Norðanfari - 02.10.1879, Page 1
T
DRMNFAM
18. ár.
Akureyri, 2. októker 1879.
Nr. 45.—40.
t
Sigurður Arnason.
Einliver liinn merkasti maður í Húna-
vatnssýslu sinnar stjettar á sinni tið var
SigurÖur Arnason bóndi í Höfnum, og
pykir pví bæði vert og skylt að halda minn-
ing bans á lofti.
Hann var fæddur að Gieitaskarði í
Langadal liinn 3. dag desemberm.
1798, og voru foreldrar lians par þá vinnuhjú.
Eaðir hans var Árni frá Syðriey (t 8. júlí
1848) Magnússon, en móðir hans Ingibjörg
frá Stóraósi í Miðfirði (tl2. okt. 1845)
Árnadóttir, er kallaður var Glímu Árnieða
Skakki Árni, og Ingibjargar Bjarnardóttur í
Valdarási Sveinssonar lögrjettumanns að
J>óreyjarnúpi Guðnasonar. En Magnús föð-
ur faðir Sigurðar var Arason á Gaukstöðum
og Njálsstöðum Guðmundarsonar Arasonar
Guðmundarssonar lögrjettum. i Norðtungu,
Hallssonar sýslumanns í Hjörsey, er Halls
ætt er við kennd, Ólafssonar prests í Saur-
bæ á Hvalfjarðarströnd. Kolbeinssonar Sig-
urðssonar. Kona Magnúsar var Sigríður
Finnsdóttir smiðs á Syðriey Jónssonar Finns-
sonar frá Kjalarlandi og Guðrúnar Ein-
arsdóttur frá Völlum í Skagafirði.
Magnús Arason eignaðist alla Syðri-
ey og hjó par. Hann var lengi hreppstjóri
og pótti merkur maður og var vel greind-
ur. Hann tólc Sigurð sonarson sinn til
fósturs, og ólst hann par upp um bríð.
Veitti afi bans honum tilsögn í bóklestri,
kristnum fræðum og skript, og pótti þegar
í bernsku bera á frábænim skilningi hjá*
honum. Magnús anda.ðist haustið 1809, er
Sigurður var nær 11 vetra, Eptir það ólst
hann upp með föðurfrændum sínum, er bjuggu
á Syðriey eptir Magnús og síðan með föð-
ur sínum, er reysti bú 1815 á erfðahlut
sínum Vi úr Syðriey (Eyjarkoti), og hafði
Ingibjörgu Arnadóttur barnsmóður sína
fyrir bústýru. Vandist Sigurður par á alls
konar búvinnu og sjósókn, en jafnframt
því las hann áliugasamlega allt það, er hann
fjekk yfirkomizt, og aflaði sjer allrar peirr-
ar menntunar, er kostur var á að fá af ís-
lenzkum bókum á þeirri tíð. Hann tók
og að lesa danskar bækur og iðkaði skript
og reikning.
Á vist með föður hans var Ingibjörg
porleifsdóttir frá Kambakoti Markússonar,
og gat Sigurður með henni 2 dætur, Kafi-
tasi (f. e/2 1819) og Hlíf (f. 17le 1823), er
báðar hafa giptst og eiga afkvæmi, en eigi
tókst ráðahagur með þeim Sigurði og Ingi-
björgu.
Vorið 1823 fór Sigurður vistferlum að
Finnstöðum til Ingibjargar Magnusdóttur,
ekkju eptir Jón bónda á Finnsstöðum Jóns-
son frá Ytriey Jónssonar, og dvaldi hann
þar 2 ár. Síðara árið liinn 24. júlí 1824 gekk
hann að eiga Hlíf, dóttur Ingibjargar, og
eignaðist með henni hlut úr jörðinni Skúfi
í Norðurárdal. Vorið 1825, reisti hann bú á
Skúfi hinum neðra, og bjó þar 1 ár, en var
þó lörigum það ár með föður sinum i Eyj-
arkoti. Síðan bjó hann á Skúfi hinum efra
5 ár. Vorið 1831 flutti hann búferlum að I
Ytriey, er hann fjekk í skiptum við Beni-
dikt Jónsson, er þar hafði búið, fyrir Skúf,
og bjó hann þar 9 ár.
Hlíf lcona hans var óhraust að heilsu,
og varð þeim eigi barna auðið. Hún and-
aðist hinn 13. maí 1834’ Arið eptir hinn
25. júlí 1835 gekk liann að eiga Sigur-
laugu Jónasdóttur frá Gili i Svartár-
dal Jónssonar frá Ytriey, vitsmunakonu
mikla og honum hina skapfelldustu, og áttu
þau 4 börn: 1. Arna bónda í Höfnum
(f. 7/3 35), er fyrr átti Margrjeti Guð-
mundardóttur (sjá Norðanfara, þ. á. nr. 3—4,
18/i 79 sbr. leiðrjetting nr. 19.—20., 13/4 79),
en nú á Jóninnu fóreyju Jónsdóttur frá
Espihóli, 2. Elisabeti, er fyrr átti umboðs-
maður J. A. Knúðsen á Ytriey, en nú á
Gunnlaugur E. Gunnlaugsson, er þar býr,
3. Björn (f. 18/8 38 f 18/12 s. á.), og 4
Bj örn bónda á Tjörn (f. 9/2 40 f 24/7 68)
er átti Elínu Jónsdóttur.
Vorið 1840 fór Sigurður búferlum að
Höfnum á Skaga, og bjó þar síðan á allri
jörðinni í 18 ár eða til 1858 og síðan á
hálfri jörðinni í sambýli við Arna son sinn
i 9 ár eða til 1867. J>að vor brá hann búi
og fór til Árna sonar síns og Margrjetar
konu hans, er hann dvaldist síðanlijá, enda
var hann þá alblindur orðinn fyrir 2 árum,
og hafði þá verið við bú 42 ár.
Hann var búhöldur göður og bjó alla
stund einkar laglega, þó að hann hefði eigi
mjög mikið um sig. Jörðin Hafnir tðk
miklum nmskiptum til batnaðar hin nær-
fellt 40 ár, er hann var þar, og jókst mjög
að áliti, og var hann frumkvöðull þeirra
endurbóta og frömuður þess álits langa
stund.
Hann komst til góðrar elli, og var lengst-
um heilbrigður á sál og líkama, og virtist
hann allt skeið æfinnar vera sannur gæfu-
maður, eins á elliárunum, þvi að glöð með-
vitund grandvarlegs og gagnlegs lífernis,
eign velmetinna og velmegandi barna og
mannvænlegra barnabarna, ástúðleg og ná-
kvæm hjúkrun af hendi konu lians og tengda-
dóttur gjörðu skeið ellinnar jafnast ánægju-
legt. Og þó að sjón augnanna týndist var
sjön andans ávallt hvöss, og honum var
hin mesta ánægja bæði af því að eiga kost
á að heyra lesið flest það, er nýtt birtist í
íslenzkum bókmenntum, og af því að leið-
beina öðrum með fræðandi ræðum og holl-
um bendingum.
Eins og vonlegt var, fjekk allmikið á hann
fráfall hinnar elskuðu og ágætu tengdadóttur
sinnar Margrjetar Guðmundardóttur, er að
bar 15. júli f. á., og upp frá því tók ell-
in að leggjast allþungt á hann og ymisleg-
ur krankleiki að færast í vöxt. Hann and-
aðist hinn 27. dag aprílm. 1879, og var þá
rúmlega áttræður að aldri.
Til fyllingar þessum helztu æfiatriðum
þessa merkismanns, skal hjer tilfæra kafla
úr líkræðu er haldin var við jarðför hans
á Hofi hinn 7. dag maím.
„Sigurður sál. var óneitanlega búinn
mikilli sálaratgjörvi, fjölhæfum gáfum og
hvössum gi'eindarkrapti, og hafði mjögmikl-
ar mætur á allri bókvísi, en einna mest mun
þó hugur hans hafa hneigzt að lögvísi, sem
á uppvaxtarárum lians var kostur á að ná
— 89 —•
talsverðri menntun í af ýmsum ritum Magn-
úsar Stephensens. Sigurður var að því leyti
sannur sonur hinnar 18. aldar, sem hann
gagntekinn af þeim menntunar og framfara
anda, er hófst skömmu fyrir aldamótin,
og einna fyrst lýsti sjer í ritum Lærdóms-
lista-fjelagsins, en náði meiri festu og fjöl-
hæfni fyrir aðgjörðir Landsuppfræðingar-fje-
lagsins. Öll ritstörf ljetu honum ljett, og
einkenndn alla ritsmíð hans skipuleg hugs-
un og náttúrlegt orðfæri, en meðfram kýmni
og kraptur. Samskonar blær var á ljóða-
gjörð hans, en ^lítt iðkaði hann hana.
Hann gegndi einatt hreppstjórn í sveit
sinni (Vindhælishreppi) og fórst það af
hendi með mikilli snilld, og þó að ýmsir
hefði hreppstjórn á hendi hjer ísveitílians
tið ásamt honum eða einir sjer, þá hafði
hann tíðast mikil og góð afskipti af stjórn
sveitarmála frá 1833, er hann varð fyrst
hreppstjóri, og til þess 1859, er hann gegndi
því starfl síðast ásamt Jósef Jóelssyni á
Spákonufelli eptir Jón Jónsson umboðsmann
látinn. Svo hafði hann og ýmsum öðrum
opinberum störfum að gegna, og var opt
skipaður til málareksturs og þótti til þess
manna hæfastur, sakir vitsmuna sinna,
glöggskyggni og fylgis, enda ljetti það hon-
um sókn og vörn að hann var mannþekkj-
ari í bezta lagi. Margir voru og nær og
fjær, er leituðu ráðá hans og liðsinnis í
málaferlum, og var hann jafnan fús á að
styrkja hvern þann málstað, er hann ætlaði
á rökum byggðan, og fylgdi fastlega fram
því, er eptir sannfæring hans var satt og
rjett. Málafærsla er óvinsælt starf, og jók
hún honum einatt óvinsældir þeirra, er
undir urðu, en hann ljet sjer eigi fvrir brjósti
brenna, þótt þeir ætti i hlut, er mikið áttu
undir sjer, ef honum þótti málstaðurþeirra
eigi rjettur eða sannur. |>að gat því eigi
hjá þvi farið, að ýmsir, er halloka fóru,
bæri honum brögð og vafninga í málum.
En valt er á slíku að byggja honum til
óhróðurs. J>að er auðsætt. að rjettvíslegra
er að verja góðan málstað gegn óskynsam-
legum og samvizkulausum lögum enn að
verja gagnstæðan málstað i skjóli slíkra
laga. Eptir lunderni hans og hugsunar-
hætti má ganga að þvi vísu, að hann hafi
aldrei framfylgt þvi máli, er hann áleit rang-
látt í sjálfu sjer.
Honum hætti — að sögn sjálfs hans —
meir til lceppni og hefnigirni enn hann víldi
sjálfur, ef hann mætti talsvei ðum mótspyrn-
um eða þóttist ólögum borinn, enda var
hann að náttúrufari bráð'jr i lund, og jafn-
framt þvi þykkjuþungur, eins og títt vill
verða um þá, er hafa ríka lnnd, en bæla
niður skapsmuni sína; en hann var stilltur vel.
Sökum þunglyndi sinnar lineigðist hann
um hrið allt of mjög til nautnar áfengra
drykkja, en siðar varð hann liófsemdarmað-
ur mikill og reglumaður, og er það vottur
um þrek hans og eptírbreytnisverða stjórn
hans á sjálfum sjer. Hann var sannur
þrekmaður, er bæði kunni að stjórna geði
sínu og að yfirvinna borgir í óeiginlegri
merking.
Með tilliti til skapsmuna sinna var hann sann-
ur Islendingur í orðsins beztu merking,eigi óá-
þekkur ýmsumfögrumhetjum fornaldarinnar.