Norðanfari - 24.07.1879, Side 3
ílestum leiguliðum að slcj'ldu að gjöra jressar
eða hinar jarðabætur, er margir j)ó kvarta
um, pví petta er ekki heldur aJmennt og
pess gefast líka dæmi, að ylirráðendur jarða
bera ekki ætíð ávöxtu samhljóða betruðu
hugarfari, pað er að segja, eru ekki fyrir-
mynd annara í jarðabótum; enn sem komið
er, virðast allar jarðabótaframkvæmdir vera
eins og undir samningum komnar, en með-
an svo er, leggjast nanmast allir á eitt í
pessa átt; «pað er svo margt sinnið sem
skinnið» , einn gjörir pennan annar hinn
samning og priðji engan, meðan svo er, verð-
ur naumast jarðabptum framgengt almennt,
pó í. annan stað sanngimi virðist mæla með
pví, að leiguliðar fái að meira eður minna
leyti endurgoldnar jarðabætur á ábýlisjörðum
peirra, verður pað heldur aldrei fullkomin
hvöt til almennra jarðabóta; margur lands-
drottinn kann að vera svo slcapi farinn, að
hann vilji einskis 1 missa, og ekki vilja vinna
pað til peirra, að purfa láta mikið af mörk-
um rakna. Aptur á hinn bóginn getur leigu-
liði með pessu móti gjört landsrottni jarða-
bætur sínar tilfinnanlega dýrar, og pað get-
ur komið niður mjög óhentuglega, ef til vill,
og virðist varla pörf að færa dæmi pví til
sönnunar, enda verður petta ætíð undir samn-
ingum komið að meir eður minna leyti, en
samningar gilda fyrir lög, og með pví móti
geta jarðabætur hjá oss aldrei orðið almenn-
ar, aldrei byrjað með neinu verulegu aíli ;d-
mennt og í einu. #
|>ar pað er engum bannað að láta skoð-
uii sína í Ijósi opinberlega, um petta eður
b*t, sem almenning varðar, hikum vjer ekki
við að láta hjer skoðun Vora og sannfæringu
um petta efni koma fyrir almenningssjónir.
J>að virðist margra skoðun að jarðabætur purfi
að vera bseði almennar og ákveðnar, og pað
álítum vjer alveg rjett, oss virðist að hefzt
ætti að gefa út um jarðabætur sjerstök
1 ö g eður pá s j e r s t a k a n b á 1 k um pær
í landbúnaðarlögunum, svo lagaðann að eng-
um undanpágum með samningum yrði við-
komið, með öðrum orðum sagt: að hverjum
mannni sem heldur jörð eður jarðar part
yrði gjört að hreinni og beinni skyldu að
vinna eitthvað víst að jarðabótum árl. hvort
hann er ríkur eður fátækur, meiri eður minni
háttar, landsdrottinn eður leiguliði, prestur,
sýslumaður, læknir, umboðsmaður eður hver
helzt hann væri. Yrði petta í lög leitt ættu
jarðabæturnar að geta byrjað almennt og á
öllu landi í sapia mund, og pá um leið yrði
pað almennur hagur; með liinu fyrirkomu-
laginu (samnings fyrirkomulaginu) mundu pær
byrja hundrað árum ef til vill fyrr á pess-
um stað, og hundrað árum seinna á hinum,
á priðja staðnum dragast rnáske til jafnlengd-
ar frá landnámstíð. |>etta yrði að vera alls-
herjar lög, petta yrði slcyldu kvöð er legðist
ekki eingöngu á alpýðu, heldur alla án und-
antekningar; petta yrði skattur, en hag-
kvæmur skattur, sem rynni í vasa hins ve-
sæla jafnt og hins volduga, hjer vinna allir
kraptar og allar hendur að sama marki og
miði, að eíla jafnt annara sem sína eigin
heill og hagsæld, að pví marki og miði að
gjöra sjer jörðina undirgefna.
(Framhaid síðar).
(Aðsent).
Utaf almæli pvi, að nu sje prentsmiðja
Norður- og Austurumdæmisins seld, eptir
auglýsingu prentsmiðjunefndarinnar í norð-
lenzku blöðunum, pá leyfum vjer oss að
sPyrja liina heiðruðu nefnd, hvað gjört verði
við andvirðí prentsmiðjunnar, er sett var á
stofn með samskotafje almennings í Norður-
og Austuramtinu, pvi hvergi sjezt að gef-
endurnir hafi gefið pað stjórn prentsmiðj-
unnar og eígi heldur áskilið sjer pað nje sínum
örfum ef að sölu hennar ræki sem pó er
pvert á móti 2. gr. í lögum hennar frá 15.
júní 1854.
Til svars pcssarar spurningar, skúlum
vjer sjálfir leyfa oss að styngaupp á pvi, að
ándvirðinu verði varið til aukningar hóka-
safns Norður- og Austuramtsins áAkureyri,
pvi bókasöfn standa í nánu sambandi við
prentsmiðjur sem ávöxtur peirra. Finnist
petta óráð, pá kynni nefndinni pykja bezt
við eiga. að láta fjeð ganga til ritstjóra
„Norðlings" i eptirlaun fyrir forstöðu haus
við prentsmiðjuna.
1769-L-38,
Herra ritstjðri!
Blað yðar „Norðanfari“ hefir optar en
einu sinni að undanl’örnu gjört sjer far utn
að auglýsa ýmislegt um hagi mina, breytni,
embættisíærslu o. s. frv. Af pessu hefir
fátt fagurt verið mjer til handa, en fiest af
pví hefir pó verið svo úr garði gjört, aðjeg
hef eigi fundið ástæðu til að svara pvi, som
ósönnuðum og ósannanlegum óhróðri um
mig, jafnvel pótt jeg mætti vita, að peim,
sem alls ekkert pekkja, annað en pað, sem
st^ið hefir í Nf. muni hafa pótt næsta
ísl' ’ggilegt, að jeg ^kki hef reynt til að
bexa hönd fyrir höfuð mjer, f>ó jeg nú
mælist til pess að pjer takið pessar fáu
línur í blað yðar, pá er ekki tilgangur minn
með peiin að rekja óhróðursferilinn um
mig í Nf. frá fyrri árum, pví honuui er
pegar svarað af biskupi vorum, að svo miklu
leyti, sem hann er svara verður. En af
pvi jeg gjöri ráð fyrir að yður muni pykja
óviðkunnanlegt að blað yðar geti ekki fært
lesendunum neinar íregnir af mjer, nú,
sem fyrr, pá langar mig í petta skipti til
að mega segja söguna sjálfur.
Jeg hef aldrei getað skilið í pví, hvers
vegna sjera Bjarni Sveinsson fór nokkurn-
tíma að níða mig í blaði yðar. Sjera Bjarna
hafðí jeg aldrei vísvitandi móðgað, hvorki í
orði nje verki — já jeg hafði ekki einu
sinni baft tækifæri til að geta móðgað hann
óafvitandi. J>að eina, sem jeg get ímyndað
mjer að jeg hafi styggt hann með, ætti að
vera, að jeg fyrir nokkrum árum, sem odd-
viti breppsnefndar Kleifahrepps tregðaðist
við að borga honum af sveitarfje eins mikið
og hann krafðist í meðgjöf með sjúkling,
sem hann hjelt um vetrartíma og átti heima
í Kleifarlirepp. Jeg áleit pví, — og álít
enn — að grein hans um mig væri „gaman
græzkulaust11 ef til vill sprottið af slaðri
ógóðra og ólilutvandra búðargesta á Papós
verzlunarstað. Jeg gat pvi ekki fengið af
mjer að svara greininni, meðfram af pví,
að jeg vildi ekki gefa tilefni til pess, að
geðsmunir hans, sem jeg vissi að voru veik-
ir fyrir, yrðu um of órólegir. Hann hafði
verið góðkunningi foður míns sáluga og
bræðra minna, og eg bafði aldrei pekkt
bann nema að góðu einu. Eg gat pá heldur
ekki ímyndað mjer að honum væri nein
mótgjörð í pví að jeg sækti um Stafafell,
pegar hann lagði niður prestsskap, og hik-
aði mjer heldur ekki víð pað. Sú hefir
einnig raunin á orðið, sem jeg áttí von á;
pví síðan í vor eð leið, er eg kom hingað,
hefir hann verið hjer í sambúð við mig, á
prestssetrinu, og pví fer svo fjarri, að hann
eða hans fólk hafi gjört nokkuð á hluta
minn, að mjer hefir bjer verið sýnd öll bróð-
urleg góðvild og hjálpsemi, sem eg hcfði
framast getað á kosið. Eg finn pað kæra
slcyldu mina að votta petta opinherlega.
Jeg liefi haft að fornu fari dálitla við-
kynningu við sjera Jón Bjarnason — og
pekktí hann ekki, heldur en aðrir að öðru
en góðu oinu — mjer er pað líka mcð öllu
ókunnugt hvað hann hefir pekkt pað tii
mín, er gæti knúð hann til, að lýsa pvi yfir
„að eg væri öllum sönnum kristindómi til
niðurdreps“. Ef hann hefði orðið sliks var
hjá mjer meðan hann pekkti til mín, pá
hefði pað verið hróðurleg og kristileg skylda
hans að vara mig við með hógværum anda
— en eg man ekkí til pess liann hafi gj ört
pað. Grífuryrðum hans ætlaði jeg mjer ekki
að svara, en pótt lierra hiskupinn ckki
hefði verið svo góður og mannúðlegur, sem
hann var að taka fram í fvrir mig. En
fyrstjeg fór að rita nokkuð um petta mál
á annað borð, pá ætla jeg hjer að telja
fáein dæmi upp á pað hvernig jeg liefi kom-
ið mjer við sóknarmenn mína, par sem jeg
liefi áður pjónað prestsembætti.
jþegar faðir minn Páll prófastur Páls-
son til Kirkjubæjarklausturs andaðist haust-
ið 1861 — sendu sóknai-menn í einu hljóði
stiptsyfirvöldunum hónarhrjef, um að peir
mættu hafa mig fyrir sóknarprest eptir
föður mjnn.
Begar jeg árið 1863 hafði fengið veit-
ingu fyrír Kálfafelli á Síðu, pá sendu sókn-
armenn Langholtssóknar, par sem jeg pá
v»í- prestur, hver einasti búandi maðurpai',
mjer áskorun um að jeg vildi vera kyr hjá
peim lengur, en við peirri bón gat jeg ekki
orðið vegna kringumstæðá minna — en síð-
an eg var par hefi jeg ætíð notið sjerlegr-
ar velvildar og vináttu af peim.
Árið 1863 flutti jeg að Kálfafelli — en
árið 1867 fór sjera Jporvarður Jónsson, sem
pá var prestur að Kirkjubæjarklaustri pess
á leit við mig, að jeg færi sem aðstoðarprestur
til sín, og pjónaði jafnframt Kálfafelh.
petta ljetu sóknarmenn eptir mjer fúslega,
en tóku pað jafnframt fram að peir gjörðu
pað sjerstaklega af „persónulegri
v e 1 v i 1 d“ við mig. f>annig fiutti jeg 1868
að Prestshakka og pjónaði jafnframt Kálfa-
felli partil 1875 að sjera Sveinn Eiríksson
sókti um pað, og amaðist enginn í hvorugri
sókninni við pví fyrirkoruulagi.
þegar jeg í fyrra ætlaði að flytja hing-
að austur að Stafafelli, pá gengust nokkrir
helztu menn sóknarinnar eptir áskorun herra
sýslumanns Arna Gislasonar, sem pó sann-
arlega er hvorki sjálfur ofdrykkju nje ólifn-
aðarmaður, fyrir pví, að skotið yrði saman
bæði sauðfje og peningum til að gefa rajer
„í viðurkenningar- og pakklætis-
skyni“ fyrír vcru mína hj.á peim. |>annig
var mjer við burtför mína úr Kirkjubæjar-
klausturs prestakalli, afhent að samtöldu
svo mikið, sem numdi 800krónum; og mun
jeg minnast pessa sem annarar góðvildar-
fullrar samhúðar pessara sóknarmanna við
mig, með pakklátsemi og elsku.
J>au 2 ár er eg eptir ráðstöfun lijeraðs-
prófastsins gegndi prestsverkum í Skaptár-
tungu, par eð par var prestslaust, sýndu
sóknarmenn par mjer pað veglyndi og vel-
vild, sem peim er svo eiginleg, og peir með
rjettu eru kynntir að við presta sína — og
eigi gat eg komist að öðru on peir væru
ánægðir með prestsverk mín og framferði,
að pví er til peirra náði.
Jeg vona að pessi dæmi geti sýnt pað
að peir söfnuðir, sem eg hef hingað tii
pjónað í, hafa eigi haft pað álit á mjer, að
eg væri kristindóminum til niðurdreps, og
treysti pví að petta álit peirra á mjer geti
eins vel nefnst almennings álit eins og um-
kvörtun sú, sem sjera Jóni Bjarnasyni er
svo tíðrætt ura, yfir mjer frá Lónsókuár-