Norðanfari - 22.01.1880, Blaðsíða 3

—11 —
skipsins í Ölduróti; norðanvert hólmans er
að Engey veit, mundi vera allgóð skipalega;
sunnan verðu hólmans er skerið „Itlakkur“
er fellur pegar yfir með flæði, er pað í
sögnum, að í honum liafi venð festarhring-
ur, er skipin hafi verið fest við, en að
sá hringur finnst ei nú. Á fyrri tímum
hefir hólminp sjálfsagt verið hærri en
nú , og grandinn sömuleiðis hærri og
breiðari. Sagt er og, að í Eyðsskeri
sem skammt er frá landi, hafi verið fyrrum
stekkurinn frá Eyði; má nú að eins vaða
út í skerið með háfjöru. fetta sem hjer
er talið, hefir eyðst af sjáfargangi og brimi
er ljósar sagnir vantar um, en geta mætti
til, að sjáfarflóðin er gengu sunnanlands og
viðar 1779 og 1795 hafi átt pátt í pví, en
allra helzt hið svonefnda „Bátsendaflóð“ er
hófst nóttina hins 9. janúar 1799, og stór-
skemmdir gjörði víðsvegar um land, hafi
lagt á smiðshöggið. Hvort sem að hólminn
hefir verið orðinn óhæfilegur fyrir kauptún
eptir flóðið 1779, eða aðrar orsakir, pegar
pað var flutt í land um 1787, læt jeg
ósagt. En hitt er víst, að í „Pontoppid.
fíandels Magazin for ísland“ 1787, I
Deel á bls. 326 er nefnd „Holmens Havn“
við árið 1786, og aptur í II. Deel 1. bls.
1788, með pessum orðum: „Holmen nu
Reykjavík“, er fjekk kaupstaðarrjett-
indi með tilsk. 17. nóvbr. 1786.
A bls. 9. er nefnt Ingólfsnaust 1
Reykjavik, pað pekkist eigi nú á dög-
um með pvi nafni, en liklegt er að pað sje
á peim stað, sem nú er nefnt Ánanaust.
Á 10. bls. nefnir höf. Ingólfsbrunn, og vill
láta hann vera par, sem nú er brunnurinn
í Aðalstræti, fram undan prentsmiðju E.
þórðarsonar, en sá brunnur var grafinn á
seinni timum, mætti pví heldur ætla, að
Ingólfsbrunnur hefði verið par, sem nú er
kölluð S k á 1 h o 11 s k o t sl i n d ^ pár er
gott uppsprettuvatn, og liggu^suður frá
Ingólfsbrekku. J>ar sem höf. impnistáYið-
ey á'bls. 17, sem nafnkunnan sra.ð, sleppir
hann prentverkinu, er stóð par frá 1819 til
pess að pað var flutt til JReykjavíkur 1844.
Sömuleiðis Laugarnesi, er gjört var að bisk-
upssetri, með hrjefi konungs 2. apríl 1825,
og steinhús var byggt par 1825—26, biskupi
til íbúðar.
A bls. 163. í 1. ath. s. neðanmáls, telur
höf. rit Jónasar Hallgrímssonar „om Jord-
skjælv i Island“ óprentað. en nefnir ei annað
rit Jónasar „Geysir og Strokkur11 skráð á
danska tungu, Kmh. 1838. — Alit og ðlykt-
anir Kálunds með Lögberg hið gamla á
þingvelli, er oflangt mál að ræða hjer, enda
pyrlti pað ýtarlegrar og langrar rannsóknar
er heill bæklingur tæki upp.
f>að er prentvilla á bls. 210, að kalla
Pál sál. í Árkvörn Sigfússon, í staðinn fyrir
Sigurðsson.
Eossinn í Merkiá, er höf. nefnir áhls.
247, mun vera sá er nefndur er nú á dög-
um Gluggafoss, eptir lögun hans og út-
liti.
Yið lýsinguna á Hafnarfjalli á bls. 300,
skal jeg geta örnefnis eins á felli einu
skammt frá Tungukolli er ,,ölver“
beitir. eptir gamallri pjóðsögu, að fellið liafi
átt að fð. nafn sitt af vætti peim er i pví
hafi búið, og kveðin liafi verið út úr pví
með visunni: „Bölvaður ölver bröltu fram
úr bæli pinu„ 0. s. frv. Á sömu bls. hefir
gleymst að geta eyðijarðarinnar K i s t u,
sem liggur í Hvanneyrarlandi við Andakýlsá
par sem hún rennur með Skeljabrekkufjalli
í útsuður út í Borgarfjörð, og tekur höfði
sa er steudur yzt á takmörkum Hvanneyr-
arlands í útsuður við fjörðinn nafn af jörð-
inni.
A 301. bls. talar höf. um búðarstæði á
Hvítárvöllum, en meinar samt, að búðir
fornmanna hafi staðið vestan vert árinnar,
undir J>jóðólfsholti, er rjett mun vera, að
pví er segir í sögu Guðm. bisk.: „voru
búðir pá fyrir vestan ána“, en orðið pú
bendir til, að á peim dögum hafi svo verið,
en i fornöld munu pær hafa staðið austan-
vert Hvítár, sýnir pað örnefnið B ú ð a r-
h ö f ð i, sem er á bakka árinnar útnorður
undan Hvítárvallatúni, og er talin árið
1696, 5 hundr. að dýrleika, og eyði jörð
talin 1759. J>ar sjezt enn votta fyrir búð-
artóptum. Yið Hvitárós, sjázt enn mörg
búðarstæði, bæði á völlunum og á svo nefnd-
um Skálahól, er stendur par einn sjer
við ósinn. Mun hóllinn bera nafn af skálum
fornmanna er höfðu kaupstef'nur par í forn-
öld. Á bls. 303, 13. 1. a. n. hefir misprent-
ast „J>rælastramur“, fyíir J>rælastraumur.
Á bls. 307, finnzt mjer vanta að geta
Bæjar í Bæjarsveit, sökum hinnar nafn-
kenndu laugar og pess, að Hroðólfur bisk.
setti par munklífi 1031. — Yið orðið „Anda-
kýlinn“, á bls. 308, í 5. 1. a. n. hefði átt
að koma orðin : o g B æ j a r s v e i t, pví
hún og Andakýllinn eru tvær kirkjusóknir en
einn hreppur. — J>ar sem minnst er á
Skarðsheiðarveg á bls. 309, er sleppt Mið-
fytjahól, sem er sunnan til miðsvegar á
nefndum vegí, á hólnum sunnan til, er svo
nefnt Skessusæti, setstallur á kletti.
Loks skal jeg — (pótt ótrúlegt kunni að
virðast) — leiðrjetta pað er KSlund segir á
bls. 317, að eigi leiki nein munnmæli á,
hvar gröf Snorra Sturlusonar sje í Reyk-
holtskirkjugarði, með sögn peirri er skilrik-
ur maður J 4. júní 1871, er var í Reyk-
holtssókn sagði mjer 1839 oger á pessaleið:
„Já sjera J>orsteinn Helgason var klerkur
í Reykholti, missti hann eitt barna sinna;
næstu nótt áður en hann ljet taka gröfina
að pvi, dreymdi hann, að maður kom til
hans, og póttist klerkur spyrja hann heitis,
kvaðst hann heita Snorri og vera Sturluson,
en bætti pví við: ,,„pú ætlar pá að liggja
hjá mjer““, vaknaði klerkur við petta. Dag-
inn eptir ljet hann taka gröfina á peim stað
er hann hafði hugsað sjer, í reit Sturlunga,
kom pá upp úr gröfinni líksteinn, en pá
klerkur athugaði steininn betur, sá hann
nafn S n o r r a í rúnum, og ljet hann stein-
inn leggja ofan á leiðið. J>óttist hann pá
viss um leg Snorra, sagðí klerkur draum
sinn manni pessum og fleirum, en draumur-
inn pótti rætást seinna, pví pegar sjera
Jorsteinn dó 1839, var hann jarðsettur hjá
barni sinu“.
Fleira mætti athuga um bók Kálunds,
en jeg sleppi pví með öllu, og vil jeg biðja höf.
og lesendur bókarinnar að virða á betri veg
pótt sannast megi um höfund pessara at-
hugasemda, málshátturinn: að „hrafninn
kunni eigi að ætla sjer af, að dæma um
svanahljóðið“.
Úr brjefl úr Eyjafirði
dagsett 7/i- 80.
Jriðjudaginn 6. yfirstandandi mánaðar
var að Espihóli haldinn Framfarafjelags-
fundur Evfirðinga, til að ræða ýms velferð-
armál sveitarinnar, og sóktu fundinn nálægt
20 manns; voru par saman komnir margir
greindir og ráðhollir menn, sem leggja mik-
inn hug á framför og velfarnan sveitar
sinnar.
Aðalumtalsefni fundarins var að reyna
með samtökum af frjálsum vilja framvegis
að sporna sem mest móti öllum óparfa-
I kaupum á allri munaðarvöru, pvi pað virt-
I ist vaka ljóslega fyrir fundinum, að verzl-
unin væri svo gotfc sem búin að höggva
annan arminn af sveitalýðnum, par sem all-
ur sá arður er menn höfðu áður af tóskap
í kaupstað, er að mestu horfinn. Jví varð
niðurstaðan, eða árangur fundarins að allir
fundarmenn bundust peim böndum, að kaupa
ekki sjálfir frá peim degi, eða láta kaupa
eða flytja nokkra áfenga drykkjuvöru úr
kaupstað inn i hjerað sitt til sumarmála
1881, og ennfremur að stuðla til pess af
fremsta megni að fá sem flesta til að gjöra
slíkt liið sarna. Og með pessu móti kemst
allur fjörðurínn í eindregið fasta bindindi.
Hitt aðalatriði var: að minnka með
öllu mögulegu móti kaffikaup; en til að
sýna, að menn væru að auka rjett kvenn-
lýðsins, var af ráðið að bændur skyldu eíga
tal um petta nauðsynjamál við konur sinar,
og fá pær til að halda fundi ineð sjer í
hverri kirkjusókn á sunnudögum, og láta
pær síðan ráða að hve miklu leyti pær vilja
takmarka kaffikaupin, eða hrinda pví burt
með öllu.
Jað er næsta athugavert, ef peir menn
finndust, er tekið hafa næstl. ár flLeiri pd. af
kaffi, en peir hafa haft til að leggja inn af
ull. Jað má geta nærri ástandí slíkra
manna.
„Til þess eru vond dæmi ad
yarast J>au“.
Sunnudaginn 7. september næstl. fór
gipt kona, frá Æsustöðum í Eyjafirði, Frið-
rika að nafni, til næstu bæja par fyrir utan ;
gjörði hún svo ráð fyrir við mann sinn, áður
hún fór, að hún mundi ekki koma heim fyr
en morguninn eptir og skildi hann pví ekki
undrast um sig pangað til. Leið nú til pess að
komið var af dagmálum á mánudaginn að
ekki bólaði á Friðriku, var pá sent til
næsta bæjar, til að vita hvað hamla mundi
komu hennar, upplýstist pá að hún hafði,
skömmu fyrir háttatíma, á sunnudagskvöld-
ið, farið paðan heimleíðis. Yeður var bjart
og gott um nóttina og pví ekki að óttast
fyrir að pað hefði getað gjört henni mein-
Nú var mönnum safnað og leitað — dauða-
leit — í 3 daga samfleytt, af allmörgum
mönnum, póttust menn pá hafa leitað svo
af sjer allan grun, allstaðar nálægt, að ekki
pótti til neins að halda leitinni áfram, enda
fór pá að kvikna grunur hjá sumum peim
er kunnugastir voru, að hjer mundi einhver
brögð í tafli, eins og líka raun gaf vitni
síðar.
Næstl. vetur dvaldi Trausti nokkur
Ingimundarson, nokkurn tima, í Æsustaða-
gerðum; kom pá upp sá kvittur að honum og
konu peirri, sem áður er nefnd, mundí koma
vel saman, en eigi höfðu menn vissu fyrir
að orðasveimur pessi væri á vissum rökum
byggður og margir voru peir, er með öllu
vildu frikenna Trausta, enda var peim manni
varla tiltrúandi, sem 32. ára var búinn að
eiga 6 börn, sitt með hverri stúlku!!
Jegar menn nú fóru að íhuga konu-
hvarfið og hvernig hún hafði búið sig út,
betur en hún átti vanda til pó hún færi
bæjarleið, pá rifjaðist upp fyrir mönnum
orðrómur sá er á hafði verið næstl. vetur,
var pví afráðið að senda mann, njósnarferð,
vestur í Skagafjörð, pví um pessar mundir
frjettist að Trausti liefðist við í svonefndu
Krókárgerði, vestan Yxnadalsheiðar. Vanur
og duglegur ferðamaður var kjörinn tíl far-
arinnar og gekk hún svo greiðlega að hann
var að eins 2 daga að heiman. Sendimað-
urinn fann Trausta, í áður nefndu Krókár-
gerði, og ræddu peir um allt annað en
konuhvarlið, en pað var hvorttveggja að