Norðanfari - 26.11.1879, Qupperneq 2

110 —
gjörði prófastur síra Toríi Jónsson á Gaul-
verjabæ, náfrændi hans og erfingi.
Æfisaga hans stendur í kks. Dr. Finns
III, bls. 602—664, og í J. Worms Lexic.
2 B. 453.-456.
Eitt sem liggur eptir Brynjúlf biskup
var það, að hann kom síra Hallgrími Pjet-
urssyni til bóknáms í skóla i Kmh., hann
vígði hann líka til prests að Hvalsnesi.
7. f órður Jorláksson (Thorlacius).
Hann var fæddur á Hólum 1631 14. aug.
Eoreldrar hans J>orlákur biskup Skúlason,
og Kristin Gislad. lögmanns Hákonarsonar.
Útskrifaðist úr skóla 1656, og sigldi pá til
háskólans, kom inn aptur 1660 og varð
skólameistari á Hólum 3 ár.
1663 sigldi hann aptur og ferðaðist um
mörg lönd, kom inn 1668. Sigldi i 3. sinn,
sama ár og var 1669 15. april af konungi
Friðrik 3. skipaður biskup i Skálholti, og
eptirmaður Brynjúlfs biskups.
Næsta vetur dvaldi hann á Hólum hjá
bróður sinum Gísla biskupi. 1671 sigldi
hann í 4. sinn og var vigður til biskups af
Sjálandsbiskupi Joh. Wandal 25. febrúar.
J>vi næst vjek hann til Gísla bróður sins
að Hólum og dvaldi par til 1674, hann
flutti að Skálholti og tók við staðnum, en
Brynjúlfur biskup deyði árið eptir.
1674 giptist hann Guðríði dóttur Gisla
sýslumanns Magnússonar á Hliðarenda, með
hverri hann átti 2 sonu.
J>orlák sem var orðinn skólameistari í
Skálholti, og deyði sama ár sem faðir hans,
ógiptur barnlaus, og Brynjúlf sem seinna
varð sýslumaður og bjó á Hliðarenda, gipt-
ur Jórunni Skúladóttur J>orlákssonar bisk-
Ujps.
1685 fjekk |>órður biskup konunglegt
leyfi til að flytja prentsmiðjuna frá Hólum
að Skálholti, og ljet par prenta margar
bækur.
# Á seinustu árum sínum var hann prot-
inn að heilsu og hjelt við rúmið. Sat pá
biskup Björn, sem pá var vice biskup í
Odda, fyrir hann synodus og vigði nokkra
presta, bæði i Odda og Skálholti.
|>órður biskup deyði 1697, á 60 aldurs-
ári, hafði biskupsembætti pjónað í nærfellt
23 ár og vigt 99 presta.
Æfisaga hans er í Finns kks. III,
664—681.
Prófastur síra Árni J>orvarðarson á
Jnngvöllum söng hann til moldar og er lík-
ræða með æfiágripi til eptir hann í hand-
riti.
8. Jón 1»orkellsson Yídalín var fædd-
ur á Görðum á Álptanesi 1666 21. marz.
Foreldrar hans voru síra jporkell Arn-
grímsson lærða officialis og Margrjet |>or-
steinsd. Lærði undir skóla hjá síra Páli
Amundasyni á Kolfreyjustað. Útskrifaðist
eptir 3 vetur úr Skálholtsskóla.
Sigldi til háskólans 1,687 og tók atte-
stats í guðfræði 1689,
|>ar eptir gaf hann sig í herpjónustu,
en leystur írá henni af landfógeta Heide-
mann, fyrir bón náunga hans eða móður
(faðir hans var dáinn). 1692 varð hann
konrektor í Skálholti. 1693 dómkirkju-
prestur. 1696 fjekk hann veitingu fyrir
Garðabrauði.
1694—95 visiteraði hann íyrir J>órð
blskup og var i miklum kærleikum við hann.
1697 9 marz (8 dögum fyrir andlát bisk-
ups), var Jón J>orkelsson settur af amt-
manni, til að vera officialis, og ritaði pá
biskup bónarbrjef til konungs að JónVída-
lin mætti verða eptirmaður sínn.
Veitingarbrjef Jóns fyrir Skálholts-
biskupsdæmi er dags. 16. des. 1697 Hann
var vígður 1698 af Sjálandsbiskupi Borne-
mann og tók par eptir meistara nafnbót.
1699. giptist hann Sigriði dóttur Jóns
biskups Vigfússonar, áttu saman 2 börn
(annað andvana fætt og hitt deyði ungt).
1720 um vorið reið biskup Jón til
fundar við stiptamtmann P. Raben, síðan
á alping, par eptir aptur á fund stiptamt-
manns, en pegar hann kom heim, frjetti
hann lát mágs síns síra J>órðar á Staða-
stað, brá pá við og fór strax vestur, til
að halda ræðu við útför hans, eptir áður
gefnu loforði, komst ekki lengra en vestur
að Sæluhúsi, hvar tjaldað var yfir honum,
pví sótt haíði gripið hann, sem leiddi hann
heim p. 30 aug. á 55. aldursári, og 23.
síns bískupsdæmis. Lík hans var flutt heim
í Skálholt.
Eptir penna nafntogaða biskup og
mælskumann hafa verið prentaðar margar
guðsorðabækur. Svo sem Húspotillan, Mið-
vikudagapredikanir og Sjöorðabókin o. fl.
Hefir æfisaga hans verið nýlega samin og
skrásett fyrir framan 7. árg. af isl Fjelags-
ritum með mynd hans, Kmh. 1847, sbr.
kirkjus. Dr. Finns biskups III, 682—695.
Gjessings II, B. 2 D. 48. J. Worms
II, 580.
9. Jón Arnason. Hann var fæddur á
Dýrafirði 1665. Faðir ha.ns var síra Arni
Loptson (sem varð júbilprestur og dó 1676)
Móðir hans Álfheiður Sigmundardóttir.
Eptir að hafa útskrifast úr Skálholtsskóla
sigldi hann til háskólans 1690, tók attestats
1692, var síðan 3 ár konrektor við Hóla-
skóla, en skólameistari 1695.
Giptist að Reynist.aðaklaustri 7. sept.
1703 Guðrúnu Einarsdóttur.
Sonur peirra Arni stúderaði 4 ár í
Kaupmh. og tók attestats.
Eptir að hann hafði verið skólameist-
ari með mestu röggsemd og stjórnsemi var
hann 1707 vígður af biskupi Vídalin, prest-
ur að Stað í Steingrímsfírði, og árið eptir
settur prófastur 1 Strandasýslu.
Fptir fráfall biskups J. Vídalíns, var
honum boðið að sigla til Kmh. og taka
biskupsvígslu og var par árið 1722 á Mariu-
messu vigður af Sjálandsbiskupi Dr. Chr-
Worm, kom hingað inn um vorið með
Eyrarbakk a-sldpi, og settist að sínum bisk-
upsstóli.
Hann var einhver hinn merkilegasti
og stjórnsamasti biskup, mikill rausnar og
örlætismaður. Yfir 600 rd. gaf hann fá-
tækum stúdentum til siglingar, nokkrar jarð-
ir fátækum prestum til uppeldisauka. Hann
var lærður maður, og eru eptir hann marg-
ar ritgjörðir. Hann deyði 1743 8. febr-
78 ára, hafði biskup verið 21 ár og i öðr-
um geisl. embættum 30 ár. Jarðsettur 18.
febr. í miðri Skálholtskirkju. Ekkja hans
ljet leggja legstein yfir gröf hans, með
lat. grafletri. Hún deyði 1752 á Meðalfelli
í Kjós 87 ára.
Lík-prjedikun hans með æfisögu og
erfiljóðum, ásamt konu lians, er prentuð
1748 í 4to hennar 1778.
Sbr. Dr. Finns kk.sögu III, 695—714.
Gjessings Jubiilære I, 492—501. J.
Worms I, 38.
10. Ólafur Gíslason. Hannvarfædd-
ur á Kýjabæ við Krisivík 1690. P. P. hist.
eccl. bls. 472. Faðir hans Gisli lögrjettu
maður Ólafsson á Ytri-Njarðvík "f 1707,
prests Gíslasonar — sem missti prestskap
fyrir hórdóm — á Hvalsnesi en fór svo að
búa á Krisivík, en móðir hans var Guð-
björg dóttir Jóns lögrjettumanns Halldórss.
á innri Njarðvik og Kristínar Jakobsdóttur.
(Aðrir vilja láta Ólaf Gíslason vera
fæddan í ytri Njarðvik 1692 17. febrúar),
Útskrifaðist úr Skálholtsskóla og varð skrif-
ari hjá biskupi Jóni Vídalín, vígðist (1716
eða) 1717 kirkjuprestur að Skálholti, og
var hjá biskupnum pá hann deyði við
Sæluhúsin 1720.
1724 varð hann prófastur í Arnespingi
eptir sira Jóhann J>órðarson á Laugardæl-
um. 1726 fekk hann Oddastað, og varð
prófastur í Rangarpingi eptir síra J>orleif
Árnason 1727.
Köllunarbrjef hans til biskupsembættis
var dat. 1746 1. júli en biskupsbrjef hans
1747 24. maí og var vígður af Sjálands
biskupi Hersleb 23. apr.
Hann deyði 2. jan. 1753 úr taksótt, lá
14 daga.
Synir hans voru sira J>orkell dómkirkju
prestur á Hólum og stiptprófastur deyði
1820, 82. ára júbilprestur og
sira Gisli ^inast á Breiðabólstað á Skógar-
strönd hvar hann deyði 1810, 80 ára.
11. Dr. Finnur Jónsson. Æfi og út-
fararminning hans er pr. Kmh. 1792 8vo.
Hann var fæddur á Hitardal 1704 16.
janúar. Faðir hans var sá hálærði stipt-
prófastur (officialis) sira Jón Halldórsson,
(hinn fróði) J 1736; útskrifaðist 1724 sigldi
til háskólans 1725 tók attestats með kar.
„Laudabilis“ vígðist prestur að Reykholti
1732 varð prófastur í Borgarfjarðarsýslu.
1743 officialis i Skálholtsstipti eptir Jón Árna-
son aptur 1745 pá biskup Harboe fór hjeð-
an frá landi og í 3. sinn 1753 eptir fráfall
Ólafs biskups Gíslasonar. Árið 1754 2. sd.
e. páska var hann vígður biskup af Sjá-
landsbiskupi Hersleb.
1774 var hann sæmdur Doktors nafn-
bót í guðfræði.
1734 giptist liann frú Guðj^ði Gislad.
Jónss. biskups Vigfússonar, systur Magnús-
ar amtmanns, hún deyði 1766, og er henn-
ar útfararminnig pr. í Kmh.
J>eirra börn voru 6, öll á lifi pegar
biskup Finnur deyðí 1789 23. júlí 86 ára,
hafði biskup verið 35 ár, en alls pjónað
geisl. emb. 57 ár, hafði vígt 21 prest, skikk-
að 25 prófasta.
Hann var hálærður maður, og lýsir
kirkjusaga hans er hann á latinu ritaði og
er prentuð i 4 Tomis, hans miklu gáfum,
lærdómi og fróðleik.
12. Dr. Hannes Finnsson. Æfisaga
hans og útfararminnig er útgefin og prent-
uð 1797. á Leirárgörðum. Hann var fædd-
ur á Reykholti 1739 8. maí., útskrifaðist
1755 og sigldi til háskólans. 1757 varð
hann baccalaureus. 1758 kom hann inn
og sigldi aptur sama sumar. 1767 fórhann
aptur inn til landsins, og dvaldi hjá föður
sínum 3 ár. 1770 vjek hann aptur til Kmh.
og gaf biskup Harboe honum, kost við sitt
borð allt pangað til 1777 hann alfarinn
paðan, kom út hingað.
Alls hafði hann 19 ár verið ytra, og
komist í kunningsskap og kærleika við marga
hálærða menn og höfðingja.
1775 kallaði faðir hans hann til dóm-
kirkjuprests í Skálholti, hverju hann hlýðn-
aðist, pó honum stæði til boða prófessors-
embætti við háskólann, en konungur gjörði
hann pá undir eins að stiptprófasti i Skálholts-
stipti, og skyldi hann fá annaðhvort Odda-
stað eða Staðastað, livort sem fyrr losnaði,
og var par til vígður af biskupi Harboe 1776
12. marz, en árið eptir 1777 11. maí, bisk-
upsvígslu af peim sama pv> konungur skikk-
aði hann föður sinum til aðstoðar í biskups-
embættinu; sama ár kom hann inn til
landsins.
Frá 1785 tók hann að sjer æðstu um-
sjón biskupsdæmisins.
1790 var hann sæmdur Doktors nafn-
bót í guðfræði.
1780 giptist hann J>órunni dóttur ÓL
afs stiptamtmanns, missti hana 1786 7. febr.
úr bólusött.