Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1893, Blaðsíða 74

Nokkur bæjanöfn í Landnámu
í ofanverðri Hvítársíðu og Hálsasveit.
Eftir
Brynjólf Jónsson.
1. Sturlustaðir.
Svo segir í Landn., II. p., 1. kap.: »Maðr hét Kalman, suðr-
eyskr að ætt . . . nara hann land fyrir vestan Hvítá milli Fljóta,
ok Kalmanstungu alla ok svo alt austr til jökla, sem grös eru
vaxin, ok bjó í Kalmanstungu. Hans son var Sturla goði, er bjó
á Sturlustöðum uppi undir Tungufelli upp frá Skáldskelmisdal;
enn síðan bjó hann í Kaimanstungu«. 011 þessi örnefni Sturlu-
staðir, Tungufell og STcáldskelmisdalr eru nú týnd. Eg hefi
leitað að rústum Sturlustaða, og Olafr búfræðingr í Kalmans-
tungu með mér, og einna helzt komizt að þeirri niðrstöðu: að
Tungufell muni hafa heitið fjallás sá, er nú kallast Kleppar uppi
á heiðarbrúninni langt fyrir innan Fljótstungu, að hraunsundið
þaðan austr að Strútnum, sem vel má kalla dal, hafi heitið SMld-
skelmisdalr, og Sturlustaðir hafi verið þar, sem nú heita Hall-
dórstóftir, eyðihjáieiga frá Kalmanstungu, er var í bygð á fyrri
liluta átjándu aldar. Þetta styðst við ýmsar líkur: Rústir Hall-
dórstófta eru »uppi undir« Kleppum »fyrir ofan« hraunsundið,
þvi þær standa hátt, i dálitlum hvammi uppi í heiðarbrúninni, og
hamar fyrir neðan, ofan að Norðlingafljóti. Er aðalrústin norðan-
megin við dálftinn læk, er þar fellr ofan; er þar græn tóft, eigi
allfornleg og eigi allstór; enn hún sýnist bygð ofan á aðra stærri
og fornlegri; fleiri rústum sér þar fyrir; enu ailar eru þær ó-
glöggvar og ekki hægt að lýsa þeim. Fyrir vestan lækinn er
stór tóft uppi við heiðarbrekkuna; hún er eigi græn, og að nokkuru
vaxin hrísi; virðist hún miklu eldri enn hinar; að lögun er hún
svipuð hoftóftum, sem víða eru sýndar, allar tvískiftar og ann-