Norðanfari - 28.02.1880, Blaðsíða 4

sndi meðsystrum sínum, pótt bamingjan haíi
veitt peim sjálfum hina dýrmætu menntun,
ásamt öðrum gnægtum.
Síðan Jón ritari kom í bæjarstjórnina
lieiir verið næsta róstusamt í bæjarráðinu, er
pað af ullflestum kennt ritaranum, og kvað
svo rammt að sundurpykki embættisbræðra
lians við liann, að peir ráku hann sjálfir úr
bæjarstjórninni fiinn 5. fyrra mán. Af pví
að Jón er alls eigi vinsæll hjá Keykvíkingum
munu peir iniklu fremur hafa glaðst en hiyggst
yfir pessum óförum, og pað pví fremur, sem
ætla mátti, að nægar sakir liefðu verið á móti
lionum, pegar bæjarstjórnin með löglærðum
mönnum í greip til pessa fáheyrða óyndis úr-
ræðis. Ein af aðalákærum gegn honum var
sú, að liann hefði vanrækt skyldu sína sem
bæjarstjóri með pví að neita að skrifa undir
gjörðabókina hvað eptir annað. Sem nátt-
úrlegt var, póttist Jónhart leikinn, og skaut
máli sínu til landsköfðingjans. |>egar eptir
pennan brottrekstur tók Jón að halda fyrir-
lestra um stjórnfrelsi einu sinni í viku. öll-
um var heimilt að koma á fyrirlestra pessa
og sömu leiðis gaf hann mönnum kost á að
láta par í ijósi meiningar sínar um ýms al-
menn málefni. Fyrirlestrar pessir voru vel*
sóttir ; komu par bæði lærðir menn og leikir,
voru fyrirlestrarnir að mörgu leyti fróðlegir,
pótt hann eins og lians er vandi, væri ærið
langorður um hvað eina og sumt yrðu pví
óparfar málalengingar. Hann skýrði frá stjórn-
arfýrirkomulagi hinna mestu framfarapjóða á
vorum timum svo sem Vesturheimsmanna,
Englendinga og Norðmanna, bar pað saman
sín á milli og svo við landstjórn vora, bæði
pað er kemur til sveitastjórnar og bæjar-
stjórnar alpingiskosninga, pingsetu o. s. frv.
A hinum fýrsta ræðuíundi mátti heita að ailt
gengi friðsamlega. Jafnvel pó að enginn af
hinum menntaðri mönnum sem heyrðu pessa
íýrstu ræðu ritárans gæti f'undið nokkuð
lineykslandi, pá leit pó svo út á næsta ræðu-
í'undi lians, sem sumir tilheyrendurnir hefðu
pótzt stórlega móðgaðir af honum. Á peim
íuudi sást pegar einhver undarlegur órói á
nokkrum persónum, og menn sáu jaínvel
sumar peirra vilja koma eigi algáðum sveit-
ungum síuum til að gjöra fundarspjöll. Á
meðal annars talaði ritarinn á pessum fundi
um kjörgengi manna í bæjarstjórnina; sagði
hann íiieðal annars að hann vildi að hver
heiðarlegur verlunarmaður hefði kosningar-
rjett, en kvaðst hjer frá undanskilja danskar
búðarlokur eius ng liann komSt að orði. J>eg-
ar liann neíiidi petta orð lieyrðust allt í einu
óhljóð mikil í mannprönginni, sáust pá alla-
vcga hljóðpípur á lopti efiaust í liöndum peirra
manna sem tóku nafnið til sín, pessir pípar-
ar bljesu ákaflega í pípur sínar og belgdust
sundur og saman af áreynzlu, að sögn peirra
sem á horfðu, urðu að pessu hin mestu fund-
arspjöll, og pegar ritarinn gekk af fundinum
uppá skrifstofu landshöf'ðingja íýlgdi pessi
söngfiokkur honum alla leið upp að garði
landshöfðingjans með sama tóni, varð af pessu
svo mikið uppnám á götum bæjarins að elztu
menn muna eigi aunað eins. Lögreglupjón-
ana sáu menn hvergi nje heyrðu, nema hvað
sagt var, að pegar allur hópurinn hafði stað-
næmst við garðshlið laudshölðingja, pá hefðu
peir komið í Ijós og beðið píparana með frá-
bærri auðmýkt og kurteisi að hafa ekki svona
liátt, eínmitt pegar peir voru hættir. Svona
er lögreglan í Kvík. Enda pótt að ritarinn
hafi að likindum vitað hveijir pessir píparar
voru, Ijet haiin pá afskiptalausa á eptir, hefir
fiuun iíklega álitið að pettaværu manngurm-
ar á svo lágu stigi að peim mætti fyrirgefa
pessi fíflalæti.
Hver skynsamur og heiðvirður maður
sem hefði pótt sjer eða öðrum misboðið í
svona ræðu, hefði reynt að lirekja pað með
ástæðum sem honum pótti ranghermt og pað
pví fremur, sem hver mátti pegar á fundin-
um láta skoðun sína í Ijósi. En slíkt og
petta er að eins samboðið hinum ómenntað-
asta og lægsta götuskríl. |>essir fyrirlestrar
urðu prír alls og nú komu jólin og bar pá
ekkert til tíðinda. Um miðjan pennan mán-
uð lagði landshöfðingi úrskurð á brottrekstr-
armálið, og í brjefi sínu til bæjarstjórnarinn-
ar kvaðst hann eigi sjá nægar ástæður til
pess að víkja ritaranum burt og úrskurðaði
pví að hann skyldi vera bæjarstjóri eptir sem
áður. A peim sama fundi sem brjef petta
var birt 1 bæjarstjórninni, komu 6 tillögur
frá ritaranum sem áttu að miða til að koma
endurbótum á ýms mikilsvarðandi málefni
bæjarins, en allar pessar tillögur hans voru
felldar svo að segja í einu liljóði. Jeg læf
ósagt live lieppilegar allar pessar tillögur hafa
verið, en pað er víst að sumar peirra snerta
pau mál, sem Reykvíkingum víst er og ætti
að vera áhugamál, t. a. m. barnaskölamálið.
Tillaga ritarans í pví miðaði til pess að fjölga
börnum í barnaskóla höfuðborgarinnar. í
barnaskólanum hafa í vetur verið liðug 60
börn af sjálfsagt 300, sem eru á peim aldri
að pau ættu að ganga í skólann. J>að sjá
allir, og Rvíkingar líka, live fátt petta er, og
pó að mörgum börnum kunni að veru kennt
lieima, pá er pó mjög liætt við, að eigi all-
fá liafi litla eða enga tilsögn. Ritarinn vildi,
að bæjarstjórnin hlutaðist til uni pað, að for-
eldrum og vandamönnum liðist eigi að van-
rækja menntun harna sinna par sem skólinn
væri við hendina, og í annan stað, að sjeð
væri fyrir að nægilegt húsrúrn fengist pang-
að til hið íyrirhugaða nýja barnaskólahús
væri byggt. Barnaskóluhúsið er sem sje orð-
ið allt oflítið ef skólinn væri sóttur eins og
við má búast; reyndar tekur pað fleiri börn
; en verið hafa í vetur eða jafnvel síðan að
meðgjöfin með skólabörnunum var hækkuð,
| sem suinir kenna fæð pessa. Ritarinn vildi,
i að nefnd yrði sett til að íhuga petta vel-
ferðarmál bæjarins, en pað var fellt, og pað
var einmitt er rætt var um petta, að einn
bæjarstjórinn/ Ijet sjer pau orð um munn fara,
| að live nauðsynleg sem pessi uppástunga
! kynni að vera pá pyrfti ekki annað til að
fella hana, en pað, að rjtarinn bæri liana upp.
J>etta eru eptirtektaverð orð, pví pau sýna
hvernig perónulegt hatur getur leitt menn til
að breyta á móti betri vitund og almenn-
ings heill.
J>ó pað heyrist optast hjer að pað sje
allt ritaranum sjálfum að kenna, live óvinsæll
hann er meðal höfðingjanna og fleiri, pá
reynist víst satt hjer sem optar, að sjaldan
veldur einn er tveir deila. |>ví verður ekki
neitað, að ritarinn er maður ákafur, og svo
virðist sem hinu mikla kappi hans fýlgi eigi
ávallt svo mikil forsjá sem skyldi, en á hinn
bóginn verður pví heldur eigi með sönnu
neitað, að hann hefir mikinn vilia og hug á
að styðja og efla allt pað sem horfir til fram-
íára pjóðinni bæði í stóru sem smáu, en hann
er ekki laginn að koma fram fyrirætlunum
sínum og vill sakir kapps síns ógjarnan láta
hlut sinn og sakir pess verða honum auð-
fengnir inótstöðumenn.
Jpað kemur víst engum tilhugar, að rit-
aranum geti eigi skjátlast eða tillögur hans í
bæjarstjórninni sje ávailt heppilegar en pað er
líka óhugsaudi að pær sjeu allar svo fráleit-
ar eða skaðlegar, að peim verði engin gaum-
ur gefin eða pá felldar án allra umsvifa; en
slíkur eða líkur yrði dómurinn, ef að dæma
skyldi pær eptir viðtökum peim, sem pær fá
hjá bæjarstjórninni, par sem nær pví engin
peirra fær fram að ganga, og sje sá dómur
rjettur, pá væru líka kjósendur hjer aumlega
skyni skroppnir, að kjósa slíkan mann fyrir
fulltrúa sinn, par sem peir pó liafa átt kost
á að pekkja hann í allmörg ár áður. J>ví
fer betur að pessu er eigi pannig háttað en
svo illt sem petta væri, pá er hitt pó enn pá
hryggilegra, ef embættisbræður hans ljetu
blindast svo af persónulegu hatri til hans,
að peir felldu allar tillögur hans, livort sem
pær eru viturlegar eða óviturlegar, gagnlegar
eða skaðlegar, heppilegar eða óheppilegar.
|>að óska víst allir Reykvíkihgar péss, að
eigi verði mörg ár eins róstusöm í bæjarstjórn
peirra eins og petta síðasta, og færi betur,
að peim gengi eptir peirri ósk sinni.
J>að er fróðlegt og eptirtektavert til
samanburðar að fá frá flestuni hjeruðum
skýrslur um slysfarir, manntjón, skipskaða og
önnur vofeifleg tilfelli og sjúkdóma sem
orðið hafa til mannl'ækkunar í næstl. 50 ár,
má af prestspjónustubókum prestanna fá
skýrslur um petta.
Ur brjeti af suðurnesjum hefi jeg sjeð
að í Utskálaprestakalli í næstl. 52 ár frá
1827 til 1879, hafi í öllum premur sóknum
prestakallsins
drukknað .... 185 manns
orðið úti .... 28 bráðkvaddir ... 31 úr barnaveiki . . 106 - holdsveiki . . 58 —
af barnsförum og eptirburðarsótt . . 22 -
úr bólusótt 1839—40 60 —
andvanafædd börn . 61
fargað sjer . . 3eða4 —
Alls hafa á pessum árum dáið . . 1916
en börn fæðst
Við árslok 1827 var fólkstalið . . 694
og nú við árslok 1879 . . . . . 1213
Auglýsingar.
— Á næstl. hausti var mjer úr Stafns-
rjett dreginn veturgamall kyrnings-sauður,
hvithornóttur, mjög rýr kind, með einkenn-
is-blett og með minu marki: „stúfrifað og
gagnbitað hægra. sýlt í hamar vinstra11.
Brm.: J. J. Rjettur eigandi getur fengið
virði sauðarins hjá mjer, ef hann helgar
sjer hann, og ef hann á sammerkt við mig,
sernur hann við mig um markið.
Ef einhver á markið: „stúfrifað hægra,
sýlt í hamar vinstra“ , nálægt 'mjer, vildi
jeg óska,. að hann gæfi sig fram við mig.
Gloðdölum 17. febrúarmán. 1880.
Zophouias Halldórsson.
Fjármark Einars Hálfdanar Sigurðs-
sonar í ÍSaustavík í Ljósavatnshrepp í J>ing-
eyjarsýslu: Hamarskorið hægra, sneiðrifað
apt. biti f'r. vinstra. Brennimk.: E H S
Fjármark Árna Hemmerts Sörenssonar
á Yargsnesi í Ljósavatnshrepp í J>ingeyjar-
sýslu: Sneiðrifað fr. hægra, sýlt vinstra.
Brennimark: A H S
Eigandi og ábyrgðarm.: Ljörn Jónsson.
Prentsmiðja Norðanfara. B. M. Stephánsson,