Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1912, Blaðsíða 52

52
dýra (þ. e. Danir) girntist gjarnan fá« og fekk, þyí að Danir rændu
honum úr Hóla-dómkirkju 1551 að Jóni biskupi líflátnum. Skálholts-
dómkirkja átti og dýrmætan gullkaleik, sem Klængur biskup lét
gjöra og setja gimsteinum og gaf kirkjunni. Hvað varð um hann?
Hann fór sömu leiðina ogsááHólum; Danir tóku hann einnig. Sjá
Árb. 1887, bls. 37—41.
Nokkrar hinar ríkustu kirkjur hér á landi áttu marga kaleika.
í Sigurðar-registri er sagt að Hóla-dómkirkja ætti 20 kaleika — þar
á meðal gullkaleikinn góða — þegar Jón Arason varð biskup og
tók við stað og. kirkju. Vér vitum ekki hversu marga kaleika Skál-
holts-dómkirkja þá átti, því að engir máldagar hennar eru til frá
því fyrir siðaskiftin; máldagarnir munu hafa farist í bæjarbrunan-
um mikla í Skálholti 1630, þegar alt bóka- og skjalasafn staðarins
varð að ösku. Vér höfum því engar skrár til yfir áhöld Skálholts-
dómkirkju frá því fyrir þann bruna, nema afskrift af þeirri er gjörð
hefir verið 1589, er herra Oddur biskup Einarsson meðtók staðinn
og er þar getið um að honum hafi verið afhentir þá silfurkaleikar
4, en engum þeirra er lýst. Meistari Brynjólfur Sveinsson gjörði
nákvæmar skrár yfir allar eignir staðar og dómkirkju er hann af-
henti það eftirmanni sínum, meistara Þórði Þorlákssyni, og er þar
að eins sagt að hann (Br. S.) hafi meðtekið 5 kaleika en afhent 7.
Það verður því ekki séð af gömlum skrám eða skilríkjum hversu
lengi þeir dýrgripir, sem hér er um að ræða, kaleikurinn og patinan,
hefir verið í eign Skálholtsdómkirkju. Þegar hún var lögð niður
— sem dómkirkja — var margt selt af hennar eigum og áhöldum
og margt hefir orðið áfram í Skálholtskirkju. Sumt kom til Reykja-
víkur-dómkirkju og er til skrá yfir það. Sumt af því sem sjá má
af visitasiubókum að til var í Skálholtskirkju á fyrri hluta 19. ald-
ar var úr dómkirkjunni gömlu, og nokkrir allgamlir gripir þar á
meðal. Nú eru fáeinir af þeim gripum enn i Skálholtskirkju1) en
nokkrir eru komnir til Þjóðmenjasafnsins og þar á meðal þessi
kaleikur og patina. Ekki eru þau þó til safnsins korain beint frá
Skálholti. Eigendur Skálholts seldu gripi þessa Reykjavíkur-dóm-
kirkju um 1880, og frá henni voru þeir síðan seldir Þjóðmenjasafn-
inu árið 1884 og eru þau nú með tölumerkinu 2596 í Þjóðmenja-
safninu.
I 1. bindi af myndum þeim (Atlas historique) sem fylgja ferða-
sögubókum Paul Gaimards eru á 45. og 46. bl. steinprentaðar mynd-
‘) Sjá Árb. 1908, bls. 41.