Norðanfari - 03.04.1880, Blaðsíða 2

— 40 —
eða þykist sldlja pað, sem liann er að kenna,
pá liefir hann oflítið lag á að ,láta lærisveina
sína skilja pað. Jeg hef lieyrt fjölda áf læri-
sveinum hans segja: «Ef jeg ekki skildi
mathematikina af sjálfurn mjer págat »kenn-
arinn heldur ekki skýrt hana fyrir rnjer svo
að jeg skildi hnna.» petta hefi jeg líka
reynt sjálfur. Jeg veit pað vel, að einstaka
piltar geta haft gagn af útskýringum hans,
en pað eru peir einir, sem eru sjerstaklega
lagaðir fyrir pessa vísindagrein, og sem mundu
komast fram úr hinu torskilda án skýringa
hans með lítið lengri tíma. fegar nú hjer
við hætist, að kennarinn pekkir svo vel skiln-
ing lærisveina sinna, að sami lærisveinn get-
ur hvað eptir annað fengið bezta vitnisburð
hjá lionum einmitt í pví, sem hann skilur
lítið eða ekkert í, en hefir í vandræðum lært
utan að, pegar enga skýringu var að fá, sem
honum fullnægði, og kennarinn svo ætlar,
að hann sje sprenglærður 1 «faginu» , pá
verður en skiljanlegra pó kunnáttan verði
yfir höfuð eltki mikil.
Enn er ein regla, sem kennari pessi er
mjög elskur að, er hún sú, að láta pilta jafn-
an fá pyngri verkefni til prófs*, en liann hefir
nokkru sinni sett peiin fyrir í tímum. |>að
er einkar áriðandi við stærðfræðiskennsluna
til pess að hún geti heitið praktisk, að læri
sveinum sje vel kennt að nota reglur pær,
er peir læra, til að reikna eptir peim pað
sem svo að segja kemur daglega fyrir í líf-
inu t. a. m. flatarmál og kúbikmál, en petta
lærist peim ekki svo peir verði leiknir í pví
nema með iðulegum skriflegum æfingum, en
pað er bæði, að skriflegar æfingar eru lítið
hafðar lijá kennara pessum, enda má segja
um pá tíma, sem til peirra eru notaðir, að peir
sjeu til mjög lítils eða jafnvel einkis gagns fyrir
allflesta lærisveina. Samkvæmt munnlegu
kennslunni getur vanalega ekki nema einn
eða tveir piltar í bekk leyst verkefni pau, sem
peiin eru sett, enda pó Ijett sjeu; pessir einn
eða tveir, sem eitthvað geta reikna pví vanalega
fyrir alla hina; allir skila verkefnum sínum, og
kennarinn ætlar víst, að allir liafi leyst pau
sjálíir. |>annig gengur pað í 6 ár og svo
fá dugiegir piltar hjáduglegum kennara «illa»
við burtfararpróf hjá pessum kennara í pess-
ari vísindagrein. Piltar, sem alla sína skóla-
tíð hafa verið iðnir og reglupiltar geta meira
að segja búist við að ná ekki prófi einungis
*) Við burtfararpróf getur kennarinn
sjálfur ráðið mestu um stærðfræðisverkefn-
in, eða svo hefir pað verið hingað til.
Smiðja Krúpps í Essen,
úr ferðasögu Yietor Tissots.
(Nær og Fjern Nr. 202).
(Framhald). Nú er par hvorki hlátur
nje söngur, hvorki glymjandi hátíðahöld nje
peningar.
í stað pess, að áður tíuttust 64,000 tíu-
fjórðunga vættir af ull til Berlínar, koma
nú ekki pangað nema 40,000 vættir. Pen-
ingaskortunnn er svo mikill og almennur,
að boðsbrjef eitt til samskota handa peim,
sem misst höfðu eigur "sínar í vatnsflóði,
ávann peim að eins fáein hundruð franka,
— heldur skaplegan styrk frá slíku höfuðbóli!
pá bætist ofan á petta hækkun á gangverði
peninga; gullið verður æ dýrara og fágætara.
Seðlarnir pjóta upp, eins og vatnsflóð. Gull
og frakkneskir seðlar eru jafnvel keyptir
með milligjöf.
í skýrslu einni frá verzlunarstjórninni
vegna pessarar einu greinar, ekki að tala um
pað, að peir geti gjört sjer von um nerna 2.
eða 3. einkunn pótt peir sjeu vel að sjer í
öllum hinum námsgreinunum. feir, sem
sleppa með polanlegum vitnisburði, munu pó
margir eigi vera svo vel að sjer, að peir geti
mælt túnið eða húsið sitt eptir 6 ára lær-
dóm, og er pað vegna pess hve kennslan er
ópraktisk par sem slíkt má lcenna á fáum
dögum.
jpannig er kennslan í stærðfræðinni og
lík hefir hún eflaust verið allan pann tíma,
sem pessi kennari hefir liaft hana á hendi;
pessi apturför hin síðustu 2 ár sýnist pví ekki
beinlínis að geta verið henni að kenna, par
sem pessi kennari hefir kennt í nærfellt 20
ár. J>að stendur sjerstaklega á pessu, aptur-
förin er engin, og pessir seinustu stúdentar
eru að minni ætlan ekkert ver að sjer í pess-
ari námsgrein, en fyrirrennarar peirra; pess-
ir lágu vitnisburðir koma beinlínis af pví,
hvernig burtfararprófið er nú orðið. |>að fyr-
ir komulag, sem nú í tvö ár hefir verið á
hinum skriflega hluta burtfararprófsins, gjörir
pað að verkum, að prófið sýnir nú hina sönnu
pekking lærisveinanna, nú getur hvorki nokk-
ur kennari vanrækt skyldu sína, nje nokkur
lærisveinn nám sitt í peirri von, að hann fái
skreytt sig með annara fjöðrum við burtfar-
arprófið. Hjer sannast, að uppkemst allt um
siðir; liin ónóga og ópraktiska stærðfræðis-
kennsla sýnir nú sjálfa sig í prófunum, peg-
ar pau eru tekin að sýna sannleikann, og
hver meðalpiltur getur ekki reitt sig á að fá
bezta vitnisburð í skriflegri stærðfræði, pótt
hann viti næsta lítið í flestum hinum náms-
greinunum.
J>etta er aðalorsökin til hinna vondu ein-
kunna hin síðustu*tvö ár, sem á náttúrlega
aðalrót sína í hinni ónógu kennslu, pví að
ef kennslan væri góð, pá ætti hver iðinn og
árvakur lærisveinn að standast rjett próf vel
í pessari námsgrein sem öðrum.
|>að Idýtur annars að liggja í augum
uppi, hve áríðandi pað er, að peir menn, sem
pjóðin trúir fyrir uppfræðslu og uppeldi sona
sinna, sjeu peir einir, sem lægnir og hæfir
eru til pess og árvakrir og röggsamir í em-
bætti sínu og í öllu góð fyrirmynd læri-
sveina sinna, svo að peir virði og elski pá, og
að kennslan beri, sem heillaríkasta ávexti fyr-
ir knd og lýð.
í Dysseldorf árið 1874 má lesa pessa játn-
ingu, sem ekki parf neinnar útskýringar:
Arið 1874 hafði verzlun vor og iðnaður átt
næsta örðugt uppdráttar og í skýrslu vorri
hinni síðustu ljetum vjer í ljósi kvíðboga
vorn fyrir pvi, að hagur vor mundi ekki
gjeta batnað fyrst um sinn. Nú neyðumst
vjer til að játa, að áríð 1874 hefir rjettlætt
penna kvíða vorn. það er íjarskalegt tjón,
sem pjóðmegunin hefir orðið fyrír og sjálf-
sagt meira, er svarar peim fimm „milliörð-
um“, sem Frakkland hefir borgað í stríðs-
kostnað.
Bæði Elberfeld og Dýsseldorf gjörðu,
allt að tveim árunum síðustu, silkiverksmiðj-
unum stórskaða með verzlunarkeppni sinni.
Yorið 1875 voru eigendur silkiverksmiðjanna
í Elberíeld svo vissir um pað, að ófriður
mundi gjósa aptur upp milli Erakka og
Prússa, að peir höfnuðu boði Englendinga,
sem höfðu pantað hjá peim ýmislegt, upp á
25 millíónir, af pví peir voru hræddir um,
Prestliólapre star.
(Prmh. frá nr. 11—12).
II. Sig'iirður Jonssou.
«Eptir sjera Jón Bjarnason varð hjer
sóknarprestur sonur hans sjera Sigurður, tal-
inn með peim góðu skáldum peirra tíma,
sagður vel gáfaður til embættisverka og par
fyrir utan umsýslunarmaður mikill», segir
sjera Stefán prófastur porleifsson um hann.
Hann Ijet fyrstur byggja fjárborg* hjer við
sjóinn, og var hinn mesti fyrirhyggjumaður
í búskap sínum og atorlcumaður hinn mesti,
og svo kvað rammt að pessu, að J>orlákur Hóla-
byskup Skúlason íjekk hann til að kveða Hug-
vekjusálmana út af Gerhardi hugvekjum, er
byskup hafði pýtt og prenta látið á Hólum.
Vildi J>orlákur byskup með pví draga Sigurð
prest frá veraldlegu starfi til andlegra hiuta,
enda fundið og vitað, að maðurinn var hið
bezta skáld. Sjera Sigurður fjekk Presthóla-
brauð árið 1625, og hefir faðir hans að lík-
indum dáið eða algjört hætt prestsskap pað
ár, enn áður liafði sjera Sigurður verið aðstoð-
arprestur föður síns. Sjera Sigurður dó 1661,
prettán árum á undan Hallgrími Saurbæjar-
presti Pjeturssyni, er var honum nokkuru
yngri. Sjera Sigurður var prígiptur; varmið-
kona hans J>órunn Jónsdóttir frá Draflastöð-
um. Mundi Dr. Grímur Thomsen á Bessa-
stöðum vera hinn sjötti maður frá Sigurði
presti. Hann lifði á fátækasta og erfiðasta
brauði og hafði fyrir fjölda barna að sjá.
Menn mega pví alls ekki undrast pað, pó að
svo sýnist, að honum hafi stundum verið mis-
lagðar hendur í kveðskap sínum. En fjarska
mikið heíir hann ort, eptir pví sem af skáld-
um hjer á Islandi verður heimtað, er jafnan
munu purfa að. sinna öllu öðru meira en
skáldskapnum, pó að skaparinn hafi veitt peim
hagyrðingu. Hann hefir að vöxtunum ort
meira en nolckurt annað skáld á pessu landi
af kristilegum sálmakveðskap, og víst er um
pað, að sjera Sigurður hefir fjöldamargt gull-
fagurt eptir sig látið, og er hann pví með
rjettu látinn ganga næst sjera Hallgrími Pjet-
urssyni, sem óðsnillingur Drottins. — Á Hól-
um voru prentaðir: Misseraskiptasálmar lians.
*) Fjárborger hjer kallað hús, sem
sauðfje, að minnsta kosti hjer í Norðursýslu,
er látið liggja við á vetrum optast opnu,
svo að pað gengur út ög inn, og er mjög
gott og ómissandi fyrir sjóarije. En petta
hús og petta nafn er ópekkt á Vesturlandi
og vist Suðurlandi líka.
að sjer mundi ekki verða hægt að efna loforð
sín; snjeru Englendingar sjer pví til Lýon.
Elestar iðnaðargreinir í Rínarhjeraðinu
eiga upptök sín að rekja til Erakklands;
eru pær stofnaðar af fólki frá Rúen (Rúðu),
sem fiúði paðan pegar Nantíska lagaboðið
var af numið.
Solingen bætir Essen upp, pví par eru
smíðuð fögru vopnin, hjálmar og herklæði.
Hin beztu Tóledó sverð koma frá verk-
smiðjunum í Solingen og paðan fá austur-
landa jarlar hina annáluðu rósum prýddu
branda, er peir hafa til pess, að sniða með
höfuðin af ófrúu konunum sínum, pó peim
hafi aldrei tekist að skera sundur austur-
landahnútinn.
J>ar sem veksmiðjur Krúpps geta hæg-
lega steypt 100 fallbyssur á viku, og að
minnsta kosti 5200 á ári, pá eru í verk-
smiðjunum í Solingen búin til 800,000 sverð
og bissubroddar.
Stjórnarráð keisarans velur sjerstaka