Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1961, Blaðsíða 72

76
ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS
ÞaS sem horfið er úr kirkjunni er altari, grátur, prédikunarstóll
og allir bekkir. Auk þess ein sperra og stafir undan henni. Nýtt
er loftið í framkirkju líklega allt. Gamla loftið var aðeins í fremsta
stafgólfi, sem líklega hefur verið styttra en fremsta stafgólf er nú.
Milliþilið er og allt nýtt, en hálfþilið, sem var norðan kórdyra,
er auðvitað farið. Jón Vídalín talar um eina höggsperru í kór (þ.
e. venjulega sperru, toppsperru) og svo vill til að sperran, sem nú
er í kórnum er frábrugðin öðrum sperrum í húsinu, miklu vand-
aðri en allar hinar sperrurnar, sem eru úr óhefluðum viði. Ekki
er unnt að segja með neinni vissu hvað í húsinu kann að vera upp-
haflegt. Hurðin er fornleg og væn, hringurinn í henni er trúlegt að
sé úr kirkju Einars Jónssonar. Skrá og lykill gæti sem bezt verið
sú skrá og lykill, sem sett var fyrir kirkjuna eftir 1706. Allt er á
huldu um þiljurnar og smíði Nikulásar Jónssonar. Ef til vill hefur
hann staðið fyrir gagngerðri viðgerð á húsinu, lagfært eða nýsmíðað
þiljur og sett þilið á milli kórs og kirkju. Á því þili var hurð með
hring í, sem enn er til í eigu Hannesar Jónssonar. Á honum stendur
annars vegar ártalið 1855, en hins vegar fangamörkin DJS, MED
og MDDA, en það munu vera fangamörk hjónanna á Núpsstað Dag-
bjarts Jónssonar og Málmfríðar Eyjólfsdóttur og Margrétar dóttur
þeirra (Margrét Dagbjartsdóttir á ?). Gæti þetta bent til, að við-
gerðin hafi farið fram árið 1855, 15 árum eftir að Dagbjartur keypti
Núpsstað, má vera að þá hafi komið til munur á þiljum í kór
og kirkju. Trúlegt er, að breytingin á loftinu sé frá sama tíma.
Skarsúðin getur varla verið miklu eldri heldur. Undarlegt er
að Watts skuli ekki nefna tvö herbergi í húsinu, ef þá hefur verið
búið að þilja það í sundur, en á hinn bóginn virðist mega dæma af
orðum hans, að húsið sé þá í góðu ástandi og eftir 1880 telur Hannes
Jónsson bóndi á Núpsstað að húsinu hafi ekki verið breytt. Það má
sjá, að húsið hefur verið víðara áður. í bitanum framan við kór er far
eftir dyrastafi 10—15 sm sunnar en í miðju. Það sýnir að tekið hefur
verið 10—15 sm meira af suðurenda bitans en norðurenda. Hve vítt
húsið hefur verið áður, er ekki unnt að sjá, en ef þverbekkir voru í því,
hefði húsið þurft að vera nær 40 sm víðara eða um 2.80 m breitt um
miðju. Þess er getið hér að framan, að yfir altari var spjald með
gylltri rós. Naumast getur þá hafa verið gluggi yfir altarinu, en trú-
legt að tveir gluggar hafi verið á gaflinum sinn til hvorrar hliðar við
altarið. Einhvern tíma hefur hellugólfið verið tekið úr kirkjunni; í
henni var síðast moldargólf og ekki finnanlegar neinar hellur undir.