Norðanfari - 05.11.1881, Blaðsíða 1

Nr. 1—2.
NORBANFARI.
21. ár.
Akureyri, 5. nóvcinber 1881.
S k ý r s 1 a
um sýs/ufund í Skagafjarðasýslu
6. október 1881.
Ár .881 íimmtudaginn 6. október var á
Sauðárjfók haldinn aukafundur sýslunefndar-
mnar í Skagafjarðarsýslu. Fundinn sóttu
auk oddvita nefndarmennirnir i Hofs, Hóla,
Viðvíkur, Lýtingsstaða, Seilu, Staðar, Sauðár
°S Eípur hreppum.
Á fundinum var meðal annars tekið til
meðferðar málið um búnaðarskóla á Hól-
UIU- Oddviti gat Jess, að pegar peninga
vantaði í vor uppí kaupverð lieimajarðarinnar
Hóla, er átti að borgast í fardögum með
10,000 kr., fjekk fulltrúi nefndarinnar Gunn-
lögur Briem seljanda hennar Benidíkt Jóns-
son til að lána par af árlangt 5000 kr. mót
6°/o leigu. í annan stað fjekk sýslunefnd-
in 6000 kr. lán úr viðlagasjóði, er var tekið
ut næstliðið vor, og par af borgaðar 5000 kr.
«1 Benidikts Jónssonar uppí Hólaverðið, 500
l{r- til |>orkels Pálssonar fyrir að sleppa til-
kalli lil jarðarinnar, og 500 kr. til Jóns Beni-
diktssonar uppí verðið fyrir Hof, er hann
tefir afsalað til nefndarinnar fetrir hið ákveðna
3000 kr. verð, er borgist smátt og smátt.
Eptir ráðstöfun sýslunefndarinnar var 7.
°S 8. júní framkvæmd skoðun á öllum stand-
andi húsum á Hólum af lireppstjóranum í
Hólahrepp ásamt tilkjörnum mönnum bú-
ft'æðing Jósep Bjarnarsyni og sýslufulltrúa
Hunnlögi Briem, í viðurvist ábúendanna
Jóns Jónssonar, Gísla J>oríinnssonar og Guð-
i'únar Jðhannesdóttur, er sama dag fengu
byggingarbrjef hvort fyrir priðjung heimajarð-
arinnar um eitt ár til næstu fiirdaga án kú-
gilda fyrir 150 kr. landsskuld.
J>areð oddviti var á sýslunefndarfundi að
Ási 27. maí falið að undirbúa málið til al-
pingis, samdi hann frumvarp til laga um
stofnun búnaðarskóla á Hólum í Hjaltadal,
pannig, að til hans legðist búnaðarskólagjaldið
úr Húnavatns, Skagafjarðar, Eyjafjarðar og
|>ingeyjar sýslum, og að pví leyti sem pað
hrykki eigi, yrði skólinn kostaður af lands-
sjóði og sýslusjóðum. Frumvarp petta var
lagt fyrir pingið ásamt bænarskrá um fjár-
veitingu úr landsjóði til að kaupa Iíóla handa
búnaðarskóla. En pareð hugmyndir manna
um fyrirkomulag slíkra skóla, sjerstaklega að
pví er tilkostnað snertir, voru eigi búnar að
ná fullri festu, var frumvarpið fellt og fjeð
eigi veitt öðruvísi en sem lán úr viðlagasjóði
gegn 6% árlegri afborgun í 28 ár. í pessu
skyni eru í fjárlögunum ætlaðar 10,000 kr.,
sem sýslunefndum er gefinn kostur á að fá
að láni til að stofna búnaðarskóla, annaðhvort
sjerstaklega eða saineiginlega fyrir fleiri sýslur.
Eins og tekið var fram á Ásfundinum,
áleit sýslunefndin haganlegast, að allur Norð-
lendingafjórðungur ætti sókn að Hólaskóla
og bæri kostnað hans í samlögum. En á
íundi, er kjörnir menn úr Júngeyjar og Eyja-
fjarðar sýslum áttu með sjer að Sigríðarstöðum
8. júní, til að ráðgast um stofnun búnaðar-
skóla fyrir pær sýslur, og sjerstaklega segja
álit sitt um samband við vestursýslurnar,
varð uiðurstaðan sú, að hafna algjörlega svo-
felldri sameiningu. Jafnvel pó endileg úrslit
par að lútandi heyri undir sýslunefndirnar í
norðursýslunum, er að svo stöddu enginn vissa
fyrir öðrum undirtektum úr peirri átt. Og
pareð Húnvetningar hafa heldur ekki ein-
dregið gengið í fjelag við Skagfirðinga um
Hólaskóla, nema pví að eins, að allur Norð-
lendingafjórðungur, verði í samfjelagi, hlýtur
pað einkum að verða ætlunarverk sýslunefnd-
arinnar í Skagafjarðarsýslu, að láta eigi liina
fyrirhuguðu búnaðarskólastofnun á Hólum
falla um koll, er virðist pví ótilhlýðilegra,
pareð hinn eini vísir til búfræðiskennslu,
sem var á Norðurlandi við gagnfræðaskólann
á Möðruvöllum, er pegar með öllu upp rættur.
Eptir pví sem skýrt var frá á síðasta
sýslunefndarfundi, telst verðið fyrir heima-
jörðina Hóla með hjáleigunni Hofi og til-
heyrandi kúgildum 14,000 kr., og að pví leyti
sem pessi sýsla yrði sjer ein um skólann, er
álitið, að til húsabyggingar og verkfærakaupa
m. m. muni til bráðabyrgða nokkurnveginn
nægja 3000 kr., til samans 17,000 kr. J>areð
hlutdeild Skagafjarðarsýslu í sjóði peim, er
safnast hefir af hinu lögskipaða búnaðarskóla-
gjaldi samkvæmt tilskipun 12. febrúar 1872,
nemur að eins rúmum 200 kr., veitir eigi
af, að sýslan fái af fje pví, sem par til er
ætlað í fjárlögunum, 9000, kr. í viðbót við
pað 6000 kr. lán úr viðlagasjóði, er sýslu-
nefndin fjekk veitt á næstliðnu vori.
J>areð pað nú sem fyr er eindregin fyrir-
ætlun sýslunefndarinnar að reyna að stofna
búnaðarskóla á Hólum, svo fljótt sem verða
má, er með öllum samhljóða atkvæðum sam-
pykkt:
1. að fara pess á leit við landsstjórnina, að
Skagafjarðarsýsla fái til skólastofnunarinnar
9000 kr. lán úr viðlagasjóði gegn 6%
árlegri afborgun.
2. að sækja um pað til amtsráðsins, að sýslan
fái sinn hlut úr búnaðarskólasjóði amtsins
og hið árlega búnaðarskólagjald úr sýsl-
unni eptirleiðis.
3. að leita samkoinulags við næstu sýslur,
að pær með sampykki amtsráðsins leggi
sitt búnaðarskólagjald til skólans á Hólum.
Meðan óvíst er, að hve miklu leyti aðrar
sýslur kunna að ganga í fjelag með Skagfirð-
ingum, verður eigi gjörð nein fullnaðarályktun
um fyrirkomulag skólans. En pareð forstöðu-
maður skólans hlýtur að hafa talsverðan
undirbúning til að reisa bú á Hólum í næstu
fardögum, svo að búfræðiskennslan geti byrjað
aptur að vetri, eru peir sýslunefndannennirnir
Sveinn Guðmundsson og Friðrik Níelsson og
sýslufulltrúi Gunnlögur Briem kjörnir til
pess að semja sem fyrst við búfræðing í
pessu tilliti, og jafnframt er peim falið, til
vara, og að byggja hinum núverandi ábúendum
út af jörðinni í tæka tíð.
Viðvíkjandi Hólakirkju er pað sampykkt,
að kaupa til hennar nýja klukku, og selja
gömlu klukkurnar, sem rifnar eru. Að öðru
leyti er sýslunefndarmönnum Friðrik Níels-
syni og Arna Ásgrímssyni falið að skoða
kirkjuna, ásamt snikkara Árna Jónssyni, og
— 1-
af ráða, hverrar viðgerðar hún purfi í bráð.
Jpareð 3 ríkisskuldabrjef, er kirkjan átti, eru
glötuð, er oddvita falið að fá pau dæmd ómerk
ogupphæðir peirra með vöstum útborgaðar.
L ý s i n g
á jörðinni Hólum í Hjaltadal
eptir
búfræðing Jósef Björnsson.
Samkvæmt tilmælum fundarins að Geita-
skarði 6. maí 1881 hefir sýslunefndin í Skaga-
fjarðarsýslu hvatt mig undirskrifaðann til að
skoða jörðina Hóla í Hjaltadal, er keypt hefir
verið í peim tilgangi, að par verði stofnaður
búnaðarskóli fyrir Norðlendingafjórðung, og
gefa síðan skriflegt álit mitt um, hvernig
jörðin sje fallin til að taka á móti endurbót-
um á túni og engjum. Eptir að jeg nú hefi
skoðað tún og engjar jarðarinnar, verður álit
mitt á pessa leið:
Túnið er um 70 dagsláttur að stærð, og
gefur af sjer að jafnaði nær 500 hestum af
töðu. J>að liggur að mestu leyti móti vestri
eða suðvestri í talsverðum halla vestan í ás
nokkrum, og er að miklu leyti harðlent, pó
nær pað að mýri að vestan, og ganga par
jafnvel mýrardrög inn í túnið. Allur norð-
ur og vesturhluti túnsins er pýfður mjög, pó
eru par sljettur á stöku stöðum, pessar sljett-
ur eru pó fæstar sljettaðar af mönnum, held-
| ur eru pað liólar, víða töluvert háir, og all-
staðar umkringdir púfnareitum. Austurhluti
; túnsins er nokkuð greiðfærari, en pó langt
frá að geta heitið sljettur, og ekki er hann
heldur grasgefinn, pví að á mörgum stöðum
stendur óræktarmosi upp úr hólunum. Af
pessu er pað auðsætt, að túnið getur tekið
mjög miklum bótum, bæði með tilliti til pess,
að pýfið parf að sljettast, og svo liins, að
sljetturnar purfa að fá betri rækt. Hið bezta
tækifæri býðst og til að auka túnið, einkum
í vestur, með mýri peirri, er liggur vestan
að pví. í annan stað er og gott tækifæri til
að gjöra girðingar með ýmsu móti, pví að
norðan og austan við túnið verður ekki erfið-
ara að fá grjót í girðingar en torf, par eð
melar eru á pessar liliðar. Að sunnanverðu
við túnið verður par á móti pægilegast að
hlaða torfgarð, en að vestan yrði hægast. að
skera vörzluskurð, eða pá lengja girðingarn-
ar að norðan og sunnan niður að ánni.
Engjarnar sem liggja alla leið milli ánna,
Yíðirnesár að norðan og Hofsár að sunnan,
eru töluvert margbreyttar. |>annig eru með-
fram Hjaltadalsá, er rennur vestan fram með
engjunum liarðvellisnes, en pegar dregur
svo sem 60—80 faðma austur frá ánni,
verða engjarnar deiglendari og pá jafnframt
pýfðar. Á öllu pessu svæði eru pær fremur
liallalitlar. Hjer um bil 200 faðma austur
frá Hjaltadalsá Hggja börð alla leið milli Hóla
og Hofs út og suður fyrir ofan engjar pær,
sem pegar eru nefndar. Börð pessi eru öll
grasi vaxin, en fyrir ofan pau upp undir
fjallið (Hólabyrðu) liggja blautir flóar. Fló-
um pessum liallar töluvert, svo að ekki verð-
Í