Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1968, Side 4

8
ÁRBÖK FORNLETFAFÉLAGSINS
björg nefndi hana fyrst, hálfhikandi þó. En skemmst er frá að segja,
að í vísitazíum prófasta í Barðastrandarsýslu á árunum 1750—1906
vottar hvergi fyrir neinum tréskurðarmyndum í Brjánslækjarkirkju,
og mætti það með ólíkindum telja, ef þær hafa verið til. Og örugg-
lega virðist mega treysta því, að engar slíkar myndir hafa verið í
eigu kirkjunnar árið 1897. Það ár tók séra Bjarni Símonarson við
stáðnum af séra Þorvaldi Jakobssyni, og var þá skrifað upp það sem
í kirkjunni var, m. a. ýmsir fánýtir smámunir, og verður að telja
aiveg óhugsandi, að þess væri ekki getið, ef gömul helgimynd eða
helgimyndir hefðu þá verið í kirkjunni. Enda er þetta líkneski ekki
úr Brjánslækjarkirkju, heldur Staðarkirkju á Reykjanesi, eins og
renna mátti grun í að vera kynni, úr því að séra Filippus Magnússon
var talinn hafa átt einhvern þátt í að Bogi Sigurðsson eignaðist það.
En séra Filippus var einmitt á Stað á þeim árum, sem Ingibjörg
hyggur, að Bogi hafi komizt yfir myndina.
Það sem hér er sett fram sem fullyr'ðing verður vonandi að full-
vissu, þegar litið er á heimildaskrá þá, sem hér fer á eftir, um tré-
skurðarmyndir í Staðarkirkju. Eru það einkum glepsur úr vísitazíum
prófasta og biskupa, teknar eftir frumheimildum í Þjóðskjalasafni
og í skrifstofu biskups og auk þess ummæli Matthíasar Þórðarsonar
1911. Ekki er vitnað til vísitazíugerða, sem að vísu nefna líkneski, en
varpa engu ljósi á þau umfram þær glepsur, sem hér eru birtar. Upp-
talning þessi hefst á Gíslamáldögum frá árunum 1570—1580, en
lengra aftur mun ekki auðið að fylgja líkneskjunum.
1570—1580: „Item tvær bríkur“. — Gíslamáldagar. Isl. fornbréfa-
safn XV, 589.
11. sept. 16U7: „Til er brík með þremur lausum líkneskjum, Olai,
Mariæ og þriðja; item önnur máluð og gyllt með vængjum“. — Vísi-
tazíubók Brynjólfs biskups Sveinssonar.
29. ág. 1682: „Til er brík gömul yfir altari méð þremur líkneskjum
og önnur þar undir með vængjum máluð og gyllt að fornu“. — Vísi-
tazíubók Þórðar biskups Þorlákssonar.
17. sept. 1700: „Brík yfir altari máluð með olíufarfa, önnur gömul
og þriðja með þremur líkneskjum“. — Vísitazíubók Jóns biskups
Vídalíns.
10. sept. 1725: „Brík yfir altari með vængjum máluð; önnur gömul
ónýt og úrgengin; þriðja afgömul með þremur líkneskjum". — Vísi-
tazíubók Jóns biskups Árnasonar.
12. ág. 1750: „----upp yfir (altari) er vængjabrík með olíufarfa