Tímarit - 01.01.1871, Page 11

11
leika á hinum helztu atriðum fyrir gildi samnings-
ins.
Þannig liggur það í augum uppi, að sá sem með
sviksamlegum fortölum er fenginn til að kaupa nokk-
urn hlut, sem vantar þá eiginlegleika, er kaupandi mátti
álíta, að hlulurinn hefði eptir sögusögn seljanda, svo
sem ef tannbak mót betri vitund væri selt sem gull,
hefir fullan rétt á að brygða kaupin og heimta fullar
bætur fy'rir skaða þann, er hann liðið hefir, því sá sem
svíkur á jafnan að gjalda svika sinna. I Jónsbókarlaga
kaupabálki 11. kapftula segir og, að það sé falskaup, ef
maður selur gull eða brennt silfur, smíðað eða ósmíð-
að, það er skírt skal vera, og fyrir skírt var selt( því
sé það eigi skírt, þá skuli það kaup aptur ganga, og
eigi sá, er kaupi, að hafa andvirði sitt aptur frá hinum,
er seldi.
Ekki heldur er sá samningur gildur, er gjörður er
af þeim, sem með ofbeldi og ógnunum hefir verið knúð-
ur til þess; þó er það eigi allskonar nauðung og þving-
un, sem gjörir samninginn ógildan að lögum; þannig
er það eigi ólögleg kaup og sala, þó einhver notandi
sér af neyð annars selji honum einhverja muni dýrara
en öðrum, eða taki af sumum hærri leigur af lánuðum
peningum af sömu ástæðum en öðrum, þar það er und-
ir þeim, er kaupir eða tekur peninga að láni, sjálfum
komið, hvort hann vill ganga að þeim kostum, er hlut-
aðeigandi býður honum, eða ekki. Það er því einungis
sú ógnan og hótan, sem ólögleg má álítast., og sem
lýtur að því að svipta hlutaðeigandi lífi, frjálsræði og
æru, sem hefir áhrif á gildi samningsins, og á þá sá,
er þannig leiðist til að gjöra einhvern samning, eptir
norsku laga 5.— 1.—4. að lýsa því yfir svo fljótt sem