Norðanfari - 03.04.1880, Síða 3

Hugvelijusálmar og dagleg iðkun guðrækn-
innar o. fl. í lifanda lífi hans. Hafa sálmar
hans aptur og aptur verið gefnir út. í sálma-
hók Pjeturs byskups (Rvík 1871) eru 22
sálmar cptir sjera Sigurð, og hefir tíu af peim
(nfl. nr. 55, 76, 224, 237, 239, 286, 301,
333, 401, og 519) ekki verið hróflað af öðr-
um, enn Magnúsi sál. konferenzráð í Viðey,
hefir fjallað um sex peirra (nfl. 435, 436, 439,
444, 445 og 449), sjera Steíán á Kálfatjörn
um fimm nfl. 98, 254, 262, 381 og 473), og
sjera Helgi Hálfdánarson um einn (nfl. 367).
(Framh. síðar).
Sturlunga
gefin út af Guðbrandi Vigfússyni.
1.—2. bindi, Oxford 1879. 8°. 1096 bls.
J>essi merkilega saga, sem og er með
rjettukölluð ísle ndingasaga hin mikla,
er pá í annað slcipti komin út. Enn — pað
er íllt til pess að vita, að texti pessarar nýju
útgáfu er engu betri, nema verri sje, enn út-
gáfa hókmenntafjelagsins frá 1817—1820.
J>að er liarla undarlegt og óhæfilegt að Dr.
Guðhrandur Vigfússon skuli ekki hafa skeytt
neitt um skinnhandrit sögunnar, sem ná yfir
mikinn hluta hennar og eru æfagömul og
ef til vill frumrit, eða að hann skuli ekki
leiðrjetta bersýnilegar villur, eins og pegar
hann lætur Brand byskup segja um Hvamm-
Sturlu: að hann sje grunaður um gæsku
sem bersýnilega á að vera; græsku, eins
og bæði skinnhandritið hefir, og heilbrigð
skynsemi hefði pess utan átt að geta sagt Dr.
G. V., eða sem er önnur skynsemisvillan að
segja: að mönnum leiddist = pótti leiðin-
legt að heyra Hvamm-Sturlu taía; pað á að
vera, eins og hin heztu handrit hafa: menn
leiddust == löðuðust = pótti yndi að pví,
að heyra Hvamm-Sturlu halda ræður, pví að
hann var allra manna bezt máli farinn. |>að
yrði heil bók, ef telja ætti villurnar í pess-
ari Guðbrandar-Sturlungu, eins og von er,
pegar vitlaust handrit er lagt til grundvallar.
En ofan á allt petta bætist hið ósvífna verð
bókarinnar sem er 45 (segi og skrifa: f j ö r u-
tíu og fimm) krónur, par sem hægt væri
að gefa ut ágæta textútgáfu af Sturlungu fyr-
ir 8 til 9 krónur. |>að er sannarlega hart og
ósvífið, að enskir auðmenn skuli vera að gefa
út hin dýrmætu fornrit vor til pess að okra
á peim eða pranga níðangurslega á peim; og
jeg skil ekkert í Guðbrandi, sem er íslend-
menn til pess, að reyna polið og staðinn í
hverju sverði, áður pað fer út úr verksmiðj-
unni.
Hvert sem auganu verður litið, má sjá
stóra gufuvagna, sem á víxl koma og faraí
allar áttir; hjer og hvar standa svartir
haugar, og eru pað kolahrúgur; allstaðar
sjást reykháfar, háir og beinir eins og turnar
gnæfa upp í hið gráa ]0pt, sem fullt er af
reykjarsvælu og sótpoku. Til vinstrí handar
er mikil pyrping af reglulausum byggingum,
geysistórum turnum, eins háum og í Niirn-
berg, og múrveggur einn liár og pykkur
sem borgargarður; ná pessar byggingar yfir
býsna stórt svið (40 Hectar. rúma 100,000
□ faðma, næstum 7 □ mílur). J>arna er
aðsetur „Járnkonungsins", lijer býr herra
Krúpp, samvinnari Moltkes og hinn mikli
(aðdráttamaður), erindsreki dauðans.
Dyravörðurinn í verksmiðjunni hafði
sagt mjer: „Komið aptur kl. 9!“ Jegkom
í tækan tíma, eins og liðsmaður.
f
— 41 —
ingur, og auk pess Breiðfirðingur, skuli ljá
nafn sitt til slíks. Ekki liefði Ari prestur
fróðí, nje Snorri lögmaður Sturluson, nje
Sturla lögmaður J>órðarson, er allir voru
Breiðfirðingar og hinir mestu fræðimenn, ljeðst
til slíkrar óhæfu. J>að er liarla hastarlegtog
hart, að purfa að segja pað um pessa bókar-
gjörð G.. Y. sem auðvitað bæði liafði föng á
pví, að gefa sögubók pessa vel út, — oglíka
gat sjeð um pað, að hún yrði ekki að fje-
púfu enskum snuðurum og ókaupandi öllum
íslendingum, — pað er hart, enn pó satt,
að segja, að hún væri betur ógefinn út, pví
að pað er hin mesta pörf og nauðsyn á vand-
aðri og alpýðlegri útgáfu af sögu pessari, en
pessi útgáfa G. V. er langt fyrir neðán pað,
að geta lieitið notandi, og viljum vjer pví
sterklega ráða öllum góðum mönnum frá pví
að sóa fje sínu til að kaupa annað eins.
X.
t
Jón Johannesson.
Árið 1879 pann 23. sept. andaðist á
Illhugastöðum í Fnjóskadal sómamaðurinn
Jón Jóhannesson á 74. aldursári.
Jón sál. var sannur siðprýðis og sóma-
maður, stilltur, gætinn og grandvar í allri
hegðan, enn pó skemmtinn og glaðvær hvers-
dagslega. Kom hann hvervetna fram til
góðs, og var virtur og .elskaður, bæði á
heimili sínu, og af hverjum er hann hafði
nokkur afskipti af. Hann haíði gáfur drjúgar
og farsælar, og voru öll ráð hans grunduð og
happasæl. Ailt framferði bans og breytni,
í orðum og athöfnum lýsti hinni sömu festu,
sömu ráðvendni, reglusemi>og ráðdoild.
Jón sál. var tvíkvæntur. Fyrri kona
hans hjet Salóme Guðmundsdóttir. Með
lienni átti hann 4 börn, af hverjum að eins
eitt lifir : Elin, kona Jóhanns bóndaBerg-
vinssonar á Gautstöðum á Svalbarðsströnd.
Með seinni konu sinni Sigrúnu Bergvinsdóttur
eignaðist hann eina dóttir, sem er á barns-
aldri.
Báðum konum sinum, börnum og barna-
börnum, reyndist hann ástríkur og umhyggju-
samur, trúfastur og nærgætinn.
Síðustu ár æfi sinnar pjáðist Jón sál.
af megnri brjóstveiki, en pann kross bar
hann með pví polgæði, sem honum var svo
eiginlegt.
Hinn umgetni sjúkleiki dró lika penn-
an merka mann til dauða, eptir pað hann
j hafði af lokið svo miklu og pörfu dagsverki,
| sem bezti fjelagslimur, ektamaki, faðir hús-
i bóndi og vinur. Blessuð sje minníng hans.
[
Frjettir innleiidar.
Úr brjefi úr Grimsey, dagsett 16. marz
j 1880. — «Yetur pessi pað af honum er, hef-
ir verið afbragðs góður, sjaldan lcomið hríðar
en veðrabálkur- versti, svo allt heíir ætlað upp
að slíta, pó útyfir tæki fimmtudagskvöldið
22. jan. p. á, pví að veðrið var pá svo fjarska
mikið og sjódriíið upp á eyna, að ekki sást
til sjóar fyrir rokinu, og vatnið varð í flest-
um brunnum óætt fyrir seltu, engum manni
var fært út að koma til að geta bjargað nokkru,
en á föstudagsmorguninn pá að varð hugað,
hafði veðrið og brimið brotið 5 för, par af
2 byttur, 2 báta og 1 hákarlaskip, sumt í
rúst. í allan vetur pá sjáldan hefir orðið
róið til fiskjar, var hann fyrir. Einu sinni
hefir sjest hafísliráði, sem hvarf pegar aptur.
Heilbrigði manna góð og engir dáið».
— Síðan vjer sögðum frá í næsta blaði
hjer á undan, hafa Hellu- og Látramenn far-
ið í hákarlalegu og eru nú komnir aptur, peir
fyrri með 23 kúta lifrar í hlut en hinir 20
kúta og hvorirtveggju með nokkuð af hákarli.
Sauðanessmenn af TJppsaströnd hafa og farið
í legu og komnir aptur með 40 kúta lifr-
ar í hlut. Nú fyrir páskana aflaðist í lag-
net hjer á Pollinum, svo púsundum skipti
af hafsíld og stórri spiksíld, einnig nokkuð
af fiski og hjer út á firðinum í 2 eða prem
róðrum talvert af fiski. Sama veðurblíðan
og áður helzt hjer alla jafna, svo að‘ á stöku
stað er sem farið að votta fyrir gróðri. Heil-
brigði manna hjer um sveitir má heita al-
menn og fyrir norðaii er kvefsóttinni farið að
ljetta af.
Austanpóstur kom hingað að austan 27.
f. m., og ljet illa af færðinni aurum og bleytu
í byggð en snjóvaðli og krapablám, einkum
á Möðrudals öræfum. J>á er hann fór aust-
ur hjeðan á dögunum og lagði upp á Mý-
: vatnsöræfi frá Reykjahlíð 28. febr., brast á
hann um mið öræfin og samferðamenn hans,
er, voru 15 saman blindbylur, en hjeldu pó
samt áfram eptir áttavitanum og urðu pó
smátt og smátt að telja hvort enga vantaði.
Loksins náðu peir kl. 5. e. m. austur að
Jökulsá, sem átti að heita lögð, en pegar út
á hana komu duttu 2 hestarnir ofan í hana
sem peir með mestu herkjum náðu upp apt-
ur, pá búið var að ná af peim kofortunum
Einn pjónanna færði herra X ... brjefið
mitt. Eptir 10 mínútur kom hann svo sjálfur
tók í hönd mjer — pví við erum á líkum
aldri — og leiddi mig út í garðinn.
„Jeg liefi leyfi til“, sagði hann, „að láta
yður koma inn í mína deild, en par fáið
pjer samt ekkert merkilegt að sjá. En verið
getur yður verði leyft, að koma upp í vatns-
turninn mikla og upp á honum má sjá út
yfir allar verksmiðjurnar; petta er hið eina,
sem jeg get gjört fyrir yður. En nú verðið
pjer að sjá um, að nota yður augun, pví
við göngum eptir peim verkstað, er hinar
miklu steypur fara fram í. Bræðzludeigl-
urnar eru 1500 talsins og verksmíðjan lætur
úti 130 milljónir punda af stáli um árið.
|>að ganga allteinar skröksögur og ýkjur
um pað, hvernig farið sje að búa petta stál
til; en. að pað ber af öllu öðru stáli, hefir
síöasta stríðið en af nýju fært sönnur á.
En allur galdurinn er í pví fólginn, að
velja gott efni. Á Spáni hefir Krúpp keypt
hina beztu náma, sem til eru í Hoðurálfu;
málmurinn er fluttur paðan hingað á skipum
sjálfra vor og síðan fast að ofnunum á
gufuvögnum verksmiðjunnar. |>egar búið er
smátt og smátt að hreinsa kolaefnið úr járn-
málminum, er hann tekinn út úr ofnunum
hvítglóandi, síðan rekinn og teygður — og
pá er hann orðinn að stáli. Með pessari
aðferð hreinsast sorinn úr járninu og smá-
partar pess renna betur saman, verður pað
af pessu jafnara, svo pað brestur ekki nje
hrekkur. Stál vort er afbragðs hreint jafnt
og pjett, fagurt í sárið og óveilt; pað er
miklu polnara, en stál Bessem og Shefjeld.
En er vjer höfum fengið petta stál, bræðum
vjer pað í deiglum saman við stykki af
einskonar járni, sem fæst úr sjerstakri málm-
tegund; báðar pessar járntegundir bráðna
nú saman og blandast og jafnast nákvæm-
lega, og verður petta pá steypustál. J>að
er petta steypustál, sem hefir gjört Krúpp
og fallbyssur hans svo víðfrægar. Úrpessu