Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1915, Side 44

44
verið utanum þau. Voru þær þó svo fúnar, að ekki var annað að
sjá en rauðleita, eða dökkleita rák í moldunni, eða mölinni. En
þegar efni hennar var tekið og flett í sundur, mátti glögt sjá, að það
voru tréleifar, þótt það væri svo fúið og morkið að það mætti tæja
það sundur sem rotnaða stararkólfa. Beinin aftur á móti voru býsna
lítið fúin. Hauskúpurnar stráheilar, hvítar og fallegar; kjálkar og
tennur eins, og leggir hið sama margir hverir. Mun það hafa hjálp-
að til þess, að líkin höfðu verið grafin ofan í þurra hráunmöl og
jarðvegurinn glerharður og skraufþur þar ofan á. Nálega allar kúp-
urnar virtust vera af gömlum mönnum, því samkomu beinanna í
þeim var naumlega hægt að sjá; svo voru þær samangrónar. Ein
unglingsbein fundum við. Auk þessara beina, sem eg hefi nefnt,
fundum við beinagrindur einna 5 eða 6 ungbarna. Voru ein þeirra
svo smávaxin, að eg gæti bezt trúað að þau hafi verið úr ófæddu
eða ófullaldra barni. Voru þau hjá beinum úr fullorðnum manni
(móðurinni?).
Engar menjar neinna muna fundum við, nema ryðgaðan járn-
nagla i einni gröfinni. I norðausturhorni tóftarinnar var stoðarpart-
ur, sem stóð þar upp og ofan um hálft annað fet á lengd, fúinn
mjög, þversagaður fyrir neðri enda. Suðurvegg og austurgafl tóft-
arinnar reif eg upp, því þess þurfti, en norðurvegg og vesturgafl
rótaði eg ekki.
Það virðist vera auðsætt, að hér sé fundin forn kirkja og graf-
reitur, þótt í engum sögnum eða riturn sé hennar getið, svo kunn-
ugt sé. Má vera að hún hafi að eins verið hálfkirkja eða bænhús,
því grafið mun stundum hafa verið að þeim. Það má telja víst, að
hún hafi verið niður lögð 1318, þvi í Auðunnarmáldaga Múlakirkju
er ekki getið neinnar hálfkirkju eða bænahúss í sókninni, sem þó
mun venja hafa verið, ef nokkur voru. Yngri rit geta þess heldur
ekki svo mér sé kunnugt um, nema hálfkirkjunnar í Skriðu. Má því
ætla, að grafreitur þessi og kirkja sé frá 13., 12. eða jafnvel 11. öld.
Það er að eins í einum stað í fornritum vorum, sem ætla mætti
að bent væri í þá átt, að hér hafi kirkja verið; en það er í sögu
Guðmundar biskups Arasonar. Þar er þess getið, að sumar eitt
(um 1220 minnir mig) fór biskup »norðr til Reykjadals ok þar
dvaldist biskup lengi um sumarið«. Þar er hans fyrst getið í Múla,
þá á Einarsstöðum, síðan á Grenjaðarstöðum. Svo ætlaði hann í
Múla annað sinn, en varð frá að hverfa, af því honum var varinn
staðurinn. Þá fór hann að Stað í Kinn. Þaðan fór hann undir
Fjall (»Mánudaginn er biskup undir Fjalli«). »Síðan fer biskup á
Einarstaði og þaðan á Helgastaði« og varð þar barbaginn. Ur