Norðanfari - 27.05.1880, Síða 1

19. ár.
Xr. 35-36
NORDANFAR
Akureyri, 37. maí 1880.
Frjettir útlendar.
(frá frjettaritara Norðanfara í Kaupmannah.).
17. apríl 1880.
Síðast er jeg skrifað hjeðan í byrjun
marzmánaðar, gat jeg pess, að skotið var á
alræðismanninn rússneska, Loris Melikoff, en
hann sakaði eigi; sá er skaut hjet Mladetzky
var hann hengdur 3 dögum síðar, og Ijetu
níhilistar ekkert á sjer bóla við pað tæki-
færi. Melikoff befir verið röggsamur og ein-
beittur, og vikið mörgum embættismönnum
frá, hann hefir látið dæma sakamenn og hegna
peim jafnharðann, og peir hafa eitthvað af-
brotið, en prátt fyrir pað hefir liann sýnt á
stundum mannúð og mildi, ef pað kynni nú
að duga betur. Annars hefir ekki borið mikið
á níhilistum í seinni tíð. Jeg hef nýlega sjeð
pað í einhverju blaði, að svo telst til, að af
nihilistum peim, er handsamaðir hafa verið í
Rússlandi og komist hafa undir manna hend-'
ur, hafa 80 af hverju hundraði verið vel
menntir og af allgóðum ættum, flestir pessara
eru ungir stúdentar, sem fást við læknisnám.
Menn pykjast nú og pekkja stjórnarfyrir-
komulag og alla skipun nihilistasveitar. Tfir
öllum stendur fárra manna netnd, sem hefir
öll völdin og ráð á lífi og dauða sinna manna,
hver einstakur pessara manna tekur í vitorð
með sjer fáeina menn, er verða að hlýða og
fylgja honum í blindni, en peir fá alls ekki
að vita um aðra yfirmenn sína, en pennan
eina; hver einstakur af pessum útvöldu vel-
ur sjer aptur fáeina fylgismenn o. sv. frv.,
og á pennan hátt margfaldast tala samsæris-
manna, og pá er pað og skiljanlegt, að pað
er svo illt, að ná í forsprakkana, par sem
skipanir peirra koma í gegnum svo marga liðu
til peirra, er verkin vinna. |>etta er líkast
fyrirkomulagi pví, sem menn ímynda sjer að
hafi verið hjá samsærismönnunum á Ítalíu
(Karbonari) um fyrra hluta pessarar aldar.
Einhver ágreiningur og landaprætumál
er milli Rússa og Kínverja, og er sagt að
Kínverjar sjeu að endurbæta allan herbúnað
sinn og laga eptir sniði Evrópumanna, en
varla parf að óttast stríð úr peirri átt.
Keisarafrúin rússneska er svo að fram
komin, að öll lífs von er úti, Gortschakov
liggur og við dauðann, hann hefir nú tvo
um áttrætt og hefir hann nú verið kanslari
ríkisins í 13 ár, en við utanríkisStjórninni
tók hann 1856 rjett á eptir Krímstríðinu og
hefir síðan jafnan verið keisarans hægri liönd
og pótt mikill stjórnvitringur.
Jeg gat síðast um heriögin nýju á þýzka-
landi, pau hafa náð fram að ganga á ríkis-
deginum, og pað með allmildum atkvæða-
fjölda. Prá |>ýzkalandi er pað hin mestaný-
iunda að Bismark óskaði lausnar frá embætti
sínu, og var pað af pejm ástæðum, að hon-
um líkaði ekki atkvæðagreiðslan í einu máli
í sambandsráðinu pýzka. í sambandsráðinu
sitja 58 manns, og á pað að fjalla um pau
mái, er stjórnin leggur fyrir ríkisdaginn. í
pví sitja 17 frá Prússlandi, einir 4—6 frá
hinum konungsríkjunum og 1—3 frá smærri
sambandsríkjunum, við pað kemst ójöfnuður
á, pví að á |>ýzkalandi öllu lifa fullar 40
milljónir og í Prússlandi lijer um bil 24, en
pó hafa Prússar ekki nema 17 atkvæði gegn
41, af pví að minnstu sambandslöndin hafa
hvort um sig eitt atkvæði (t. d. Schaum-
bury-Lippe með hjer um bil 33,000 manns),
Nú fór svo pann 4. p. m. að við atkvæða-
greiðsluna voru öll hin sambandslöndin sam-
an öðru megin og rjeðu yfir 30 atkvæðum,
en hinumegin voru Prússland, Bæjaraland og
Saxland með 28 atkvæðum, urðu pessi lönd,
eða erindsrekar peirra að lúta í lægra haldi,
en pegar litið er á fólksfjölda landanna, pá
stóð að baki minni hlutans 33 milljónir, en
meiri hlutinn liafði umboð af hendi 7 V2 milljón
manna. J>egaj- svo var komið reit Bismark
2 dögum síðar til keisarans, og bað lausnar
frá embætti sínu og kvaðst liann eigi vilja
hafa veg og vanda af pessumúrslitum. Keis-
arinn svaraði pegar, að hann svaraði peirri
beiðni sem fyr með peim orðum að pað skyldi
aldrei verða, og bað hann Bismark um leið
að stinga upp á peim breytingum á fyrir-
komulagi sambandsráðsins, að slíkt kæmi eigi
aptur fyrir. J>etta var einmitt pað, sem Bis-
marlc vildi, pví að málið sem allt petta reis
af, var honum alls ekki kappsmál, pað var
um litlar slcattaálögur á póstkvittanir, en hitt
var honum fyrir meiru að venja smáríkin af
pví að vaða uppi gegn Prússlandi, og nú vildi
svo vel til að 2 konungsríkin voru á bandi
með honum, Prússland hefir stundum áður
orðið í minna hluta t. d. pegar allsherjar-
hæstirjettur ríkisins var látinn eiga setu í
Leipzig á móti vilja Bismarks og Prússlands,
sem náttúrlega viija draga allt til Berlínar,
en pá voru sambandslöndin flestöll á móti
Prússlandi, og par á meðal Bæjaraland, svo
að Bismark pótti hyggilegast pá að gefaeptir
og bíða betra færis, enda hefir pað nú gefizt.
Menn vita enn pá eigi á hvern hátt Bismark
vill koma sínu fram, en á einhvern hátt mun
hann búa svo um hnútana að Prússland fái
aðalvöldin í sambandsráðinu. Bismark sjer,
sem er náttúrlegt að hans missir bráðum við,
og pá vill hann liafa allt sem traustast og
bezt búið í hendur eptirmanni sínum.
Elzti sonur pýzka krónprinsins er nýlega
trúlofaður dóttur hertogans af Ágústuborg,
sem póttist vera rjettborinn til Hertogadæm-
anna, og Dönum var verst við. Annað keis-
araefnið til, Rúdolf sonur Austurríkiskeisara
er trúlofaður Stefaníu dóttur Leópolds 2, kon-
ungs Belgja.
í byrjun fyrra mánaðar var mesta um-
talsefnið á Frakklandi hvert stjórnin ætti að
selja Rússum níhilistann Hartmann í hend-
ur; pað fór svo á endanum að stjórnin hleypti
honum yfir sundið til Englands. Rússa-
stjórn varð óglöð við og spáðu sumir, að
petta mundi draga til óvináttu milli land-
anna, en vart mun svo verða, pví að báðir
hafa beig af fjóðverjum og sambandi peirra j
við Austurríki og vilja pví gjarna sáttir vera. j
J>að lieíir áður verið getið um kennslu- í
lög Ferrys ráðgjafa, 7 grein í lögum pessum |
átti að bola jesúíta frá allri kennslu og láta |
stjórnina fá eptirlit með allri æðri kennslu. I
]>egar til atkvæða kom í öldungaráðinu, var
— 71 —
pessi grein felld, pó að stjörnin og allur
porri pingmanna í neðri málstofunni vildi
fá greinina leidda í lög. þegar svo var kom-
ið lýsti Freycinet, forseti ráðaneytisins, pvi
yfir í neðri málstofunni, að stjórnin mundi
pá beita gömlum og gildandi iögum gegn
jesúítum og öðrum munkafjelögum, sem alls
ekki væru leyfð í Frakkfandi, pótt pau væru
liðin. ]>etta gjörðist i miðjum marzmán. —
30. marz voru auglýstar 2 yfirlýsingar stjórn-
arinnar, hin fyrri er gegn jesúítum og er
peirra fjelag með öllu bannað og skal pví
stökkt úr landi, peir eiga að hafa hætt við
alla kennslu innan 31. dag ágústmán. Hin
síðari yfirlýsingin hljóðar um hin önnur fje-
lög klerka og munka, er eigi hafa fengið
leyfi stjórnarinnar, til að búa í Frakkfandi.
]>essi fjelög eiga að senda stjórninni lög sín
innan priggja mánaða, og verður peim pá
leyfð landsetan, ef lög peirra pykja ekki í-
sjárverð og hættuleg fyrir lýðveldisstjórnina.
Stjórnin segir að petta sjeu gild og góð lög
pó að peim hafi ekki verið fylgt (undir Napó-
leon 3. og Mac Máhon máttu klerkar sín og
mikið), enda er og svo ákveðið í hinum svo-
nefndu «Organísku artíkulum» , er Napóleon
mikli tók upp hjá sjálfum sjer, að bæta við
samninginn milli Frakklands og páfans 1809.
]>etta tiltæki stjórnarsinna getur dregið
dilk á eptir sjer, pví að par er ekki við
lömbin að leika sjer, par sem jesúítar eru.
peir eru allmargir á Frakklandi og sem stend-
ur stýra peir 74 skólum, peir eru og hand-
gengnastir höfðingjunum og munu hvergi
víkja nema eptir úrslitum dómstólanna. enda
hafa frægustu málagarpar boðist að verja pá
gegn stjórninni. í sambándi við petta stend-
ur, að frönsku lýðveldismennirnir reyna að
gjöra dómstólana sem mest háða sjer og
stjórninni til pess að vera sem örúggastir, og
er pá frelsið farið að verða offrelsi, eða öllu
lieldur ófrelsi. Barátta pessi verður enn pá
ískyggilegri við pað, að margir lýðveldismenn
vilja um leið poka burtu öllum kristindómi,
en við pað fá peir fleiri á móti sjer, en jesú-
íta eina. ]>að er mjög hætt við, að stjórn-
in hafi eigi prek Bismarks til pess að bera
hinn efm^filuta í pessum viðskiptum. Páf-
inn hefir mótmælt pessum yfirlýsingum stjórn-
arinnar, og flestir biskupar á Frakklandi hafa
gjört hið sama.
]>að eru eptirtakanleg tákn tímanna hve
rækilega Frakkar minntust í vor 18. dags
marzmán., en pann dag telja peir að upp-
reistin í Parísarborg hafi byrjað vorið 1871
(pegar uppreistardólgarnir handsömuðu 2 hers-
höfðingja varnarstjórnarinnar og drápu litlu
síðar). ]>enna dag voru fjölmenn veizluhöld
í öllum stórbæjum Frakklands pótt minning
peirrar róstu sýnist lítið fagnaðarefni.
Fyrir fárn dögum var öll Parísarborg í
uppnámi út af sakamáli einu. Ungur mað-
ur, ríkur hafði tælt stúlku en vildi siðan
hvorki hirða um liana nje barn peirra, stúlk-
an sætti lagi og skaut tvisvar á hann á al-
faravegi og særði manninn allmikið. Kvið-
dómurinn dæmdi stúlkuna sýkna saka.
Jeg gat pess síðast að kosningar ættu
að fara frarn á Englandi, fóru pá alíar spár