Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1968, Page 90

94
ÁHBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS
ágúst 1826. Telur hann me'ðal myndanna í kirkjunni „Skilderi biskups
dr. Finns Jónssonar í gylltum ramma með gleri yfir“. Hékk mynd
þessi yfir kórdyrum að framan, hjá alabasturstöflunni, sem þar var
þá (nú í Þjóðminjasafni).17 Ekki hefur tekizt að finna, hvenær eða
fyrir hvaða atvik myndin hefur verið sett í Hólakirkju. En geta mætti
þess til, að þetta standi á einhvern hátt í sambandi við það, að Margrét
Finnsdóttir biskups var biskupsfrú á Hólum, kona Jóns biskups Teits-
sonar. Mætti vera, að þau hjón hafi átt myndina og látið hana í kirkj-
una ellegar þá erfingjar þeirra, t. d. séra Gísli á Hólum, sonur þeirra.
Benda má á, að myndin hefur einmitt hangið yfir leiði og legsteini
Jóns biskups Teitssonar og frú Margrétar.
Allt eru þetta getgátur, en með vissu verður sagt, að mynd Finns
biskups er komin í Hólakirkju fyrir 1826, þegar hún er nefnd þar
fyrst. Næst er hennar getið í prófastsvísitazíu 24. ágúst 1844, sögð
þá í „litlum gylltum ramma með gleri yfir“, en hangir þá orðið á suð-
urvegg innst í kór. Á sama stað er hún við prófastsvísitazíu 19. nóv.
1860. Síðan er engin ítarleg vísitazíugerð skrifuð lengi, en við prófasts-
vísitazíu 1881 er talið upp það sem vantar frá vísitazíunni 1860, og
meðal þess er talin myndin af Finni biskupi. Myndin hefur eftir þessu
verið fjarlægð úr kirkjunni á árunum 1860—1881, og verður ekki
nær komizt, en engin vitneskja er um, hver hana kynni að hafa
fengið. En þar sem þetta er eina myndin af Finni biskupi, sem getið
er í heimildum önnur en Skálholtsmyndin hér á eftir,18 sem ljóst er
hvernig á stendur, er freistandi áð gizlca á, að myndin frá Frede-
riksborgarsafni, sem engin saga fer af heldur, sé einmitt þessi Hóla-
mynd. Úr því að hún var undir gleri, hefur hún líklega verið fremur
lítil. Ef maður vildi hugsa sér, hvernig myndin hefur horfið frá Hól-
um og komizt í eigu Finsensættarinnar í Danmörku, eru að vísu margir
möguleikar til þess, en gizka mætti á, að hún hefði til dæmis verið
eftirlátin öðrum hvorum þeirra bræðra, dr. Vilhjálmi eða Jóni lækni
Finsen, sem báðir hurfu til Danmerkur eftir að hafa verið embættis-
menn hér á landi. Það er þó að öllu leyti líklegra, að Jón Finsen eigi
hér hlut að máli. Hann var héraðslæknir í austurhéráði norðuramts-
ins 1856—67, fór síðan til Danmerkur og andaðist þar 1885. Hann
n Kirkjustóll Hólakirkju 1784—1918, nú í Þjóðskjalasafni.
18 Þó ber að minna á, að bæði Benedikt Gröndal og Þuríður Kúld segja, að faðir
þeirra, Sveinbjörn Egilsson, hafi átt olíumálverk af Finni biskupi, sbr. bls. 105—106
hér á eftir. Hvorki er vitað, hvort mynd þessi hefur áreiðanlega verið af Finni
biskupi né hvernig hún var, nema hvað hún á að hafa verið rauðleit. Afdrif
myndarinnar eru líka ókunn, en vafalaust hefur hún glatazt. Eða hvað — gæti
hún hugsanlega verið sú, sem hér er lýst sem nr. 4? Otrúlegt er það.