædd í Hruna 3. dag febrúarm.
1805 og fæddist upp með foreldrum sínum
að Hruna og á Breiðabólstað, og var síðan á
Núpi par í sókn 1 ár og í Eyvindarliólum
5 ár; og giftist paðan vorið 1841 sjera J>or-
steini Einarssyni, er fyrst var aðstoðar-
prestur og síðan prestur á Kálfafellstað í
Hornafirði (t 20. okt. 1871). |>au eignuð-
ust 2 dætur, Ragnhildi (f. 6. júní 1842),
kona Eggerts Ólafssonar Bríms prests að Hösk-
uldsstöðum og T o r f li i 1 d i (f. 5. febr. 1845),
kona Jakobs Holms verzlurarstjóra á Hóla-
nesi (t 30. júní 1874), nú á Möðruvöllum í
Eljótsbyggð í Nýja-íslandi. Guðríður sál.
Torfadóttir fluttist frá Kálfafellsstað að Hösk-
uldsstöðum vorið 1872, og dvajdist pað er
eptir var lífdaganna hjá dætrum sínum, 2 ár
hjá hinni yngri, en 5 ár hjá hinni eldri.
Sökum krankleika, er fylgdi henni mest-
an hluta æfinnar, bar eigi alls kostar mikið
á henni, en í sjálfri sjer var hún ágætis kona,
guðhrædd og góðhjörtuð, trygglynd og stað-
föst, stillt og polinmóð. Allt dagfar hennar
var hið prúðasta, og naut hún að maklegleikum
elsku og virðingar allra, er kost áttu á að
kynnast henni nákvæmlega.
Fram til fjalla
á föstudaginn langa 1879.
pað er langt urn liðið síðan jeg hefi
látið brjeflínu lijeðan sýna pjer nokkuð lífs-
Akureyri, 13. júní 1879.
mark; enda hefir nú náhjúpur vetrarins með
viðvarandi harðinda hamförum, haldið gjör-
völlu lífi bygðar minnar í læðingi allt að
pessum dögum, eður í hartnær 30 vikur;
og nú hið fyrsta virðist hin lifgandi vorsól
að renna til viðar undir sigurmerki, pá er
ófölnaðar jurtir hins fyrra sumars eru nú,
fyrir geislamegn hennar, að koma fram af
svo langvarandi prísund. — Jafnframt ljett-
ir pá yfir hugskoti voru bændanna, svo par
hreifast fleiri og víðfleygari myndir. er snerta
hin almennari mál, sem tíminn hefir á dag-
skránni.
í dag tók jeg að yfirlesa „Kirkju-
t í ð i n d i“ eður „álitsskjal brauða- og kirkju-
málanefndarinnar", og vona jeg pú vítir
mig eigi, pótt jeg brúkaði helgann dag til
pess, að lesa rit með peirri yfirskrift; en
jafnvel pó jeg vænti að pú fellir pig eigi
við skoðun mina á pví máli, skal jeg nú
láta pjer liana í Ijósi, og pú mátt láta
hvern er pú vilt heyra.
f>að er næsta fróðlegt að sjá liið nýja
brauðamat með öllum leiði’jettingum og
athugasemdum nefndarinnar, sem hlutaðeig-
andi prestar einir munu vita og skilja hvert
á rökum eru bygðar, en aðrir eigi; pó finnst
mjer, hvað athugasemdina við brauðið undir
tölulið 19 staflið g snertir, að pað vera
deginum ljésara, að presturinn og minni
lilutinn hafi par rjett, pvi ástæður meiri
hlutans eru mjer huldar og óskiljanlegar.
Að brauðamatsskýrslu pessari athugaðri, og
tölu prestakallanna sem nefndin gjörir ráð
fyrir, telst mjer svo til, að tekju-upphæð
brauðanna yrði að meðaltali hátt á 13. hundr-
að króna, án pess nokkuð væri til lagt
úr landssjóði, pað er dálitlu rifara en ept-
ir frumvarpinu sem 2. pingmaður Gull-
bringusýslu lagði fyrir síðasta alping, með
öllum peim tillögum, sem par eru ráðgjörð
úr landssjóði; svona hefir nýja framtalið
leitt í ljós betri fjárhag pjóðarinnar en áður
var kunnugt; en nefndin hefir nú viljað láta
prestasjettina njóta pess, líklega, í peim til-
gangi, að pjóðin nyti pess framvegis í góðum
prestum, pví hún stingur upp á að samtöldu
7,600 krónum, er leggist brauðuuum úr
landssjóði.
Nr. 29—30.
Mjer finnst petta eigi svo nauðsynlegt
í bráðina eða fyrri en vjer sjáum hvað
prestar batna að embættisfærslu og siðferði>
við nmbætur pær er orðið geta, á öllum
fátækari brauðum, við pessa fækkun peirra
og breyting. — En pað er pessi mikli mis-
munur á brauðunum er menn vilja enn
halda, og jeg skil eigi ástæðuna fyrir; par
sem pað er pó eigi byggt á víðlendi eða
fólksfjölda prestakallanna. Á pví einu eða
að meira leyti á víðlendinu, og minna leyti
á hinu, finnst mjer mismunurinn ætti að
vera byggður, og pó eigi meiri en svo, að
launin væru ákveðin í fyrstu, lægst 1000 kr.
og hæst 1,600 kr.; en par hjá væri lögleitt
að hver sá prestur, er með skyldurækni og
ástundun í embættisfærslu sinni, jafnframt
bindindi og góð eptirdæmi, inni að sannri
menntun og velferð safnaðar síns, að áliti
hlutaðeigandi sóknaráðs og prófasts, skyldi
fá launaviðbót; ættu pað að kallast heiðurs-
laun með tveimur stigum ^/a heiðurslaun:
250 kr. og heil heiðurslaun: 500 kr., er
greiddist að mikluleyti úr landssjóði, en pó
að nokkru frá sjálfum söfnuðinum, og takast
af aptur ef prestur hneigðist að hirðuleysi
eða lakara siðferði. Að vísu yrði með pessu
móti engan veginn hægt að sjá fyrir fram
live mikil útgjöld petta kynni að gjöra
landssjóðnum; en pótt nú einhverntíma rinni
upp sú gullöld að flestir eða allir prestar
yrðu, samkvæmt framanskrifuðu, verðir heið-
urslaunanna; svo pau yrðu ærin summa;
pá hygg jeg almenningur gæti enganveginn
fengið betur uppskorið ávöxt útgjalda sinna,
en með pví, að sem flestir prestar yrðu í
fullum skilningi fræðarar og leiðtogar lýðsins;
en petta mun nú trauðlega fást af pví menn-
irnir eru menn, en síst með pví að halda
pessum feykilega mismun á brauðunum;
miklu heldur finst mjer pað freisti prestanna
til pess, að gjöra með hangandi hendi
skyldu sina, einkum í pví að prýða og við-
halda stöðunum, sjerílagi í tekjurírari brauð-
unum, par sem ávallt er hætt við að riki
hugur um burtflutninga, sem par á ofan
gjöra bæði prestum og söfnuðum pað óhag-
ræði og kostnað, er nokkrum hundruðum
króna nemur.
Heimsins fegursta rós.
Einu sinni var uppi ríkilát di’ottning.
Hún átti garð, og i honum uxu hin feg-
urstu blóm sjerhvers árstíma og blóm allra
landa í heiminum; en einkum voru pað
rósirnar, sem hún elskaði heitast, og fyrir
pví átti hún hinar frábreyttustu tegundir
peirra, allt í frá hinum vilta limagarði með
hinum grænleitu blöðum, sem anga eins og
eplin, til hinnar fallegustu rósar frá Pro-
vence*. Rósirnar uxu upp með veggjunum
á höllinni, sem drottningin v/ir í;pærvöfðu
sig utan um veggsúlurnar og gluggakisturn-
ar, innum göngin og upp um loptin i öllum
sölunum ; ylman peirra, útlit og litur var á
ýmsa vegu.
En sorgar- og hrygðarblær var á öllu
*) Provence frb. p r ó v a n g s, eitthvert
hið fegursta og frjósamasta hjerað á Frakk-
landi.
par inni. Drottningin lá á sóttarsænginni,
og læknarnir sögðu úti um líf hennar.
„Frelsun hennar er enn pá ekki ómögu-
leg“, sagði hinn vitrasti peirra. „Færið
henni liina fegurstu rós heimsins, pá rósina
sem er sprottin af hinum hreinasta og
háleitasta kærleika; beri hún fyrir augu
hennar, áður enn pau bresta, pá deyr hún
ekki“.
Og ungir menn og gamlir komu úr
öllum áttum með rósir, hinar fegurstu, sem
blóm báru í öllum aldingörðum; enn ekki
komu peir með pær rósirnar, sem við áttu;
frá jurtagarði kærleikans hlaut petta blóm
að koma. En hver var sú rósin par, sem
var sprottin af hinum hreinasta og háleit-
asta kærleika?
Og skáldin sungu um heimsins fegurstu
rós, hver um sína. Og boðskapur gekk víða
um lönd til sjerhvers pess hjarta, sem
bærðist í kærleika; boðskapur gekk til manna
í allri stöðu og á öllum aldri.
— 57 —
„Enginn hefir enn pá nefnt blómið“
sagði vitringurinn; „enginn hefir enn pá bent
á staðinn, par sem pað spratt í dýrð. Ekki
eru pað rósirnar upp af líkkistu Romeó’s
og Júlíu eða upp af gröf Valborgar, pó að
pessar rósir ætið ylmi í sögunni og skáld-
skapnum; ekki eru pað rósirnar, sem spretta
upp af hinum blóðgu spjótum Winkelrieds,
upp af hinu heilaga blóði, sem vellur út af
holund hetjunnar, pegar hann er að láta
líf sitt fyrir ættjörðina; og pó er enginn
dauðdagi inndælli, og engin rós er rauðari,
en pað blóð sem pá rennur ut. Ekki er
pað heldur undrablómið, sem maðurinn gefur
líf sitt fyrir á hinum löngu og svefnlausu
nóttum í hinu afskekkta hýbýli sinu áreptir
ár og dag eptir dag, — töfra-rÓ3 vísind-
anna.
„Jeg veit, hvar hún blómgast“, sagði
ánægða móðirin, sem kom með ungbarnið
sitt að hvílu drottningarinnar. „Jeg veit
hvar heimsins fegurstu rós er að finna, —