Norðanfari


Norðanfari - 25.08.1879, Síða 1

Norðanfari - 25.08.1879, Síða 1
18. ár, Hin Möðin. Yjer höfum í hyggju, að minnast smá- sáman á helzta efni í öðrum íslenzkum hlöðum. Hið fyrsta blað, sem vjer þannig viljijm mimpist á, er: „í>j4ðolfur“ XXXI, 19 12/7 79. þar er meðal annars grein frá Agli „Egilson“ gegn „ísafold“, er sagði að kalkbrennslan gengi seinlega og ísl. kalkið væri eigi gott. Hrind- ir E. pví ámæli, og sýnir og sannar, að eptir ástæðum geti eigi kalkvinnan greiðara gengið, og að margfalt hetra sje að kaupa isl. kalk en útlent kalk: útl. kalktunna sje að eins 6 skeppur, ísl. 8 skp.; útlent kalk megi að eins hlanda til helminga, ísl. kalk að 3/4, og sje ]:>ó feitara og trúrra. Nr. 20. 19/7 79- þar er: 1. Kvörtun ritstjóra yfir pví, að „ísafold“ hefir fengið með sjer hið nýja þingblað („Alpingisfrjett- ir“), en eigi „J>jóðólfur“. Kveðst pó kaupa 100 exempl. af hlaði pessu ti! að gefa út- sölumönnum „ f>jóðólfs“. — 2. Góð grein um kvennaskóla eptir ritstjóra, er að vísu tekur Rvíkur kvennaskóla fram yfir hina norðlenzku. Hann getur ekki verið kunn- ugur kvennaskóla Eyfirðinga. Maður, er verið hefir kvennaskóla-prófdómandi hæði 1 Rvik og hjer nyrðra, segir oss, að hinar norðlenzku námsmeyjar hafi jafnvel verið betur að sjer en pær í Rvík. — 3. Allgóð grein um Möðruvallaskólann; höfundurinn að vísu all-lítilpægur hvað kennslugreinir snertir: telur að eins íslenzku, dönsku. ensku, náttúruvísindi, sögu, landafræði og e i n f a 1 d a n reikning. f>að má pó ekki minna vera, en að einföld mælingafræði sje kennd; svo ætti og að kenna frakknesku (og pýzku ?), söng. uppdrátt og fimleika. Nr. 21. 27/7 79. J>ar er meðal annars grein um verzlunina,' almenna devfðoghug- leysi kaupmanna að bjóða í sjávarvöruna. Sunnlenzkur fiskur sje í litlu áliti á Spáni, enda sje par gnægð af óseldum fiski (300,000 skp.?). 15000? skp. af saltfiski liggi við Faxaflóa með beztu verkun, pó fáist að eins 40 kr. fyrir skp. Verzlunarfundur nýlega haldinn af kaupmönnum og bændum. Bænd- ur vildu fá 45 kr. fyrir saltfiskinn, og töluðu um að geyma hann til seinni tíma. Kaup- menn rjeðu peim frá peirri fyrirætlan; kváðust mundu gefa 45 kr. ef 50 kr. fengist fyrir skp. á Spáni. — Meðal nýrri rita talar ritstjöri um Kirkjutíðindin, II, 1., sjerílagi ritgjörð um ríki og kirkju eptir síra £>. B., og fer um pá ritgjörð pessum andríku orðum: — „Ekki fellum vjer oss allstaðar við skoðanir höfundarins, og allra sízt hugs- anir hans um samband ríkis og kirkju, sem vjer ætlum að standi reglulega á höfði. Meðal annars segir hann, að pað sem menn meini með pví að aðskilja ríki og kirkju sje pað, að „pjóðfjelagið sje ekki bundið við neina trú“. Nei! heldur er meiningin hití, sem höfundurinn nefndi á fyrri blaðsíðunni, og neitar að sje meiningin: „rjettur aðskiln- aður á pví andlega og veraldlega valdi“. Höf. gengur út frá peirri skoðun. að kirkjan hætti að vera til og hver einstakur maður verði guðleysingi, ef konungur og landsstjórn sleppi takinu, og kristinna manna fjelagi sje leyft að annast sín málefni sjálft. Til pess Akureyri, 25. ágúst 1879. að svara pessu parf í sannleika postullega polinmæði, enda leiðum vjer pað hjá oss að sinni. Prestum hjer á landi er nýtt um varn- inginn, „að pólitísera11 um kirkjumál og andlegt frelsi, enda sjest pess skjótt vottur, pegar peim málum skal hreifa; jafnvel sumir vorir beztu og vitrustu menn koma par fram, að oss virðist. líkara unglingum en fulltíðamönnum, og pverneita allri til- slökun til frjálsari siða í trúar- og kirkjn- málum — ef ekki af annari ástæðu, pá af peirri, að „tíminn sje ekki kominn“ (!) Nær er tíminn kominn, vorir elskulegu bræður, að brjóta af oss forn heimsku-fjötur og vakna til guðsbarna frelsis? Nær er tími kominn til að byrja á pví, að losa kirkju frá konungsvaldi og fá umráð hennar i hendur henni sjálfri, pað er söfnuðunum? Nær er tíminn kominn til að leysa menn frá sóknarbandi og öðrum persónulegum höptum, sem frá fornum harðstjórnar- og myrkratímum hafa skert rjett manna og æru. og pvingað og svæft samvizkur manna? í Ameríku er kirkjulíf fjörugast í heimi, par hafa kirkjur tvöfaldast að tölu, efnum og sðknarmönnum síðast liðin 20 ár. En hver> stjörnar par kirkjunum? Svar: ekki ríkið. beldur söfnuðirnir sjálfir. Með- an rikiskirkjur standa, verða prestar ætíð apturhaldsmenn og að eins til hálfrar upp- byggingar“. „ísafold11 YI, 19.9/7 79. J>ar ermeðal annars brjef um Reykjavík frá „Draug“ til ritstjóra. Talar hann fyrst um apturför Rvíkur: vefnaðarskóli og klæðavefsmiðja sje löngu niður lagt og gleymt; par á mót sje upp komnir margir veitingastaðir, er varla sje gistandi á; ekkert hús til gleðifunda; vatns- ból bæjarins sje illa hirt; engin straumbað- stofa, ekkertbaðhús i Laugum, enginn land- festarhæll í skipalegunni, engin hafnhryggja (Bulværk), er pó mundi spara afar-kostn- að; slík bryggja sje á Djúpavogi (og á ísa- firði bætum vjer við). Ómagahús og leti- garð vanti i Rvík, vindmylnan mali sjaldan, og emhættismanna gæti lítið i öllu verklegu. Nr. 20. 18/7. 79. Um h'nsfjelög jarð- eigenda, eptir Árna Thorsteinsson. Talar um kúafækkun: sje nú alls 17000, í byrjun pessarar aldar rúm 18000, en í byrjun 18. áldar 28000. þetta sje niðurdrep landbún- aðarins. Jarðarhundruðin. 86,755. megi virða 8,675,500 kr.; par af 62000 hndr.einstakra manna eign, 8400 pjóðeign, 15000 kirkju- eign, 1000 ýmsra stofnana, sumt prætulönd. Líklega hjer um bil 16000 í sjálfsábúð, en 70000 sem ábúendur ekki eiga. Jarðeig- endur sje ánægðir ef peir fá afgjald jarð- arinnar eins og um er samið, talci pví með pökkum, að ábúandi gjöri jarðabætur, en launi pað engu. „Jarðareigandi ætti að end- urgjalda ábúandanum jarðabótina að pví leyti, sem hún eykur jörðina með viðvarandi verðhækkun“. Amerikufarar hafi farið með 900000 kr. úr landi, pví fje hefði betur verið varið til jarðabóta hjá oss. — 2. póst- hrjefatal og sendinga 1877, eptir Indriða Einarsson. Brjef 39323, blaðabögglar 5568, böggulsendingar 4423, frimerkt brjef 35819, ófrimerkt 1574, verðsendingar og peninga brjef 1930. Brjef til Rvikur 12921, til Ak- ureyrar 3428, til ísafjarðar 2180, til Stykk- - — 81 — Nr. 41—42. ishólms 1224. Af útlendum hrjefum fer meir en helmingur ekki lengra en til Rvílc- ur. Brjefaskriptir beri vott um menntun pjóða. Á Bretlandi komi 3372 brjef á mann, i Sviss 24, i þýzkalandi 16V2, í Hol- landi 15V2, í Belgíu 13, í Danmörku 12. í Austurriki 11. i Prakklandi 10, i Svipjóð 7, i Noregi 6, á Spáni, Ungverjalandi, ítaliu og Portúgal 3. i Grikklandi 2, Rússlandi 1, Serbiu 9/'10- fslandi 6/10, Rúmeniu 5/10, Tyrk- landi 2/10- Hraðfrjettir ótaldar. Minnist á spjaldbrjef. sem eru opnir brjefseðlar; öðrum- megin innihald, hinum megin kveðja; er talað um á alpingi, að pau verði tekin upp hjer á landi. |>au eru miklu ódýrari, og frímerkið kostar 5 aurum minna. Nr. 20 26/7 . 79. |>ar er meðal annars grein um annmarka á afgreiðslu póstgufu- skipanna í Rvík; snertirpað mál mestmegn- is Rvikinga, og væri pörf að pað kæmist í hetra horf. „S k u 1 d“ III, 19. V7. 79. par er: 1. Endir á löngum prestlegum hugleiðingum um presta- og kirkjumál eptir M(agnús prest) J(ónsson). Vill höfundurinn að prestum sje gjört allt til hægri verka, söfnuðirnir hafi allan vanda af umsjón kirkna; duglegur meðhjálpari sje ætíð prestsins önnur hönd við hvert tækifæri, og sje honum launað sæmilega; öll börn skulu færð til kirkju til skírnar, en önnur smábörn megi ekki í kirkju koma. J>etta er kjarninn í botni greinarinnar; felum vjer almenningi um að dæma. — 2. Uppgötvun J>orvarðar læknis Kjerulffs um pað, að rjúpan felli fjaðrir á vorin og taki pví litaskipti. Nr. 20. 17/7. 79. Skýrsla um J>órsness- fund. J>ar var rætt um, að leggja niður Hall- ormsstaðar brauð, en stofna par búnaðar- skóla; talað um að nota austfirzka búfræð- inga; urn pörf á frjálsari verzlunarlög- um; um að breyta stjórnarskránni; að lög. sem prjú alping sampykkja, fái gildi pó konungur riti eigi undir; eigi megi gefa út hráðahyrgðar-fjárlög; að konungkjörnir pingmenn verði afteknir, dómsvald verði óháð og kviðdómar verði upp teknir, algjört prentfrelsi og fl. J>að köllum vjer drengi- lega mælt. Betur að alpingi ljeti pessi mál til sín taka og að pau næðu til skarar að skríða. Amtsrúðsfundur suðuramtsins var baldinn 11. júní. Kom par fram til- laga frá sýslumanni Borgfirðinga og Mýra- manna um breyting á ferðum norðanpðsts og vestanpósts, er ganga skyldu á Akra- nes, en gufuhátur skyldi keyptur til ferða milli Rvíkur og Akraness og til flutninga um allan Faxaflóa. Hjet amtsráðið fylgi sínu við petta mál*. Amtsráðið sampykkti og að sækja skyldi um leigulaust lán úr lands- sjóði til brúargjörðar á J>jórsá og Ölfusá, og skyldi pað endurgoldið á 35 árum úr sýslum peim, er hlut eiga að máli. J>á mælti og amtsráðið með pví að veittur yrði *) Æskilegt væri, að hið norðlenzka amts- ráð tæki sjer dæmi petta til fyrirmyndar, og reyndi að styðja að gufubátskaupum Ey- firðinga, vitabyggingunni á Siglunesi og öðr- um almennum framkvæmdura.

x

Norðanfari

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Norðanfari
https://timarit.is/publication/88

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.