Baldur - 28.05.1869, Síða 2

34
gjört við ábýlisjarðir þeirra, en hvort slíkt gæti staðizt með
eignárrjettinum, kynni að vera skoðunarmál.
Líti meníl á efliahag manna hjer í sýslu, og hann er,
þvi miður, mjög svo tæpur, þá eru þeir fáu efnamenn, sem
hjer eru, einmitt landsetar á þjóðeignunum, enda er leigu-
máli á sumum þeirra svo lágur, að hinum heiðraða þing-
manni mundi ekki hafa þótt vanþörf á að hækka hann á
hans hjervistardögum. Þanuig er Seljaland í Fljótshverfi
leigt með 3 rd. landskuld og 1 kúgildi, Botnar í Leiðvalia-
hreppi með 20 ál. landskuid eptir meðalverði og 1 rd. 64
sk. í peningum, Ilrísnes, skógarjörðin mikla, með eins
mikilli iandskuld og Botnar, og 1 kúgildi, Flaga með 30 ál.
landskuld eptir meðalverði og 2 rd. 48 sk. í peningum og
1 kúgildi, Leiðvöilur með 20 ál. landskuld í tóig og 1 rd.
64 sk. í peningum, enda eru þeir allir efnamenn, er á
þessum jörðum búa.
í grein þessari er svo að orði kveðið, að kjörum kon-
ungslandsetanna sje þröngvað á «ýmsan veg», og er mjer
ekki með öllu ljóst, hvert þessi orð stefna, þótt nokkur dæmi
sjeu tekin frara upp á þrengingarnar; en því skýrskota jeg
til allra þeirra, er jeg hefi byggt konungsjarðir, að j e g
ekki héfi tehið tilgjöf af nokkrum manni, og ekki lagt á
landsetana neinar leyndar kvaðir. Hitt er satt, að hið eiu-
skorðaða peningagjald er mönnum næsta erfitt, einkum í
þessu harðæri, og væri því mjög æskilegt, að rýmkað yrði
um gjaldmátann í þessu efni, en hingað til hefir það engan
skaðað, því jeg hefi aldrei neitað smjöri í leigur, og opt
tekið landaura og ýmislegt í landskuldir, þegar peninga
hefir brostið. tað er enginn efi á, að sundurhlutun jarða
í smábýli, hver sem þær á, er skaðleg fyrir velmegun
manna, ef vinnuaflið ber jarðarmegnið ofurliða, og mundi
því smábýlum þessum fækkað, hvað eptir og þau losna, og
hefir þegar verið fækkað, þótt fundurinn hefði ekki lagt þing-
manninum það ríkt á hjarta, enda er nú ekki nema einum
ábúanda fleira — og stendur til góðra efna að tveimur fækki
í vor eð kemur — á öllum Kirkjubæjarklausturs- og Flögu-
jörðum, heldur en þegar þingmaðurinn sjálfur losnaði frá
umboðinu.
Það yrði hjer oflangt að rannsaka, hvað því yeldur, að
Vestur-Skaptafellssýslu vegnar ver en öðrum hjeruðum, endá
er það ekki tilgangur þessarar greinar, en víst má fullyrða,
að þjóðeignirnar eiga í því nokkurn þátt, þar sem mestöll
jarðargjöld sýslunnar ganga út úr henni á hverju ári, og
nema þau eptir þriggja ára meðaltali árlega hjer um bil
1680 rd., i stað þess, að þess konar gjöld lenda til.jafn-
aðar í öðrum sýslura, þar sem jarðirnar liggja, en þessi
óhamingja lendir ekki fremur á konungslandsetum en bænda-
eignarbúum, heldur þeim mun síður, sem þeir yfir höfpð
að tala búa við betri kosti. Vestur-Skaptafellssýsla er.því
mestpart lapdseti alls landsins.
Af því jeg er ekki viss um, að þessi orð fái viðtöku í
tjóðólfi, þótt þau ættu þar helzt heima, leyfi jeg mjer að
biðja hinn heiðraða ritstjóra Baldurs að skila þeim frá mjer
til ÞjÓðÓIfS. Höfbabrekku, 4. dag aprílmánabar 18G9.
J. Jónsson,
umbobsmabnr Kirkjubæjar- og pykkvabæjar-klaustra.
Aðsent.
- DM KOSNINGAR.
Nýar alþingiskosningar, nýtt stjórnarskipunarfrumvarp
fýrir nýtt atþingi 1869. Undir þessari yfirskript færir Þjóð-
ólfur blaðsíðu 118—121 alþýðu sýnishorn af stjórnarskip-
unarlegum skoðunum sínum, og einnig hugvekju um, að
endurkjósa ekki «sannarlega óreiðumenn og enda vand-
ræðamenn í flestum viðskiptum sínum við aðra», meðfram
því, að hann teltir beztfara, að skipta ekki um þingmenn í
þetta sinn. Stjórnarspeki Þjóðólfs vil jeg ekki fara orðum
um, en get ekki leitt hjá mjer, að halda með því, að full
nauðsyn sje á, að vanda sig á kosningum til alþingis ekki
hvað sízt nú, þá ræða skal til frekari undirbúnings ef ekki
til lykta hið umfangsmesta velferðarmál landsins; og vildi
jeg því bæta úr því, er mjer þótti vanta hjá Þjóðólfi, þar
sem hann með grein þessari viidi undirbúa kjósendur —
má ske ábyrgðarmannsins sem annara — svo þeim ekki
yrði á.að velja þannig til þingsins, að þeim gæti ollað á-
byrgðar, ámælis og vansa andspænis þingi og þjóð, eins
og hann sjálfur til tekur; þess vegna vjldi jeg vara alla
kjósendur við, að kjósa eður endurkjósa til alþingis í þetta
sinn, ekki einungis fyrrgreinda «óreiðumenn o. s. frv.»,
heldur einnig þá menn, sem í einu eða fleirum velferðar-
málum landsins hafa auðsýnt og gjört sig kunna að hinum
óhappasælasta þvergirðingsskap landi og lýð til óbætanlegs
tjóns, og það því heldur sem uggvænt má þykja, að svo
sjeu gróin eða grædd þau sár, að ekki getí þau tekið sig
upp á ný, og komið málinu til alþingis aptur; líka ættu
kjósendur að gjalda varhuga við, að kjósa sjer þá fyrirfull-
trúa, sem annaðhvort hafa tekið Svo hroðalegum umskipt-
um, að þeir nú gjörast hólmgöngumenn stjórnarinnar, er
fyrrvoru ötulir frammistöðumenn þjóðarinnar, eða hið gagn-
stæða, eður sém frá þingi til annars breyta svo skoðunum
sínum og meiningu, að þeir ýmist gjörast fylgisveinar hins
eða þessa í gagnstæða stefnu, ogláta jafnan leiðast áf öðr-
um, án þess má ske beri annað til, en lítilfjörlegur hagur
sjálfra þeirra, og tel jeg víst, að þetta megi álíta einhvern
hinn svívirðilegasta ókost á þingmanni, sem gjörir engu
kjördæmi óhult að reiða sigáhann, jafnvel þótt slíkur mað-
ur kynni að láta á mannfundúm allt í veðri vaka, er kjós-
endum kynni þykja geðfellt að heyrá, þykist jeg þó sann-
færður um, að af slíkri fylgispeki stendur landsmönnum
fremur illt en gott, þegar hún kemur fram á þingi; einnig
ættu menn að forðast, að kjósa þá menn til alþingis, er
sakir annars annríkis ekki hafa getað gegnt þingstörfum svo
vikum eða meir hefir skipt, og hafa þannig má ske innunnið
sjer tvenna þrjá dalina á dag, svo að landið hefir orðið út
undan, að verða aðujótandi hinna dýrkeyptu og má ske