Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1951, Blaðsíða 132

134
girðinga, er eg held, að verið hafi til skýlis fjórum eða fimm korn-
ökrum. Samtals eru þeir allir að stærð hátt á aðra dagsláttu, en þó
gæti verið, að minnsta hólfið (um 12 ferfaðmar) hafi verið fjárrétt.
Ollum þessum blettum hallar móti suðri í skjóli norðanveðra af öld-
unni, en sunnan- og suðaustanveðra af hraunbrúninni. Vorið 1938 var
svo vel blásið af girðingaleifum þessum öllum, að eg gat vel mælt
þær og gerði þá af þeim og öðru, sem enn verður nefnt, lauslegt riss,
einfalt að vísu og án hallamælinga, en það á þó að gefa gleggri hug-
mynd og fljótara yfirlit en langar lýsingar.
Neðsti hluti girðinganna fjögurra er jafnframt túngarður, og sást
greinilega fyrir framhaldi hans úr grjóti, austur með og svo þvert upp
í háölduna að austan. Líka vestur fyrir smiðjuna nýnefndu, sem gekk
inn í garðinn. Eins sést lítill spotti þvert upp í ölduna dálítið vestar,
en að öðru leyti mun hafa verið afgirt túnið með torfgarði. Norðan í
öldunni sjást lausir hraunsteinar, aðfluttir, hér og þar sem eg hefi sett
punktalínu, og geri ráð fyrir, að þar hafi torfgarður verið.
Enn er eftir að lýsa bygging þeirri, er við enga aðra rúst hefir sézt
slík svo nærri bæ. Það er hringur mikill uppi á öldunni, vestan við
háhólinn, 35 faðma na. frá fjósrústinni. Hlaðinn hefir hann verið
innan allt um kring úr aðfluttu hraungrjóti og 7—8 faðmar í þvermál.
Óljóst sást fyrir dyrum að nv. verðu. Líkur er hringur þessi fjárskýl-
inu fyrrnefnda (frá Hrauni?) nema ennþá stærri. Þykir hann og lík-
legastur til fjárskýlis og gjafa í byljum og til varnar gegn hrakningi í
læki eða á berangur. Mátti þá sá þar í korni á vorin, og ef til vill traða
hrossastóð á haustin. Hægt að fá þannig áburð á akrana, og ekki
erfiður aðflutningur, nokkra faðma ofan eftir, sízt frá peningshúsun-
um í þann akurinn, sem þar var fast neðan við.1 Loks er að nefna
holu eða hellisop lítið í móbergi, um 15 faðma austur frá hringnum
og á dálítið lægri stað. Sléttfullt má það heita af sandi, og órann-
sakað, hvort þar er nokkur hellir, sem verið hafi nothæfur. En á það
virðist þó benda laust hleðslugrjót, neðan við holuna, sem ætla mætti,
1) Sumir hafa haldið þetta vera dómhring, en margt tel eg mæla gegn
því: 1. Reyðarvatn utasta (eða „Yzta Reyðarvatn á þingstað réttum“) hefir
verið þingstaður hreppsins um aldir, en ekki Austasta Reyðarvatn vitan-
lega. 2. Á lýðveldisöldum, meðan dómhringar tíðkuðust á meiriháttar hér-
aðaþingum, voru dómar settir á Þingskálum en ekki Reyðarvatni. 3. Eftir
lýðveldið, þegar sýslumenn og aðrir valdamenn konungs (eða kirkjuvalds-
menn) settu dóma, svo að segja hvar sem var, þurfti enga dómhringa.
4. Hefir nokkur dómhringur á íslandi verið hlaðinn innan af grjóti eins
og fjárrétt?