Norðanfari - 02.10.1879, Blaðsíða 2

— 90 —
þótt liann vsegi eigi með öxum og atgeirum,
pá beitti hann fimlega peim andans vopn-
um, er hann átti kost á, og vo einatt góðu
málefni sigur til handa.
J>að er sagt um forfeður vora í forn-
öld, að sumir peirra hafi trúað á goðin, en
sumir á mátt sinn og megin. En að vísu
er svo að sjá, sem allur porri hinna betri
manna hafi verið trúmenn með frjálsleg-
um hugsunarhætti, eptir pví sem peir koma
fram í sögunum. Játningin var ýmisleg, en
trúin í rauninni söm.
Slikur trúmaður hygg jeg, að Sigurður
sálaði Árnason hafi verið. Hann trúði eigi
á kirkju nje kreddur, en hann trúði á guð;
og hann aðhylltíst eigi að eins lögmálið,
heldur og guðspjallíð. Hann hafði mjög
næma siðferðistilfinning og var vandur að
sóma sínum.
Hann var maður mjög óeigingjarn og
óásælinn, og manna fúsastur á að vinna öðr-
um gagn ókeypis, og pó að hann væri frem-
ur svinnur að náttúrufari, pá fór með vax-
andi efnum örlæti hans og góðgjörðasemi
við fátæka vaxandi, og aldrei kom hann
fram sem svíðingur, lieldur sem gestrisinn
maður og góðgjarn.
Hann byrjaði búskap með litlum efn-
um. En pótt hann verði ávalt miklum
tíma til bóklegra starfa, fóru efni lians
smátt og smátt vaxandi, enda var hann bú-
prifnaðarmaður mikill, sparsamur við hóf
og mikill iðjumaður. Hann kunni til flestra
verka, var vefari góður og hagur vel, eink-
um á trje. Hann var mjög gefinn iyrir
veiðiskap^allan. Má og sjá fjölhæfni hans
meðal annars af pví, með hvílíkri alúð og
lagi honum tókst að auka og eflaæðarvarp
á ábýlisjörð sinni. Yar hann í pví sem
öðru, er til framfara laut, á undan sinum
tíma.
Eins og heimilishagur hans mátti heita
góður, pannig var og heimilsbragurmn
í bezta lagi. Allt dagfar lians var hið
prúðasta, og viðmótið jafnan vinsamlegt og
viðfeldið. Hann var jafnan viðurmælisgóð-
ur, ljettur í máli, skemmtinn og fræðandi,
við hvern sem var að eiga.
Konum sínum reyndist hann alúðlegur
og eptirlátur, og ávann sjer fyllstu ást og
hollustu peirra. Börnum sínum, er hjá
honum uppfæddust, sýndi hann föðurlega
ást og umhyggju, og vandaðí uppeldi peirra
eptir föngum, eins og raun hefir vitni um
borið. Hinum óskiigetnu dætrum sínum,
er hjá öðrum höfðu fóstur, reyndist hann
og vel, pótt pess sjái miður vott, og kunni
eigi að vera að verðung pakkað.
Eins og áður cr ávikið mætti lionum
fyrir nærfellt 14 árum pað punga mótlæti
að missa alveg sjónina og sviptast pannig
hinu mesta yndi, sem fólgið var í lestri fræð-
andi bóka. En pá úthlutun forsjónarinnar
bar hann möglunarlaust og ljet eigi hug-
faliast, en færði sjer í nyt hvert færi, sem
bauðst, en pau voru mörg, til pess að við
halda menntun sinni og auka hana, og
liann fylgdi ávallt vel timanum, og gjörði
sjer jafnóðum eiginlegar hinar meir og meir
frjálslegu hugmyndir, er vaxandi menntun
smátt og smátt hefir skapað, að svo miklu
leyti sem pær vort^ eigi áður kviknaðar i
huga hans, pví að hann var manna frjáls-
lyndastur og hafði frá æsku óbeit á öllum
óeðlilegum höptum og alls konar ófrelsi, i
hverri mynd sem pað birtist, og var í pví
á undan svo mörgum samtiðarmönnum sín-
um jafnvel fram á elli ár. Að fylgja tím-
anum í framfarlegu tilliti, eins og hann
gjörði, er fátítt um blinda menn og háaldr-
aða, og eigi alltítt meðal vor um unga menn
og alskygna, er pó eiga pess úr kosti.“
Vjer ljúkum pessum minningarorðum
með stöku pessari:
S i g u r ð syrgja virðar,
sess er auður at dauðan,
kominn er húms úr heimi
hann til ljóssins ranna;
ljúf eptir minning lifir,
látinn vjer ekki grátum,
góðs hefir gjöld um beðið,
gipta’ er að slíkurn skiptum.
Er til íslenzkt stjórnarráð?*
Jeg, sem er daglegur gestur í stjórnar-
ráðsbyggingunni liefi opt spurt sjálfan mig
pannig, er jeg liefi gengið fram hjá skrifstofu
j liinnar íslenzku sjórnar. ísland hefir fengið
| í orði kveðnu sína eigna löggjöf og sjórn;
enn aðsetur stjórnarinnar er pó enn lijer
suður í Danmörk nær 400 mílur frá landi
pví, sem stjórna á, og sem að eins 6—7
) sinnum á ári um sumarmánuðina á samgöngur
' við Daninörk. Og að pví er snertir samgöngur
| pessar mætti æðsta stjórn íslands eins vel
færast norður til Grænlands eða Spitsbergens.
Hin ísleuzka stjórnarskrá tekur skýrt og skor-
inort fram, að vera skuli sjerstakt stjómarráð,
og er jeg heyrði, að nýtt sjómarráð var
hlaupið af stokkunum eptir pað er hin ís-
lenzka stjórnarskrá var út gefm (og pað eru
nokkur ár síðan), furðaði jeg mig opt á, að
hin danska stjórn skeytti pví ekkert, að
ísland hafði og fengið frjálsa stjórnarskipan,
og fullan rjett til pess, að krefjast pess, að
tekið væri tillit til sín, er hið’ æðstaembætti
íslands stjórnar hjer væri skipað nýjum
manni, og pað pví fremur sem hún er stofn-
uð einmitt eptir peim lögum sem íslendingar
hafa engan pátt átt í, og sem hefir verið neytt
upp á pá af pjóðfrelsismönnum hjer prátt
fyrir eindregin og kröftug mótmæli Islend-
inga, en pjóðfrelsismenn hljóta að hvetjast
,til pess að halda pessi lög og hlýða peim
skilvíslega og afdráttarlaust jafnvel í peirra
minnstu greinum, einmitt af pví, hversu pau
urðu til.
Enn hefir pessu liingað til verið svo
liáttað með lögin 2. jan., sem ákveður rjett
stöðu Islands í ríkinu gagnvart Danmörku og
stjórnarskrána íslenzlcu, sem ápeimerbyggð?
Kei, pví miður hefir flokkur pessi sýnt
í máli pessu ófyrirgefanlegt skeitingarleysi
fyrir pví, sem sanngirni og heiður Danmarkar
krefur, pví að hann hefir eigi skirrst við, að
iáta sem vind um eyrun pjóta pær kröfur urn
jafnrjetti í ríkisstjórninni á borð við danska
pegna, sem íslendingar hafa kraíist með full-
um rjetti. Hinn ísl. ráðgjafi hefir fylgt
hinum danska dómsmálaráðgjafa óaðskiljan-
lega — ef oss minnir rjett, var pað pjóð-
frelsismaðurinn Klein, sem sótti um, að verða
ráðgjafi íslands, náttúrlega eptir undirlagi
við sinn flokk — og h i ð í s 1 e n z k a
stjórnarráð hefirírauninniver-
ið að eins deild af dómsmála-
stjórnráðinu og æðstu stjórn p e s s a r-
ar deildar hefir verið á hendi fal-
in einum afdeildarstjórunumí
dómsmálastjórnráðinu, ogveramá,
að hann hefði getað rekið pað embætti sitt
við ldið síns eigins embættis, sem tekur pó
líklega upp alla hans krapta ef pað hefði verið
sjerstaklega gáfaður, skynsamur og duglegur
maður; en pess má varla vænta, að dómsmála-
ráðgjafinn sjálfur haíi ráðrúm til pess, að
kynnast mörgum íslenzkum málum, og einkum
ef hann getur pá ekki fleytt sjer í málinu
*) |>ýtt úr Yinstrimannablaðinu í Kpmh.
sjálfu, íslenzkunni. í s 1 e n z k t s t j ó r n a r-
r á ð, s e m h a f i á b y r g ð f y r i r p v í, a ð
hin frjálsa s t j ó r n ar s k i p a n Is-
1 a n d s s j ? r æ k i 1 e g a v e r n d u ð e r —
og pað vcrður að álítast víst — að eins til
á pappírnum. Yæri ekki orsök til pess,
að fá pesssu .Jireytt pað hið bráðasta? |>að
mundi gjöra sitt til pess, að fullna og efla
gott vinfengi við Danmörku, sem sýnist vera
að ryðja sjer braut á íslandi, eptir pví, sem
Kaupmannahafnar blöðum fara orð uni petta.
|>að myndi vera jafn nytsamt hvorumtveggja
flokkanna, ef pað gæti prifist.
Enn pað sem jeg heíi enn meir furðað
mig á, er pað, að stjórnin skuli ekki liafa
gjört enn pað allra minnsta til pess, að reyna
að halda íslendingum og öðrum föngnum í
ginningarhuginyndinni um, að lögunum sje
fram fylgt, og að til sje íslenzkt stjórnarráð,
og jafnvel margir hjer í Daumörku, sem optlega
koma hjer í petta hús, munu varla vita, að
innan pess múra, sje noldcuð til mcð pví
nafni, pótt peir viti vel, að til sje «íslenzk
stjórnardeild», pví að enn stendur pessi
villandi einkunn yfir dyrunum að peirri
stofu, par sem fjallað er um mál íslands,
sem í góða gamla daga pá er ísland var
skoðað að eins sem fylki eða landshluti af
Danmörku. Mætti ekki að minsta kosti breyta
pessu? Jeg vil skjóta pví undir ráðgjafa
íslands, hvort honum pyki pað ekki hæfa og
hlýða, að nema brott einkunn pessa, og setja
aðra í staðinn, sem tæki skýrara fram ákvæði
hinnar íslenzku stjórnarskrár um eigið stjórn-
arráð; enda myndi hún og verða leiðbeinandi
fyrir almenning pann, sem kemur á ráðhúsið.
Enn ef pað skyldi vera, sem pó er ótrúlegt,
að fje væri ekki nógt til, til pess að leggja
út fyrir einkunnarbreyting pessa, sem vera
mætti að lijeldi íslendingum í hugmyndinni
um eigið stjórnarráð, og að öllu samanlögðu
bæri pó vott um einhvern virðingarsnefil
fyrir íslendingum, og ef ráðgjafinn skyldi
sjá sig knúðan til pess að leita á náðir ríkis-
pingsins um fjárframlag til pessa, og vinstra-
fiokksmenn skyldu aptur verða svo meinlegir
að neita honum um pað, myndi hægt verða
að fá fje með eineyrings-samskotum og myndi
jeg fús til, að leggja minn eyri fram pó vil
jeg vona, að ekki reki til pessa úræðis.
Gamall ráðhússgestur og íslandsvinur.
Heiðursgjöf frá Eyfirðingum
til sjera Matthíasar Jockumssonar.
Tuttugasta dag ágústm. fim kvöldið, var
samsæti í Beykjavík heima hjá 1. pingmanni
Eyfirðinga, Einari Ásmundssyni, voru par við-
staddir hinn pingmaður sama lijeraðs, ping-
menn beggja Múlasýslnanna, sem allir eiga
heima í Eyjafirði, einnig skáldið sjera Matthí-
as Jockumsson og Helgi Helgason trjesmiður,
er samið hefir lagið við kvæði sjera Matthí-
asar um Eyjafjörð.
í samsæti pessu afhenti Einar sjera Matth.
allmikinn gullliring, er Eyfirðingar höfðu lát-
ið gjöra og sent skáldinu í virðingarskyni og
til minja. Hringurinn vo full tvö lóð og
voru grafin á hann orðin: «Frá Eyíirðing-
um»; var greyptur í hann gimsteinn með
fangamarki skáldsins, og pótti hringurinn all-
góður gripur.
|>egar pingmaðurinn afhenti hringinn
talaði hann langt erindi. Minntist hann fyrst
pjóðskáldsins Jónasar Hallgrímssonar, er hann
taldi ástsælastan allra íslenzkra skálda og
sóma ættjarðar sinnar og sjerstaklega Eyja-
fjarðar, pví Jónas var Eyfirðingur. Færði
pingmaðurinn til nokkur dæmi úr kvæðum