Norðanfari - 25.06.1880, Side 1

\OEIM\FAItI
19. ár.
> okkur orð um vöruvöndun
og vörurnat.
(Niðurl.) Ein hin öflugasta hvöt til að
veita vöruvöndun aðhald er án efa pað, að
viðhafa vöruskoðun eða vörumat, og að sort-
era vöruna eptir gæðum eins og nó er hú-
ið að fastráða að viðhafa við ýmsar verzlanir
landsins, og er að mínu áliti talsverðs gagns
af pví að vænta. Meti óvilhallur maður,
scm vit hefir á vöru og sje henni svo hald-
ið vel í hinum vissu sortum, erufengin skil-
yrði fyrir því, að einstakir menn geti, með
hirðuleysi um gæði vöru peirra sem þeir hafa
að selja, spillt fyrir fjölda annara manna, og
eins fengin skilyrði fyrir pví, að peir sem
með sjerlegri vandvirkni í vörugjörð njóti á-
vaxta af verkum sínum án pess aðrir geti
eyðilagt pá.
J>essi pörfu og yfirgripsmiklu samtök
sem nú eru mynduð til að hjálpa íslenzkum
varningi á fram til umbóta og framfara, eru
auðsjáanlega mikið að pakka ötullí framgöngu
kaupstjóra Gránufjelagsins, og á hann sann-
lega miklar pakkir fyrir pað skilið. J>að er
óneitanlega mjög frjálslegt fyrir sveitamenn
að mega kjósa sjálfir menn ór sínum flokki
til að meta vöruna og hafa þannig hjer um
hil í sinni hendi, að aðeins sannsýnir og
skynsamir menn væru við pann starfa. J>ó
líta menn ekki undantekningarlaust pannig á
þetta, sumir eíu vöru skipting og vörumati
jafnvel mótfallnir, og hugsa og segja víst
eins og skáldið Sigurður Pjetursson, er fs-
lendingar höfðu fengið verzlunarfrelsi, en
kunnu ekki að meta: «Príhöndlun oss drep-
ur Dana, drengja engum lízt á hana«. En
pví er nó samt betur að svo volaður hugs-
unarháttur, er að verða æ sjaldgæfari hjer.
Sumir kunna og að setja fyrir sig kostnað
pann, sem af vörumatinu leiðir, og er nó öll
ástæða til pess að gá vel að hverjum hjá-
sneiðanlegum kostnaði og hvernig hann muni
borga sig. Nú skulum vjer einnig taka oss
Akureyri, 25. jóní 1880.
dæmi um penna til kostnað: Kaupmaður
tekur mann til að meta ull, og geldur hon-
um 4 kr. á dag í kaup og fæði — kaup-
maður tekur inn til jafnaðar 1,200 pd. ullar
á dag og er pá kostnaðurinn sem fellur á
300 pd. ullar eptir pessu að dæma 1 kr. eða
V, úr eyri á hvert l pd. ullar, og liafi nú
vörumatið nokkra verkun á ullarverkun og
par af leiðandi ullarverð, sjer hver maður,
að pessi kostnaður ekki getur tekist til greina;
gæti maður nú líka betur að, þarf kostnaður-
inn ekki að verða nærri svona mikill, pví við
pað einungis að meta svona litla ull liefir
maðurinn ekkert að gjöra; hann parf alls
ekki til pess nema hálfan vinnutíma sinn,
hinn helminginn af vinnu tímanum getur
hann notað til að taka úr pokum, pakka ull
eða til annarar verzlunarvinnu og yrði pá
kostnaðurinn sem legðist á 1 pd. ullar að
eins 70 úr eyri.
Eptir reglum sem gefnar eru í samn-
ingnum skal skipta ull í 3 flokka: sú ull
sem er aíbragðs góð verður nefnd ágæt,
meðalull nr. 1 og kviðull, flókar og sú ull
sem er ekki vel pvegin er nr. 2. Mislitri
ull skal skipt í 2 flokka eptir gæðum. Haust-
ull verður ekki tekin nema sjerskilin, og ó-
blönduð vorull. J>að er nú vonandi pegar
svona er komið að allir bændur vilji hafa
sem mest til verzlunar af ágætri ull, en
hvernig er pá pessi ágæta ull, pað er að skilja
ágætlega útgengileg á marköðum erlendis?
Til tóskapar hjer heima er sú ull bezt, sem
hefir fínast og pykkast pel, eins og opt er á
velmeðförnu veturgömlu fje. En er petta
pá eins áríðandi um þá ull sem tætt er í
verkvjelum erlendis? Gangast erlendir ull-
arkaupmenn ekki fyrir pví að ullin sje stór-
gjörð og löng? eða er par, sem hjer, mest
undír pví komið að hún sje fín? Spillir pað
fyrir ef togið á henni er blakkt án þess pó
að pað sje af óhreinindum, eins og á sjer
stað um ull af sjófje. Ullin er pá lituð
hvort eð er? Um þetta og fl. ullarsölunni
viðvíkjandi þyrftu kaupmenn eða einkum
Nr. 41—42.
kaupstjóri Gránufjelagsins, að gefa upplýsing-
ar, pví pað megum vjer fullyrða, að pað er
mönnum yfir höfuð ekki fullkunnugt, hvort
allt hið sama mælir fram með ullinni til að
vera sem útgengilegust erlendis og það, sem
mælir mest fram með henni til tóskapar hjer.
J>að álít jeg mjög nauðsynlegt einkum hið
fyrsta ár, sem vörumat almennt fer fram, að
sýnishorn sjeu valin og send í sveitiimar til
sýnis nokkru fyrir kauptíð, svo bændur sjeu
pví vissari að skipta ullinni sjálfir í sortir;
pví hitt getur ekki verið umtalsmál, að mats-
menn skipti ullinni í sundur lagð fyrir lagð
pegar í kaupstaðinn er komið. Kaupstjóri
Gránufjelagsins skýrði frá pví á fundi næstl.
vor, að ullarmat færi pannig fram erlendis:
að matsmenn skoðuðu í báða enda eigi miðj-
una á hverjum sekk, kæmi þá t. d. eitthvað
fyrir sem ekki gæti náð pví að teljast nr.
1. pá væri allur sekkurinn talinn nr. 2., en
dálítið meiri nákvæmni mundi nú megahafa
við petta hjer, par sem öll ullin er tekin úr
pokunum.
Að hafa matsmenn til að meta ull og
gærur eins og samningurinn gjörir ráð fyrir,
mun og nauðsynlegt, til þess aðkoma ájafn-
aði landsmönnum til handa, en miklu er
vandameira við pað að fást eptir peim regl-
um, sem fyrir pá eru gefnar; en æskilegt
væri pó að ekki pyrft* að fylgja vigtinni und-
antekningarlaust heldur að eins mikið tillit
mætti taka til kroppanna. J>annig finnst
mjer að vel feitir dilkskroppar ættu að met-
ast til beztu, en ekki lökustu sorta kjötsins.
J>ó er sjálfsagt ef kjöt af smærri kindum
selst lakar erlendis en af þeim stærri verður
að fylgja pví hjer.
J>á er pað athugavert, að pá kjöt hefir
verið keypt hjer við misjöfnu verði eptir vigt,
pá hafa kaupmenn slengt öllu saman og salt-
að reglulaust niður í tunnurnar, eða pá fylgt
peirri reglu, að liafa beztu stykkin efst og
og neðst í tunnunum, en hið lakara í miðið.
J>essi aðferð mun nú af takast með vörumat-
inu, og hver tegund eða sort kemurfram út-
H a s s a n.
J>egar Almalik kalífi fór fyrstu píla-
grímsíörina til hússins lielga í Mekka, datt
honum i hug að ganga um bæinn ókenni-
legur í pílagrímsbúningi. Hann var mað-
ur bæði veglyndur og sannguðrækinn, hann
leitaði pví í kirkju uppi pá, sem í neyð
voru staddir, til að ljetta af bágindum
peirra með velgjörðum og sýna með pvi
guðrækni sína. Hann kom pá einhverju
sinni dularbúinn inn i hús iðnaðarmanns
nokkurs, sem var að syngja gleðiljóð við
vinnu sína. Yfirbragð hans lýsti heilbrigði
og ánægju, og reglusemi og prifnaður
bjuggu á heimili hans. Hassan — svo lijet
pessi ánægði fátæklingur — tók vingjarn-
iega rnóti pílagrímnum, veitti honum góð-
ann beina og fór að tala við hann honum
til skemmtunar. Almalik brá í brún, að
hann skyldi hitta fyrir í þessum fátæklega
kofa hinn sælasta mann i öllu ríki sinu,
að pvi er honum virtist. Hann gat ekki
nógsamlega dáðst að honum, ekki nógsam-
lega heyrt eða sjeð, hversu hin sannkallaða
hamingja bjó í þessum ókunna aikima.
Loksins tók liann þannig til orða:
„Hassan! mjer er orðið svo vel við pig,
og vildi jeg að jeg gæti sýnt pjer pað í
einhverju. Er pað nokkuð sem pú vildir
óska pjer, fyrst bú býrð yfir allri pessari
sælu ?,“
Hassan svaraði brosandi: „Hvers ætti
jeg að óska mjer? Jeg er heilbrigður, all-
ir dagar eru mjer jaínbjartir, jeg vakna
við fuglasöngínn og með peim byrja jeg og
enda vinnu mína, hún veitir mjer pægilegt
uppeldi. Jeg er ánægður, hvað vantar mig
pá, og hvað ætli pú gætir heldnr veitt mjer,
þú fátæki, en góðbjartaði pilagrimur?11
Almalik leit bliölega til luins, fletti frá
sjer yfirhöfninni og mælti: „Jeg er Alma-
lik, höfðingi liinna trúuðu. öjáðu, hjer
— 85 —
er skikkja kalifans og hinn helgi signets-
hringur (Muhamets) spámannsins.11
Hassan fleygði sjer flötum fyrir fætur
höfðingjanum og gat ekki orði upp komið,
en hinn rjetti honum vingjarnlega lröndina
og mælti: „Stattu upp, Hassan! J>ú ert
sælli, og pví líka meiri maður enn jeg.“
„Herra!“ svaraði hinn: „Jeg sælli enn
pú? jeg sem er eins og ormur hjá pjer. J>ú
getur með eintómri bendingu útbýtt sælu
og ósælu, hverjum sem pú villt“.
„Hugsaðu pað ekki, sagði Almalik, jeg
get engum veitt sælu, en jeg get, mjer ó-
vitandi, svipt aðra henni. J>að er skylda
mín að hegna illgjörðamönnum og halda í
skefjum vonzku og yfirgangi, lengra nær
ekki vald mitt. En jeg er of vanmáttugur
til að veita sannkallaða sælu, eða umbuna
dyggðina. Gæti jeg pað, pá skyldi jeg um-
buna pjer fyrstum manna. En — sjáðu,
pú ert sjálfur vaxinn upp yfir mitt vald.
Ásarnt pessum einíalda lifnaðarhætti mundi