Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1912, Side 43

43
söfnun sinni, að þeir sjái svo ura, að kirkjugripir þeir, er þeir hafa
safnað, gangi á einhvern hátt til Þjóðmenjasafns vors fyr eða síðar.
Við skrásetningu kirkjugripanna, sera þó er ekki nær því lokið
enn, hefir það komið í ljós að, til eru enn í kirkjum hér sérlega
merkir og fornir gripir, ogí annan stað mjög margir all-gamlir gripir,
frá 17. og 18. öld. Af þessum gripum ættu margir að ganga til
Þjóðmenjasafnsins, fyrst og fremst þeir, sem ekki eru lengur til neins
notaðir í kirkjunum, vegna þess að þeir eru úr sér gengnir, skemdir,
þykja óviðfeldnir eða þýðingarlausir. Það er til einkis gagns að
geyma slíka hluti í kirkjunum fremur en á Þjóðmenjasafninu. Ymsir
af þessum hlutum eru að vísu notaðir enn, en þykja lítt hæfilegir
og eru fyrir fátæktarsakir ekki lagðir niður. Víða hafa kirkjur verið
lagðar niður, og víða stendur til að leggja kirkjur niður. Við það
fjölgar enn ónotuðum gömlum kirkjugripum, sem eðlilegast er að
varðveittir séu á safninu. Vitanlega eru margir af þessum gripum
fánýtir og þeir hafa ekki allir verulega vísindalega þýðingu, en viss-
ast mun og viðfeldnast að varðveita þá á safninu fremur en glata
þeim. — En svo eru hinir kirkjugripirnir, elztu og merkustu grip-
irnir, altarisbríkur, kaleikar klukkur o fl. frá því fyrir siðaskiftin,
þessir gripir ættu flestir að ganga til Þjóðmenjasafnsins einmitt af
því að þeir eru orðnir svo fágætir og eru svo dýrmætir. Kirkjur
flestar hér á landi eru of ótraust hús til þess að óhætt sé að geyma
í þeim dýrmæta gripi. Þær eru nær allar úr timbri og svo veik-
bygðar, að þær geta brotnað og fokið í ofviðrum, og heflr það oft
borið við. Brunahættu eru þær því sömuleiðis undirorpnar, og ekki
síst nú eftir að alsiða er orðið að hafa ofna í þeim. Rakar eru þær
og flestar.
Kirkjur vorra tíma eru ekki tryggilegri til að geyma í þeim
góða gripi en kirkjur fyrri alda, og vér sjáum hvernig farið hefir,
ef vér lítum í hina fornu máldaga þeirra. Fyrrum voru kirkjur hér
tiltölulega auðugar að góðum gripum, sem nú sjást hvergi, enginn
veit hvað orðið er af eða hvernig hafl glatast. Þeir hafa ekki vernd-
ast hér eins og altítt er i verulega vönduðum kirkjum erlendis, ein-
mitt vegna þess að kirkjurnar hér voru jafnan svo óvönduð hús.
Vér höfum ekki ráð á því að geyma dýrgripi í svo óvönduðum
og ótryggilegum húsum, og þó að vér hefðum ráð á því, hefðum mikið
til af kirkjulegum dýrgripum, þá væri það vissulega óskynsamlegt
að fara svo með þá. — Vonandi er nú tekið fyrir þá hættu, sem
góðir og gamlir kirkjugripir voru í fyrir nokkrum árum, að þeir voru
sem í hershöndum, erlendir og innlendir menn voru að tæla umsjónar-
menn þeirra til að láta þá úr kirkjunum í einstakra manna eigu.
6+