Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1969, Page 41

KRISTJÁN ELDJÁRN
ÚTSKURÐUR FRÁ SKJALDFÖNN
í bók sinni um íslenzkan tréskurð, Planteornamentikken i islandsk
treskurd, Kph. 1967, gerir Ellen Marie Mageroy grein fyrir því
rómanska stílafbrigði, sem hún kallar „íslenzkan stíl“ og sýnilega
hefur verið í miklum metum hér á landi a. m. k. frá fyrri hluta 14.
aldar og fram á 16. öld. Bendir hún á dæmi þessa stíls á útskornum
drykkjarhornum, í útsaumi og síðast en ekki sízt í handritalýsingum
(sjá myndir nr. 59—63 í bók hennar), en getur þess um leið, að svo
vilji til, að enginn tréskurður með þessum „íslenzka stíl“ sé nú þekktur
og kennir það að sjálfsögðu fæð varðveittra tréskurðarhluta frá því
fyrir siðaskipti. Sýnir það bezt, hve gloppóttur efniviðurinn er, að í
bók hennar mun naumast nokkur hlutur nefndur, sem hún telur vera
frá 15. öld, þótt allmargir séu eldri og svo aftur nokkrir frá 16. öld
og fari síðan ört fjölgandi. En nú virðist nokkuð hafa úr rætzt um ís-
lenzkan stíl í tréskurði. Fundizt hefur fjalarstúfur, sem í senn fyllir
eyðu og sannar orð frú Mageroy, að þetta stílafbrigði hafi verið notað
í tréskurði eins og öðrum greinum listiðnaðar, þótt ekkert slíkt væri
þekkt í minjum. Og þessi happasending kemur ekki úr hinum breiðu
byggðum landsins, heldur frá Skjaldfönn í Nauteyrarhreppi í Norður-
ísafjarðarsýslu.
Jóhann Gunnar Ólafsson bæjarfógeti og sýslumaður á ísafirði
hefur um langt árabil unnið mikið og merkilegt starf fyrir Byggða-
safn Vestfjarða. Hefur hann verið hverjum manni þrautseigari við
að draga í búið, spyrja uppi gamla hluti og láta senda þá safninu. Ár-
ið 1968 reif Aðalsteinn Jóhannsson bóndi á Skjaldfönn gamla skemmu
þar á bænum, og bað sýslumáður hann þess að halda til haga öllu
gömlu, sem í henni kynni að vera, og gefa það byggðasafninu. Aðal-
steinn brást vel við þessu og sendi sitt af hverju, meðal annars gamla
útskorna fjöl, þá sem hér verður gerð að umtalsefni. Frásögn af
henni birtist í Ársriti Sögufélags Isfirðinga 1968, bls. 160—162. I