Norðanfari - 24.03.1880, Blaðsíða 2

— 36 —
Moltke, kammerjunkur, varð lijer stipt-
amtmaður 1819 og jafnframt amtmaður
í Suðurumdæminu.
Hann sleppti embættinu eptir 5 ár
1824 pá hann varð stiptamtmaður yfir
Álaborgarstipti, kammerherra, ridd. af
dbr. og dbrm.; síðan varð hann drótt-
seti (Marchal) hjá konungsefni Friðrik
Carl Christjáni (Friðriks kgs. VII.), pví
næst konunglegur erindsreki (Gesandt) í
Stokkhólmi, og svo París, varð Gehei-
mekonferensráð og stórkross af Dbr.
deyði 11.. ágúst 1864, 74 ára. Við burt-
för lians gegndi embættinu Bjarni þor-
steinsson amtmaður í Vesturumdæminu
og konferensráð.
13. Pctur Fjeldstcd t. Hoppe, kammer-
junkur og auskultant í rentuk., settur
stiptamtmaður 1824, en virkilegur 1826
25. apríl, varð ridd. af dbr. 1828, fjekk
iausn eptir 5 ár 1828, og varð amtmað-
ur yfir Veileamti sama ár hvar hann
deyði 1848 23. maí. (Kvp. bls. 190).
14. JLorentz Angel de Iírieger, kammer-
junkur, yfirherdómari, varð amtmaður og
settur stiptamtmaður 1829 17. janúar,
virkilegur 1831 2. apríi. Hann var
fæddur 1797 10. maí. Um haustið 1834
sigldi hann og mætti fyrir Island á
Hróarskeldu-standapingi 1835, gegndi pá
hjer í fjærveru hans embættinu, yfir-
dómari kamerráð Ólafur I’insen (í l1/^
ár, par til hann deyði 1836).
Kom inn uin vorið 1836 og varð sama
ár um haustið stiptamtmaður yfir Ála-
borgarstipti, en gegndi pó hjer embætti
til 1837 pá liann fór hjeðan. Eptir ný-
ár 1838 fór að aukast liálsverkur hans
og deyði 4. mai 41 árs, (Sunnanp. 115
—116). Hann var hollur landsmönnum
og frjálslyndur.
15. Carl Eiuil Bardenfleth, f. 1807 9
maí, settur 1837 11. febr., 1848 24. marz
varð hann justitsminister, 1851 ráðgjafi
fyrir Slesvík, deyði 1857 3. sept., 50
ára. I fjærveru hans gegndi hjer em-
bættinu, sem fullmektugur yfirdómari
Jón Jónsson (sem hjeðan fluttist 1848,
og varð bæjarfógeti í Alaborg.
16. forkeli Abraham Hoppe, kammer-
junkur, varð stiptamtmaður 1841, varð
kammerherra og ridd. af Dbr. 1846.
Hann sigldi alfarinn hjeðan 1847, með
peim vitnisburði að hann gegnt hafiem- |
bætti sínu með stakri rjettsýni, verið |
ljúfur og lítilátur við hvern mann, og j
Smiðja Krápps í Essen,
úr ferðasögu Victor Tissots.
(Nær og Ejern Nr. 202).
Mjer hafði verið ráðlagt að fara af stað
um kvöldjð, svo jeg geti náð til Essen
snemma næsta morgun, og var mjet lofað
pvi, að jeg skyldi fá að sjá nokkuð nýstár-
legt. Jeg fór að pessuin ráðum og kom í
penna smábæ um pað leyti, að fólk var að
fara á fætur.
Var smámsaman verið að ljúka upp
dyrum á íbúðarhúsum og sölubúðum og voru
strætin svipuó útlitsherbúðum, pegar búið er
að berja trumbuna. Verkmennirnir drífa
að úr öllum áttum, eins og peir spritti upp
úr jörðinni. Jeg íór á eptir pessum svarta
sveim, sem stefndi par að, er líta mátti
allteina reikháfa (skorsteina) gnæfa í lopt
upp gegnum morgunpokuna.
J>að heyrðist ekki eitt hljóð, meðan
hvervetna viljað láta gott af sjer leiða;
(Ev. p. bls. 176), varð amtmaður í Sór-
ey, og deyði 7. júní 1871 nálægt 70
ára. Hann var íslenzkur að móðurkyni,
Móðir hans hjet Jóhanna dóttir J>orkels
stiptamtmanns Jónssonar Fjeldsted í
|>rándheimi.
17. Mattliias Hans Eósenörn, f. 1814
24. nóv., varð hjer stiptamtmaður 1847
7. maí, kammerjunkur sama ár ridd. af
Dbr., 1849 gegndi hann konungsfull-
trúa störfum á alpingi, sigldi um sum-
arið rjett á eptir, höfðu pá orðið ráð-
gjafasskipti, og var pá valinn til að vera
ráðgjafi innanríkismálefna í stað Baiigs
1849 21. sept., en hjer setti hann peg-
ar sigldi í sinn stað sem fullmektugann
til að gegna embættinu jporstein Jóns-
son sýslumarin og kanselíráð, (sem sein-
ast var sýslumaður í Árnessýslu.
18. Jörgen Ditlev Trampe, f. 1807 5.
maí, greifi að naínbót, liafði verið yfir-
herdómari, ridd. af Dbr. og dbrm., varð
hjer stiptamtmaður 1850, en 1860 7.
apríl, var honum veitt amtmannsembætt-
ið á Hringkaupangi á Jótlandi, 1853
varð hann offeceri af heiðursfylkingu
(Frakka), hann var hjer vellátinn. Hann
deyði eptir 2. daga legu 3. marz 1868.
Frá 1860 til 1865 gegndi stiptamt-
manns embættinu sem settur stipt-
amtmaður |>órður Jónasson háyfir-
dómari og etatsráð, lögfróður, lipur
og lítilátur.
19. Sören Iiilmar Steendór Finsen,
varð nú stiptamtmaður 1863 8. maí.
Hann var sonarsonur hinshálærða bysk-
ups Drs. Hannesar Finnssonar f. 1824
28. jan., var justitsr., ridd. af Dbr. og
pjeraðsfógeti á Als. Hann sígldi 1867
og varð um sumarið konungsfulltrúi á
alpingi, sem hann og hefir verið síðan.
Hann varð hinn seinasti stiptamtmaður,
með pvl . nafni, hvert embætti staðið
hafði í rúm 190 ár, frá 1684.
En nú varð sú bylting að pað em-
bætti var lagt niður 1871 6. júní, og
Landshöföiiig'jadæmi stofnað hjer á
landi. Varð hjá oss stiptamtmaður Hil-
mar Finsen fyrsti landshöfðingi, oghefir
síðan verið í næstl. 8 ár. Varð 1874
kommandör af Dbr. Hann hefir orð á sjer
að vera hinn árvakrasti maður í embætti;
með einstakri röggsemd og reglu, pjóðholl-
ur, írjálslyndur stjórnsamur, lítilátur og
ljúfur, og lögspekingur mikill. S.
(Á ösent).
— í «Norðanf.» nr. 31—32 f. á., stendur
grein sem er svar á móti grein minni í sama
blaði nr. 9—10 f. á., eptir Júngeying. J>yk-
ir honum jeg ekki leggja rjett eða viturleg
ráð viðvílcjandi Gránufjelagverzluninni—
pví allt sein maðurinn gjörir rangt, pað gjör-
ir hann óviturlega. — En mín sannfæring
er enn hin sama, mjer finnst pað vera við-
urhlutamikið að Gránufjelagið, hið eina ís-
lenzka verzlunarfjelag er náð hefir nokkrum
prozka, skuli hyrja fyrst á pví, að heimta
leigu af skuldum peim, er viðskiptameun
pess eru í við pað. Til að sanna petta vil
jeg setja fram litið dæmi. Skipti jeg pá
verzlunarmönnum fjelagsins í prjá flokka.
í 1. flokki eru peir, sem verzla við fjelagið
eins og að undanförnu upp á geðfelldan liátt.
í 2. flokki eru peir, sem verzla við fjel. og_
vilja. fá lán hvenær sem peim liggur á, pykj-
ast peir eiga heimting á pví, pareð leiga sje
tekin og horguð árlega af skuldunum. Nú
deyr einhver pessara, manna, viljegpví spyrja
höf.: hvar á að taka' skuldina? Maðurinn
var öreigi, engin bókuð pantsetning var fyr-
ir skuldinni,. enda lítið fje til að borga með;
lílca mikið óhægra að lieimta inn pá skuld
sem leiga var borguð af, en hina sem staðið
hefir leigulaust. Ekki borgar sveitarfjelagið,
pví pykir nóg að taka við börnunum á hrepp-
inn. I 3. flokki eru peir sem hafa við orð
að verzla ekki við fjelagið, svo framarlega sem
pað heimtar leigu af skuldunum. J>etta hafa
nokkrir menn talað um við mig, og mun pað
ekki fjarri ’sanni.
Höf, pykir skrítið , að jeg nefni skuld-
irnar «syndagjald», en pað meinti jeg eink-
um til peirra skulda sem á okkur hafa fell
ið fynT pað, sein sumir hafa tekið að undan-
förnu, ósómasamlega í staupinu og fl.; .0
leiguna tvöfaldast tollurinn jafnhliða óvirð-
ingunni, sem öll munaðarvörukaup leiða af
sjer; par vilja .nú framfaramenn reisa ramm-
ar skorður við, sem færir víst blessunaríkann
ávöxt sumum inönnum, en bvað varúðar-
snauða- menn snertir, mun sannast, meðan
munaðarvaran flyzt.
Ekki parf höf., að minni meiningu, að
bera kvíðboga fyrir pví, að verzlunarstjórinn
á Oddeyri fari ekki nærri um efnahag og
ástand peirra sem verzla við hann. J>að er
hægra fyrir hvern verzlunarstjóra, helzt ef
kaupanautur hans verzlar á einum stað, sem
optast mun vera tilfellið með fátæklinga, að
i vita um ástand hans o. s. frv., heldur en
pessi fylking stikaði áffam stilltum fetum,
svo undir tók í strætum bæjarins.
|>etta voru húskarlar, Krúpps, sem
gengu til smiðju.
Jeg lenti innan í pessari pyrpingu, og
barst ósjálfrátt áfram allt að smiðjudyrunum.
J>ar var jeg stöðvaður af eldgæzlumönnunum
með rauðu húfurnar, sem hjeldu par vörð
og eru af löngum vana orðnir svo uridra
aðgætnir og árvakrir. J>eir fylgdu mjerinn
til dyravarðarins og varð jeg að bíða par
par til hópur pessi var kominn inn.
Sjerhver verkmaður tekur, pá er hann
kemur inu, tölupening, sem hans tala er á,
ofan af krók, sem stendur í fjarska stóru
spjaldi, er hangir fast við inngai^finn; af-
hendir hann síðan íormanninum á verkstað
peim, er hann vinnur í, og fær hann aptur
á kvöldin; kastar hann honum svo, er hann
fer burtu, í stóran póstkassa; næsta morg-
un finnur hann aptur peninginn í sama stað
á spjaldinu, par sem hann er vanur að
hanga. Með pessu móti fær enginn komizt
hjá eptirliti.
Yerkmennirnir í smiðju Krúpps mega
sæta fullt eins mildu vandværi og aga, eins
og liðsmenn. Er peim skipt í deildir undir
stjórn formans og hver verkstaður er eins
og herbúð sjer, aðskilin frá hinum; veit pví
enginn, hvað í næsta húsi gjörist. Enginn
verkmaður hefir nokkurntíma fengið að sjá
allt smiðjuporpið, sem hann vinnur í.
Krúpp er svo smeikur um, að menn
muni komast að smíðagaldri hans, að hann
hefir umgirt ríki sitt með rjettnefndum
Kínverzkum múr; stendur til og frá á
honum, ritað með stóru letri á prem tungu-
málum„það gjörist heyrum kunnugt, að
hver sem kann að beiðast pess, að fá að sja
verkstaði mína, fær afsvar11.
Og samt hafa menn komizt að njósn
um pað, í hverju leyndardómar Krúpps eru
fólgnir. Menn vita, hvað til pess ber, að
steypustál iiaris ber af öllu öðru pesskonar